Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, μικρό παιδί, πήγα για πρώτη φορά για ελιές με τους γονείς μου και τους παππούδες. Ξυπνήσαμε αχάραγα, φορτώσαμε τα πανιά και τα ραβδιά στο γαϊδούρι, και μόλις ξημέρωσε ξεκινήσαμε για το χωράφι. Πήγαμε στο κτήμα μας με τον ίδιο τρόπο που πήγαιναν οι αγρότες από την εποχή του Νέστορα. Και με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που μάζευαν εκείνοι τις ελιές, τις μαζέψαμε κι εμείς.
Για χιλιάδες χρόνια, οι αγρότες της Μεσσηνίας, της Πυλίας και της Ελλάδας χρησιμοποιούσαν για τη μετακίνησή τους και για τη συγκομιδή της ελιάς τον ίδιο κεφαλαιουχικό εξοπλισμό. Για να είμαστε απόλυτα ακριβείς, τη δεκαετία του '70 ελάχιστοι ήταν οι αγρότες που διέθεταν τρακτέρ ή “μινώταυρο” για να πάνε στα χωράφια τους, κι ακόμα λιγότεροι διέθεταν ένα βενζινοπρίονο για να κλαδέψουν τα λιόδεντρα. Ακόμα όμως κι εκείνοι που είχαν τρακτέρ έβγαζαν τα τσουβάλια με το γάιδαρο στο δρόμο έξω απ' το χωράφι, γιατί η μικρή ιπποδύναμη του μηχανήματος δεν αρκούσε για να το κινήσει σε λασπωμένο έδαφος. Εκείνα τα χρόνια η βιομηχανική επανάσταση σταματούσε στο λιοτρίβι και δεν έφτανε ως τα κτήματα.
Στα 40 χρόνια που μεσολάβησαν από τότε μέχρι σήμερα, η εξέλιξη της τεχνολογίας έφερε τη βιομηχανική επανάσταση μέχρι το χωράφι. Σήμερα, ακόμα και ο πιο μικρός παραγωγός διαθέτει τουλάχιστον ένα ραβδιστικό μηχάνημα κι ένα βενζινοπρίονο. Η ιπποδύναμη των τρακτέρ είναι τεράστια και τα γαϊδούρια αποτελούν είδος προς εξαφάνιση. Τα άλματα της τεχνολογίας οδήγησαν όχι μόνο σε αύξηση της παραγωγής, αλλά και σε βελτίωση της ποιότητας - αφού πλέον είναι εφικτό οι ελιές να πηγαίνουν στο λιοτρίβι και να γίνονται λάδι εντός λίγων ωρών.
Αν και οι περισσότεροι τη ζήσαμε αυτή την επανάσταση, ελάχιστοι έχουμε συνειδητοποιήσει τις αλλαγές που έφερε στη ζωή μας. Εννοείται φυσικά ότι η τεχνολογική επανάσταση δεν έφτασε μόνο μέχρι το πιο απομακρυσμένο χωράφι: Τα πάμφθηνα θαύματα της τεχνολογίας, που μπορεί να τα χειριστεί οποιοσδήποτε ανειδίκευτος εργάτης, έχουν φτάσει μέχρι τη μικρότερη βιοτεχνία και μέχρι το τελευταίο γραφείο. Χρησιμοποιώντας σύγχρονο κεφαλαιουχικό εξοπλισμό μπορούμε πλέον να παράγουμε περισσότερα και καλύτερα προϊόντα σε σχέση με το παρελθόν, με μικρότερο κόστος και σε λιγότερο χρόνο. Με άλλα λόγια, οι επιχειρήσεις μπορούν να παράγουν περισσότερα προϊόντα χρησιμοποιώντας λιγότερους εργαζόμενους. Από αυτήν ακριβώς την αντίφαση ξεκινάει το σημερινό παγκόσμιο οικονομικό πρόβλημα, που θα λυθεί στη μακροχρόνια περίοδο με έναν νέο διεθνή καταμερισμό εργασίας και πλούτου. Επειδή όμως στη μακροχρόνια περίοδο, όπως έλεγε κι ο Κέινς, θα είμαστε όλοι νεκροί, μαζί της ασχολούνται κυρίως οι ακαδημαϊκοί. Εμείς οι υπόλοιποι προσπαθούμε να βρούμε μια αμεσότερη λύση, που ν' αφορά την καθημερινότητά μας.
Πρέπει απλώς να ξέρουμε ότι η επίλυση αυτού του προβλήματος κάθε άλλο παρά εύκολη είναι, αφού η αύξηση της παραγωγής χωρίς αντίστοιχη αύξηση της κατανάλωσης οδηγεί σε ύφεση και σε λουκέτα. Ουσιαστικά λοιπόν οι επιχειρήσεις μπορούν να παράγουν προϊόντα χωρίς εργαζόμενους, αλλά έτσι δεν έχουν πού να τα διαθέσουν, αφού οι... άνεργοι δεν μπορούν να τα αγοράσουν. Μέχρι το 2008 το πρόβλημα λυνόταν με δανεικά: Κράτη και επιχειρήσεις δανείζονταν για να δημιουργήσουν ή να διατηρήσουν θέσεις εργασίας, ώστε στο οικονομικό κύκλωμα να υπάρχει το αναγκαίο εισόδημα για την αγορά των παραγόμενων προϊόντων. Με δανεικά και νέο χρήμα η Δύση κι ο Βορράς καταναλώνουν την παγκόσμια παραγωγή και διατηρούν το υψηλό βιοτικό τους επίπεδο. Τελευταία όμως η Ανατολή (Κίνα, Ινδία) και ο Νότος (Ν. Αφρική, Βραζιλία) αυξάνουν το ποσοστό συμμετοχής τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ. Ετσι ο Ινδός κι ο Βραζιλιάνος αγρότης αφήνουν με τη σειρά τους το γάιδαρο που εγκατέλειψε ο Ελληνας αγρότης μετά το '70, διεκδικώντας κι αυτοί ένα Nissan Navara για να πηγαίνουν κάθε Σάββατο στο σούπερ μάρκετ και να γεμίζουν την καρότσα με τα καλούδια του καπιταλισμού.
Την ίδια ώρα οι Ελληνες αγρότες, μαθημένοι πια στις επιδοτήσεις, κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους ώστε να διατηρηθεί η κατεστημένη τάξη πραγμάτων και, φυσικά, τα χαμηλά μεροκάματα των Πακιστανών. Στο πλάι τους, αγωνίζονται για να μην αλλάξει τίποτα οι ταξιτζήδες που φοβούνται την εφαρμογή Uber, οι έμποροι που αγωνιούν για τις διαδικτυακές αγορές, και οι δημοσιογράφοι που έχασαν τη δουλειά τους γιατί οι ταξιτζήδες και οι έμποροι ενημερώνονται από το Facebook.
Τίποτα, βέβαια, δεν ήθελαν ν' αλλάξει και οι ιδιοκτήτες ιστιοφόρων που απειλούνταν από τα ατμόπλοια, ή οι αμαξάδες που διαδήλωναν έξω από την αυτοκινητοβιομηχανία Ford... Ομως ο τροχός της Ιστορίας συνεχίζει να γυρίζει, συνθλίβοντας όχι μόνο όσους αναλώνουν τις δυνάμεις τους για να τον σταματήσουν, αλλά κι αυτούς που είναι αδύναμοι να τους εμποδίσουν.
Είναι πράγματι κατάρα να ζεις σε σπουδαίους καιρούς.
Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/stiles-sxolia/entyposeis/item/50289-gaidaros-sto-xorafi-tis-pagkosmiopoiisis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου