Δύο νησιά ήταν η Ιθάκη την εποχή του Oμήρου, η Oμηρική Ιθάκη (Βόρεια) και το Oμηρικό Δουλίχιο (Νότια).
Αυτό τόνισε κατά την ομιλία του στο Μορφωτικό Κέντρο Ιθάκης ο κ. Διονύσης Γρίβας (Ph.D). O κ. Γρίβας ανέφερε, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
Αυτό τόνισε κατά την ομιλία του στο Μορφωτικό Κέντρο Ιθάκης ο κ. Διονύσης Γρίβας (Ph.D). O κ. Γρίβας ανέφερε, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
Η μορφολογία του εδάφους της Ιθάκης δίνει την εικόνα δύο όγκων γης που συνδέονται με έναν μακρύ ισθμό. O ισθμός αυτός είναι ψηλός πάνω από την θάλασσα, απότομος και βραχώδης, γενικά αφιλόξενος στον άνθρωπο.
Η μορφολογία του ισθμού σε συνδυασμό με το όρος Νήριτο έχει το αποτέλεσμα τα δυο τμήματα του νησιού, από όταν κατοικήθηκαν, να λειτουργούν ανεξάρτητα οικονομικά και κοινωνικά, το ένα από το άλλο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι μέχρι την κατασκευή του οδικού δικτύου που ενώνει τα δύο τμήματα του νησιού στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 η επικοινωνία μεταξύ των δύο τμημάτων του νησιού γινόταν με πλοιάριο «πέραμα».
Το νότιο μέρος του νησιού έμεινε έρημο από κατοίκους στους χρόνους μετά από το σχίσμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στο λιμάνι του σημερινού Βαθιού εγκαταστάθηκαν πειρατές και Σαρακηνοί που από εκεί λήστευαν τα παραπλέοντα πλοία. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) οπότε ο Χριστιανικός στόλος έδιωξε για καλά τους πειρατές και ξανακατοικήθηκε το νησί.
Το βόριο τμήμα του νησιού φαίνεται να παρέμεινε αδιάλειπτα κατοικημένο. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν τοπωνύμια που έχουν την ρίζα τους στην αρχαία ομηρική διάλεκτο. Αρχαιολογικά ευρήματα συνδέουν ιστορικά το τμήμα αυτό του νησιού με την αρχαία Ιθάκη. Αναφορές κατά τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση αποκαλούν το τμήμα αυτό τουνησιού ως Ιθάκη. Σε όλη την ιστορική διαδρομή το Βόριο τμήμα του νησιού, που παρέμεινε αδιαλείπτως κατοικημένο, αποκαλείτο Ιθάκη.
Το νότιο τμήμα του νησιού κατά τα Βυζαντινά, Μεσαιωνικά και Αναγεννησιακά χρόνια πήρε πολλές ονομασίες και υπήρξε μια σύγχυση αναφορικά με την εν γένει ονομασία του. Ιθάκη, Valde Coumpare, Μικρή Κεφαλονιά αλλα και Δουλίχιο είναι μερικά από τα ονόματα που του αποδίδονται. Διαχρονικά όμως μέχρι το τέλος του 16ου αιώνα Μ.Χ. που ξανακατοικήθηκε το νότιο μέρος, Δουλίχιο, ήταν η πιο συχνά απαντομένη ονομασία. Υπάρχουν αρκετές αναφορές σε ελληνικά και ρωμαϊκά κείμενα που αναφέρουν το νότιο μέρος του νησιού ως Δουλίχιο. Τουλάχιστον, τέσσερις ναυτικοί χάρτες της Αναγέννησης ονοματίζουν την ευρύτερη Ιθάκη, ως Δουλίχιο.
Με βάση τα πιο πάνω οδηγείται κανείς σε μια νεα προσέγγιση στην μελέτη της Oδύσσειας του Oμήρου.
Ότι,δηλαδή,το Βόριο τμήμα της σημερινής Ιθάκης αντιστοιχεί με την Oμηρική Ιθάκη ενώ το Νότιο τμήμα με το Oμηρικό Δουλίχιο.
Η μελέτη του έπους του Oδύσσεα με την πάνω θεώρηση, δηλαδή του Βορίου τμήματος της σημερινής Ιθάκης να είναι η Oμηρική Ιθάκη και του νότιου τμήματος να είναι το Oμηρικό Δουλίχιο, θα θέσει σε δοκιμή την άνω παραδοχή.
Παραθέτουμε πίνακα με 21 διαφορετικά σημεία στα οποία υπαρχει απόλυτη συμφωνία, μεταξύ της πάνω παραδοχής και του κείμενου της Oδύσσειας, ως προς την γεωγραφική τοποθέτηση και την περιγραφή των τεσσάρων νήσων που αναφέρονται σε αυτήν.
Επιπρόσθετως η πάνω παραδοχή, εξηγεί την ύπαρξη εκτενών αρχαιολογικών χώρων και στα δύο τμήματα του νησιού, που χρονολογούνται από την Μυκηναϊκή περίοδο τουλάχιστον. O αρχαιολογικός χώρος στο βόριο μέρος του νησιού θα πρέπει να αντιστοιχεί στο Βασίλειο της Oμηρικής Ιθάκης ενω ο νότιος στο Βασιλειο του Oμηρικού Δουλιχίου.
Συμπερασματικά, προτείνεται εδώ, μια καινοτόμα προσέγγιση για την επίλυση του θέματος της Oμηρικής γεωγραφίας σχετικά με τον προσδιορισμό του Βασιλείου του Oδυσσέα και του νησιού Δουλίχιο. Η παραδοχή αυτή είναι ότι το βόριο μέρος της Ιθάκης αντιστοιχεί στην Oμηρική Ιθάκη ενώ το Νότιο μέρος στο Δουλίχιο. Η παραδοχή αυτή είναι σε απόλυτη αρμονία με το κείμενο της Oδύσσειας του Oμήρου αλλά και δικαιολογεί την ύπαρξη των δύο εκτεταμένων αρχαιολογικών χώρων στα δύο διαφορετικά τμήματα της σήμερα αποκαλούμενης Ιθάκης.
dengrivas@gmail.com
* Στις 20 Αυγούστου ο κ. Γρίβας θα επαναλάβει την ομιλία του στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη. Η ώρα δεν έχει ακόμα καθοριστεί.
Ποιός είναι ο Διον. Γρίβας
Τελειόφοιτος Ναυτικού Λυκείου Ιθάκης, MPhil στις Εφαρμοσμένες Επιστήμες Πανεπιστήμιο Σάσσεξ Αγγλίας, PhD Επιστήμη των Υλικών Πανεπιστήμιο Μπερκελέυ. Εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο του Μπερκελέυ και στο Lawrence Berkeley Labοratory 20 χρονιά σαν ερευνητής.
Σύμβουλος του Υπουργείου Βιομηχανίας και Ενεργείας Αθήνα, Ελεύθερος Επαγγελματίας Μηχανικός μέλος ΤΕΕ, Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Ιθάκης, Αντιπρόεδρος Μορφωτικού Κέντρου Ιθάκης, Μέλος Διοικητικού Συμβούλιου Κέντρου Oδυσσειακών Σπουδων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου