Σχόλιο: Σήμερα καταρρίφθηκε ο άγραφτος νόμος σύμφωνα με τον οποίο θέμα που έχει τεθεί τα τελευταία χρόνια , δε ζητείται.Γι ΄αυτό μαθητές και καθηγητές καθώς και εξεταστές θα πρέπει να είναι προσεκτικοί.Γενικά , τα θέματα ήταν κλιμακούμενης δυσκολίας και όποιος μαθητής δεν έπεσε στην παγίδα , << δε θα το διαβάζω, έπεσε το 2011 >>, τότε μπορούσε να γράψει πολύ καλά.
Ο Διονύσιος Σολωμός επηρεάστηκε έντονα από το ρομαντισμό, στοιχείo του οποίου αποτελεί το μεταφυσικό στοιχείο. Συγκεκριμένα, στο στίχο 53-54 «Μέ ἄδραχνε, καί μ’ ἔκανε συχνά ν’ ἀναζητήσω Τή σάρκα μου νά χωριστῶ γιά νά τόν ἀκλουθήσω» . Η αγάπη του για την πατρίδα επιβεβαιώνεται στο στίχο 40, «Κι εφώναζα : «ὦ θεϊκιά κι ὅλη αἵματα Πατρίδα». Τέλος, η εξιδανίκευση του έρωτα εντοπίζεται στο στίχο 50, «Μόλις εἶν’ ἔτσι δυνατός ὁ Ἔρωτας καί ὁ Χάρος».
Β1. Στους στ. 23-28 είναι εμφανής η ύπαρξη οπτικής και ηχητικής εικόνας που περιγράφει μία νεαρή κοπέλα να τραγουδά ένα ερωτικό τραγούδι μέσα στη φύση ( «δεν είναι κορασιάς φωνή στα δάση που φουντώνουν»), και μάλιστα κοντά στη βρύση. Η παρουσία της φύσης δηλώνεται και από την αναφορά στο δέντρο και στο λουλούδι ( στ.28) . Η φύση περιγράφεται με κλιμακωτό τρόπο και συγκεκριμένα από το γενικό ( που είναι το δάσος) καταλήγει στο ειδικό ( που είναι το δέντρο και το λουλούδι). Η ώρα που λαμβάνει χώρα το τραγούδι είναι η υποβλητική ώρα του δειλινού. Ο τόπος είναι φυσικός, αρχικά δίνεται το επίγειο στοιχείο του (δάση), μετά του ουράνιο ( «βγαίνει τ΄άστρο του βραδιού») , έπειτα το υγρό («τα νερά θολώνουν») και στο τέλος, η περιγραφή επιστρέφει στη γη ( αναφορά στο δέντρο και το λουλούδι). Η εικόνα αυτή αποτελεί την πρώτη αποφατική παρομοίωση με την οποία ο Κρητικός προσπαθεί να προσδιορίσει τη φύση και την ποιότητα του ήχου.
Στους στ. 35-43 δίνεται η εικόνα που ο Κρητικός φέρνει στο μυαλό του από τη ζωή του στην ιδιαίτερη πατρίδα του , την Κρήτη. Παρουσιάζεται να ακούει το γλυκό φιαμπόλι στον Ψηλορείτη ( ηχητική εικόνα) στον οποίο πήγαινε όντας πληγωμένος από τη σκλαβιά που βίωνε η πατρίδα του. Από ΄κει, λοιπόν, έβλεπε τη φύση να λάμπει κάτω από το φως του ήλιου ( «άστρο του ουρανού»). Τονίζει το συναισθηματικό του δέσιμο με την Κρήτη , την αγάπη του ( «ω θεϊκιά κι όλη αίματα πατρίδα»), παρά την «μαύρη πέτρα της» και «το ξερό χορτάρι». Η ηχητική, λοιπόν, εικόνα του ακούσματος της μελωδίας του φιαμπολιού εντοπίζεται χρονικά το μεσημέρι, τοπικά στη Κρήτη . Έντονη είναι η παρουσία όλης της φύσης ( «γελούσαν τα βουνά, τα πέλαγα κι οι κάμποι») , που αποτελεί οπτική εικόνα. Η συγκίνηση που το γεννά όλη αυτή η εικόνα είναι έντονη. Την ίδια, λοιπόν, συγκίνηση του γεννά και ο ήχος που ακούγεται καθώς βρίσκεται στη θάλασσα. Με την τρίτη αυτή αποφατική παρομοίωση, ο Σολωμός δηλώνει τη γλυκύτητα του ήχου, η οποία υποδηλώνει ότι έχει μεγάλη επίδραση στις αισθήσεις του ( άλλωστε θα κάμψει κάθε αγωνιστική προσπάθεια).
Β2. α) Αποφατική παρομοίωση: στ.29 «Δέν είν’αηδόνι κρητικό» : δηλώνεται η προσπάθεια του ήρωα να προσδιορίσει το είδος και την ποιότητα του ήχου. Μη μπορώντας λοιπόν να τον ταυτίσει ακριβώς με κάτι, ψάχνει να βρει με τι μοιάζει
β) Μεταφορά : στ.33 : « και ἔλιωσαν τ’ ἀστέρια»: δηλώνεται η στιγμή που ξημερώνει καθώς η Αυγή διαδέχεται τη νύχτα.
γ) Επανάληψη : στ. 32 «Η θάλασσα πολύ μακριά, πολύ μακριά η πεδιάδα» : δηλώνεται η απόσταση του σημείου που έχει φτιάξει το αηδόνι τη φωλιά του (απροσδιόριστη η τοπική πηγή, σίγουρα πάντως μακρινή). Αποτυπώνεται επίσης η απεραντοσύνη της φύσης.
δ) Χιαστό : στ.32 «Η θάλασσα πολύ μακριά, πολύ μακριά η πεδιάδα » : με το συγκεκριμένο σχήμα αποτυπώνεται η απεραντοσύνη της φύσης.
Γ1. Ο Κρητικός φαίνεται να επιτυγχάνει τον αρχικό του στόχο, δηλαδή το να φθάσει στην ακρογιαλιά με την αρραβωνιαστικιά του. Ο ίδιος, όταν έφθασε μαζί της στη στεριά, την ακούμπησε με χαρά αλλά εκείνη την στιγμή συνειδητοποίησε ταυτόχρονα ότι εκείνη έχει ήδη πεθάνει. Ο Κρητικός είχε την ψευδαίσθηση ότι έσωσε την αρραβωνιαστικιά του, η οποία αποτελούσε για εκείνον ό,τι πολυτιμότερο είχε στη ζωή του . Συνειδητοποιεί όμως ότι εκείνη δε βρίσκεται στη ζωή. Η δραματική αυτή μεταστροφή αποτυπώνεται από τις λέξεις χαρά –Χάρος. Με άλλα λόγια , η αρραβωνιαστικιά δεν ανήκει πλέον στον Κρητικό αλλά στο Χάρο. Δραματικότητα έντονη δηλώνουν στους δύο αυτούς στίχους και η χρήση δραματικών ενεστώτων (φθάνω –απιθώνω) . Το ποίημα τελειώνει χωρίς να αναφέρεται η οδύνη και ο θρήνος που ένιωσε ο Κρητικός από τον θάνατο του κοριτσιού, χωρίς δηλαδή συναισθηματικές εξάρσεις. Ίσως μέσω της σιωπής του θέλει να δείξει την αδυναμία του να περιγράψει ό,τι νιώθει. Επίσης , η σιωπή αυτή υποδηλώνει και τη συνειδητοποίηση του Κρητικού ότι ο τελευταίος λόγος που θα του έδινε τη διάθεση για ζωή δεν υπάρχει πλέον.
Δ1. Ομοιότητες:
α) Η παρουσία ενός ήχου που κυριαρχεί, εξαπλώνεται και κατακλύζει τα πάντα. Στον «Κρητικό¨, ο ήχος αυτός είναι ασύγκριτος, καθώς δεν είναι ούτε «κορασιάς φωνή¨(στιχ.25), ούτε ¨αηδόνι κρητικό» στιχ.29, ούτε «φιαμπόλι το γλυκό»(στιχ.35). Ο ήχος αυτός είναι μοναδικός, καθώς απλώνεται και εξουσιάζει τα πάντα (στιχ.44 : «ίσως δεν σώζεται στη γη ήχος που να του μοιάζει»). Στο κείμενο του Ν. Λαπαθιώτη και πάλι κυριαρχεί και καταλαμβάνει τον χώρο ένας ξεχωριστός ήχος ( «Και η φωνή δυνάμωνε … την καρδιά της»).
β) Η παρουσία της φύσης. Και στα δύο κείμενα η φύση έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Στον «Κρητικό» διαβάζουμε: «Του δέντρου και του λουλουδιού που ανοίγει και λυγάει» (στιχ.28) , «Δεν ειν’αηδόνι … πεδιάδα» (στιχ. 29-32), «Ο ουρανός, κι η θάλασσα ..» ( στιχ. 52). Ενώ στο κείμενο του Ν. Λαπαθιώτη συναντούμε το απόσπασμα : «… είδε πως ήταν μέσα σ’ ένα δάσος … μεσ’στην πρασινάδα ...», αλλά και το «… γιομίζοντας τη γη, τον ουρανό ..». Η φύση, δηλαδή, είτε πραγματική στην περίπτωση του ¨Κρητικού» είτε φανταστική στο όνειρο της Ρηνούλα του Λαπαθιώτη είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο δημιουργούν και οι δύο λογοτέχνες.
γ) Η ύπαρξη έντονων συναισθημάτων. Η ψυχή και του Κρητικού και της Ρηνούλας συγκλονίζεται κάτω από την επίδραση του ήχου και κυριαρχεί. Στον «Κρητικό» : « Μόλις είν’έτσι δυνατός … να τον ακολουθήσω», ενώ στο κείμενο του Λαπαθιώτη : «Κι η ψυχή της έλιωνε … παράδεισο..».
Διαφορές:
α) Στον «Κρητικό» τα συναισθήματα που κυριαρχούν σχετίζονται με την αγάπη του ήρωα για την Πατρίδα και Ελευθερία ( «Κι εφώναζα … Πατρίδα!», (στιχ.40), ενώ στο κείμενο του Ν. Λαπαθιώτη η ηρωίδα εμφορείται αποκλειστικά από ερωτικά συναισθήματα ( «… ξεχώριζε γλυκιά … καρδιά της!»).
β) Ο κυρίαρχος ήχος στον «Κρητικό» είναι υπερφυσικός, απροσδιόριστος, αόριστος χωρίς συγκεκριμένη ταυτότητα ( «Αν είν’ δεν ήξερα … πέρα», (στιχ.47), ενώ ο κυρίαρχος ήχος στο κείμενο του Λαπαθιώτη είναι συγκεκριμένος. Είναι η φωνή ενός συγκεκριμένου ανθρώπου, ενός άντρα, είναι ή φωνή του Σωτήρη ( «… ξεχώριζε γλυκιά … Σωτήρη!».
Διαβάστε περισσότερα: http://www.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου