ΥΜΝΟΣ ΤΩΝ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΩΝ

KOYBENTIAZONTΑΣ….

ΓΙΑ ΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΟ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΣΜΟ

Πέτρος Πετράτος

Ερώτηση: Έχουμε αφήσει – από πέρυσι τέτοια εποχή -μια κουβέντα στη μέση. Το έχεις ξεχάσει;

Απάντηση: Όχι, βέβαια. Αλλά περίμενα να έρθει ο κατάλληλος καιρός.

Ερ.: Ωραία, λοιπόν. Μπορούμε να τη … συνεχίσουμε;

Απ.: Και βέβαια.

Ερ.: Μου είχες εξηγήσει την προηγούμενη φορά (δηλαδή … πέρυσι) τις διάφορες συνθήκες που υπογράφτηκαν για να πραγματοποιηθεί η Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Θυμάσαι όμως τι μου είπες στο τέλος; Ότι η Ένωση που εμείς γιορτάζουμε στις 21 Μαΐου δεν είναι εκείνη που οραματίστηκαν οι δικοί μας αγωνιστές ριζοσπάστες Ηλίας Ζερβός Ιακωβάτος και Ιωσήφ Μομφερράτος, γι’ αυτό και δεν την υπόγραψαν. Μπορείς λοιπόν να μου εξηγήσεις αυτό το σημείο;

Απ.: Για να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά. Έχουμε Αγγλοκρατία στα Επτάνησα. Το 1815 οι Μεγάλες Δυνάμεις εκείνης της εποχής ανακηρύσσουν τα Επτάνησα «ελεύθερο και ανεξάρτητο κράτος» κάτω από «την άμεση και αποκλειστική προστασία» της Αγγλίας.

Ερ.: Μα ήταν ελεύθερο και ανεξάρτητο εκείνο το επτανησιακό κράτος;

Απ.: Προφανώς όχι.

Ερ.: Γιατί «προφανώς»;

Απ.: Ούτε ελεύθερο ήταν, ούτε ανεξάρτητο ήταν, ούτε είχε την «προστασία» της Αγγλίας.

Ερ.: Δηλαδή τι θες να πεις;

Απ.: Η Αγγλία ήταν τότε μια μεγάλη αποικιοκρατική δύναμη με εμπορικό δίκτυο απλωμένο σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Επομένως, θα πρόσφερε την «προστασία» της πρώτα με βάση τα δικά της συμφέροντα, με βάση τους δικούς της σχεδιασμούς και προσανατολισμούς. Τα Επτάνησα τα ήθελε ως (οικονομική και στρατιωτική) βάση της  στην ανατολική Μεσόγειο και σταθμό στο δρόμο της προς τις Ινδίες, όπως είχε το Γιβραλτάρ και η Μάλτα. Γι’ αυτό ακριβώς, παραμερίζοντας τα σχετικά με ελευθερία και ανεξαρτησία, μετέβαλε εκείνο το επτανησιακό κράτος όχι απλά σε προτεκτοράτο της αλλά σε κάτι περισσότερο: σε μισο-αποικία της με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ερ.: Άρα φυσικό ήταν να αντιδράσουν οι Επτανήσιοι σε αυτό το καταπιεστικό καθεστώς. Έτσι δεν είναι;

Απ.: Είναι αλήθεια πως δεν αντέδρασαν όλοι οι Επτανήσιοι. Βλέπεις, η κοινωνία των νησιών μας ήταν χωρισμένη, όπως και σήμερα συμβαίνει, σε κοινωνικές τάξεις και έτσι κάθε κοινωνική κατηγορία είχε τα δικά της συμφέροντα και τους δικούς της οικονομικούς και πολιτικούς στόχους.

Ερ.: Δηλαδή δεν υπήρξε ενιαία γραμμή απέναντι στο αγγλοκρατούμενο καθεστώς;

Απ.: Φυσικά όχι. Πρώτα-πρώτα υπήρξαν οι υποστηρικτές του καθεστώτος.

Ερ.: Υπήρχαν δηλαδή Επτανήσιοι που ήθελαν τους Άγγλους:

Απ. Βέβαια. Τα κατάλοιπα της βενετσιάνικης κυριαρχίας, δηλαδή οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, αλλά και πλούσιοι αστοί υποστήριζαν το καθεστώς, γιατί ακριβώς τους διατήρησε τα προνόμιά τους. Είναι εκείνοι που ο λαός τους ονόμαζε καταχθόνιους ή  καμαρίλα ή περούκες.

Ερ.: Μπράβο, περούκες. Ωραίο προσωνύμιο. Ναι, αλλά ήταν αριθμητικά λίγοι. Άρα, η μεγαλύτερη πλειοψηφία των κατοίκων δε συμφωνούσε με το ισχύον καθεστώς. Έτσι δεν είναι;

Απ.: Περίπου έτσι είναι. Αλλά εδώ χρειάζεται μια προσοχή.

Ερ.: Δηλαδή τι εννοείς;

Απ.: Ανάμεσα σε αυτή τη μεγάλη πλειοψηφία υπήρχαν εκείνοι που δε βολεύονταν καθόλου με την Προστασία, αλλά υπήρχαν και εκείνοι που την ανέχονταν.

Ερ.: Δε σε καταλαβαίνω. Ποιοι και γιατί την ανέχονταν;

Απ.: Υπήρχε μια κατηγορία φιλελεύθερων πολιτών, που πίστευαν ότι, επειδή δεν μπορεί να ανατραπεί η Βρετανική Προστασία, για να ενωθούν τα Επτάνησα με την Ελλάδα, φρόνιμο ήταν να ζητήσουν συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να γίνει πιο φιλελεύθερο το καθεστώς. Ήταν οι λεγόμενοι μεταρρυθμιστές.

Ερ.: Και τότε ποιοι ήταν πράγματι αντίθετοι με την Προστασία;

Απ.: Μόνο οι ριζοσπάστες...  

Ερ.: … οι οποίοι δε συμφωνούσαν καθόλου με τις μεταρρυθμίσεις;

Απ.: Τις απέρριπταν χωρίς δεύτερη κουβέντα, γιατί διαφορετικά θα ήταν σαν να αναγνώριζαν το καθεστώς της Προστασίας. Γι’ αυτό ζητούσαν να σταματήσει αυτό το καταπιεστικό καθεστώς και να ενωθούν τα Επτάνησα με το ελληνικό κράτος.

Ερ.: Ωραία. Το καταλαβαίνω αυτό. Μπορούσε όμως τότε, όπως ήταν διαμορφωμένη η διεθνής κατάσταση και με τη μεγάλη δύναμη που διέθετε η Αγγλία, να γίνει η Ένωση; Μήπως δηλαδή, μέχρι να ωριμάσουν οι συνθήκες για την Ένωση, ήταν σωστό να επιδιωχθούν κάποιες μεταρρυθμίσεις, όπως υποστήριζαν οι μεταρρυθμιστές, ώστε να βελτιωθεί το καθεστώς;

Απ.: Οι ριζοσπάστες, όπως σου εξήγησα προηγουμένως, θεωρούσαν τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις συμβιβασμό με την Προστασία. Όποιες μεταρρυθμίσεις και να γίνονταν, η Προστασία θα παρέμενε, και μάλιστα μέσα από αυτές τις μεταρρυθμίσεις ήταν αναμενόμενο να παρατείνει την παραμονή της. Ότι έπρεπε να υπάρξουν ανακουφιστικά για το λαό μέτρα, μέχρι να επιτευχθεί η Ένωση, αυτό δεν το απέρριπταν οι ριζοσπάστες. Οι ριζοσπάστες ζητούσαν βελτιώσεις και όχι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Και μάλιστα είχαν πάρει πολλές πρωτοβουλίες μέσα στη Βουλή για τέτοια βελτιωτικά υπέρ του λαού μέτρα, μέσα στο υπάρχον, εννοείται, προστασιανό καθεστώς.

Ερ.: Επομένως, μόνο ο ριζοσπαστισμός υποστήριζε τον ενωτικό αγώνα;

Απ.: Ναι, μόνο ο ριζοσπαστισμός. Αλλά εδώ πρέπει να εξηγήσουμε κάποια πράγματα. Ο επτανησιακός ριζοσπαστισμός δε ζητούσε απλά μόνο Ένωση…

Ερ.: …Πάλι δεν καταλαβαίνω. Τι άλλο, αλήθεια, θέλαμε τότε εκτός από την Ένωση; Απ.: Θα σου εξηγήσω. Ο επτανησιακός ριζοσπαστισμός ήταν ένα κίνημα. Ένα κίνημα και εθνικό-απελευθερωτικό και αστικό-δημοκρατικό. Δηλαδή ήθελε να ενωθούν τα Επτάνησα με το ελληνικό κράτος με προοπτική τη δημιουργία ενός ενιαίου εθνικού ελληνικού κράτους, αλλά με ένα ελληνικό κράτος ανεξάρτητο και δημοκρατικό, όπου θα ήταν κατοχυρωμένη η ισονομία, η δικαιοσύνη, η λαϊκή κυριαρχία.

Ερ:. Δηλαδή ο ριζοσπαστισμός συνδύαζε το εθνικό με το δημοκρατικό. Σωστά;

Απ.: Σωστά. Έτσι τουλάχιστον τον θεμελίωσαν οι πρωτεργάτες του Ηλίας Ζερβός Ιακωβάτος και Ιωσήφ Μομφερράτος. Και στις γραμμές εκείνου του κινήματος   συναντήθηκαν αγρότες (ακτήμονες και μικροϊδιοκτήτες), μικρέμποροι, μικροβιοτέχνες και άλλοι μικροαστοί, διανοούμενοι, ναυτικοί, τεχνίτες και άλλοι εργαζόμενοι των πόλεων.  

 

Ερ.: Δηλαδή, αν κατάλαβα καλά, ο Ζερβός Ιακωβάτος και ο Μομφερράτος αγωνίζονταν όχι για μια οποιασδήποτε μορφής και περιεχομένου Ένωση, αλλά ήθελαν μια Ένωση, που να έχει και δημοκρατικά χαρακτηριστικά. Αλλά η Ένωση, που λέγαμε, όταν … πέρυσι κουβεντάζαμε, δεν είχε και τα εθνικά και τα δημοκρατικά χαρακτηριστικά;

Απ.: Ασφαλώς όχι. Και θα σου εξηγήσω γιατί. Το 1851 το καθεστώς εξόρισε τους δυο Κεφαλονίτες ριζοσπάστες αγωνιστές για πεντέμισι περίπου χρόνια. Το κενό ηγεσίας που παρουσιάστηκε το αναπλήρωσε ένας νέος πολιτικός από τη Ζάκυνθο, ο Κων/νος Λομβάρδος.

Ερ.: Δεν ήταν αυτός ριζοσπάστης;

Απ.: Μέχρι το 1852 που εκλέχθηκε, δεν είχε κάποια ιδιαίτερη πολιτική δραστηριότητα. Συνεργάστηκε με τους ριζοσπάστες, μπήκε στο ψηφοδέλτιό τους και εκλέχθηκε. Και από τότε εκλεγόταν συνέχεια. Δεν άργησε να παίξει ηγετικό ρόλο μέσα στο ριζοσπαστικό χώρο, αλλά ο νέος αυτός ηγέτης παραμέρισε και ουσιαστικά διέγραψε τα δημοκρατικά χαρακτηριστικά του ριζοσπαστισμού. Περιόρισε δηλαδή τον αγώνα σε μια απλή Ένωση, γι’ αυτό και ονομάστηκαν αυτός και οι ομοϊδεάτες του ενωτιστές.

Ερ.: Κράτησε δηλαδή μόνο το εθνικό στοιχείο του ριζοσπαστισμού. Έτσι δεν είναι;

Απ.: Ναι. Κατόρθωσε μάλιστα να γίνει αποδεκτός από το μεγαλύτερο μέρος του ριζοσπαστικού κινήματος. Έπαιξαν ρόλο σε μια τέτοια κατεύθυνση και η συνεχιζόμενη τρομοκρατία μαζί με τις συνεχιζόμενες διώξεις των ριζοσπαστών αγωνιστών. Και έτσι, όταν απελευθερώθηκαν το 1857 από την εξορία ο Ζερβός Ιακωβάτος και ο Μομφερράτος, βρήκαν μια διαμορφωμένη κατάσταση.

Ερ.: Και τι έκαναν;

Απ.: Η κατάσταση είχε ήδη ξεφύγει από τα χέρια τους. Υπήρξε βέβαια σκληρή ιδεολογική και πολιτική σύγκρουση ανάμεσα στον Μομφερράτο ιδιαίτερα και τον Λομβάρδο. Αλλά οι ενωτιστές ήταν πια η πλειοψηφία μέσα στο ριζοσπαστικό κίνημα.  

Ερ.: Και τότε τι έγινε;

Απ.: Εδώ λοιπόν τώρα σημειώθηκε και κάτι άλλο. Είχε αρχίσει εκείνα τα χρόνια να αλλάζει πολιτική η Αγγλία στο επτανησιακό ζήτημα. Οι Άγγλοι αντιλήφθηκαν ότι δεν ήταν πια ωφέλιμη γι’ αυτούς η κατοχή των Επτανήσων.

Ερ.: Σε αυτήν την αλλαγή έπαιξαν ρόλο οι αγώνες των ριζοσπαστών τα προηγούμενα χρόνια;

Απ.: Αναμφισβήτητα. Η Αγγλία λοιπόν προσανατολιζόταν να απαλλαγεί από τα Επτάνησα. Και περίμενε την κατάλληλη στιγμή ή καλύτερα προετοίμαζε την κατάλληλη στιγμή.

Ερ.: Και εδώ πού «κολλάνε» οι ενωτιστές;

Απ.: Οι ενωτιστές ζητούσαν Ένωση εδώ και τώρα. Ζητούσαν Ένωση χωρίς να ενδιαφέρονται για το δημοκρατικό της περιεχόμενο. Η Αγγλία από την άλλη πλευρά ήθελε να βγάλει από πάνω της τα Επτάνησα και μάλιστα τη στιγμή που είχε ήδη καταφέρει ο νέος βασιλιάς της Ελλάδας, ο Γεώργιος Α΄, να είναι δικής της επιλογής.

Ερ.: Α, τώρα καταλαβαίνω. Το παζλ συμπληρώνεται. Επομένως καλά δεν έκαναν και διαφώνησαν με μια τέτοια Ένωση ο Ζερβός Ιακωβάτος και ο Μομφερράτος;

Απ.: Αυτοί έβλεπαν, καταλάβαιναν ότι η Ένωση, όχι μόνο είχε απονευρωθεί από το δημοκρατικό-κοινωνικό της περιεχόμενο, αλλά έτσι όπως γινόταν, εξυπηρετούσε αποκλειστικά τα συμφέροντα της Αγγλίας.  

Ερ.: Και αντέδρασαν σε αυτήν την εξέλιξη με την άρνησή τους;

Απ.: Ακριβώς. Δεν ψήφισαν την Ένωση που είχε σχεδιάσει η αγγλική πολιτική και την οποία ουσιαστικά στην πράξη την αποδέχονταν όλοι οι άλλοι βουλευτές. Γνώριζαν πολύ καλά πού πήγαινε το πράγμα…

Ερ.: Δηλαδή εκείνοι που εξορίστηκαν αρκετά χρόνια για τον ενωτικό τους αγώνα, δεν ψήφιζαν τώρα την Ένωση.  Δεν είναι τραγικό;

Απ.: Η Ζωή και η Ιστορία δεν κοιτάζουν συναισθηματισμούς. Προχωρούν με βάση τα νέα κάθε φορά δεδομένα. Σημασία έχει εμείς να τα καταλαβαίνουμε, για να αξιολογούμε σωστά τους βηματισμούς της Ιστορίας, αλλά και για να σχεδιάζουμε όσο γίνεται καλύτερα τους δικούς μας, τους τωρινούς μας βηματισμούς…

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΜΕ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ

ΠΡΟΝΕΙΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΕΥΣ

· 

«Εν τούτοις η Αγγλική κυβέρνησις, το μεν όπως εξέλθη της δυσκόλου εν Επτανήσω θέσεώς της το δε όπως εδραιώση την εν Ελλάδι επιρροήν της, ήτις τότε ήτο εις το κατακόρυφον αυτής σημείον, αποφάσισε να παραχωρήση τας υπ’ αυτής δικαιώματι του ισχυρού κατεχομένας νήσους, αλλ’ υπό τον όρον της εκλογής αρεστού αυτή ηγεμόνος και αποχής από πάσης προς απελευθέρωσιν των δούλων ημών αδελφών ενεργείας.
Εμπορος δεν ηδύνατο να λησμονήση την πολιτικήν του συμφέροντος . Παρεχώρει την Επτάνησον όπως κατακτήση ηθικώς την Ελλάδα. Επίστευεν ίσως ότι ούτω πράττουσα θα κατώρθου να μεταφέρη τον αρμοστήν της από Κερκύρας εις Αθήνας θέτουσα επι της κεφαλής αυτού βασιλικόν στεμμα. Υπό τοιούτους όρους τελουμένη, η ένωσις είχεν απωλέση παν θέλγητρον.»

Π. Πανάς.

ΕΠΙΣΗς

Στίχοι:

ΥΜΝΟΣ ΤΩΝ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΩΝ

Κι ἂν δὲν κόπτει τὸ σπαθί μου,
κι ἡ αἰχμή του δὲν τρυπάει,
ἡ ψυχὴ δὲν λησμονάει
Πὼς ἐπλάσθη Ἑλληνική.

Τῶν ἐχθρῶν μισῶ τὰ δῶρα.
Δὲν τὰ θέλω. Ἂς τὰ κρατήσουν.
Τοὺς μισῶ κι ἂς μὲ μισήσουν.
Προτιμῶ τὴν φυλακή.

Εἶμαι Ἕλλην, τὸ καυχῶμαι.
Ξέρω τὴν καταγωγή μου.
Κι ἡ Ἑλληνικὴ ψυχή μου,
Ἐλευθέρα πάντα ζεῖ.
ΚΑΙ  ΜΙΑ  ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Η πορεία των Επτανήσων προς την ένωση

Σε μια γκάφα της αγγλικής διπλωματίας, από τις μεγαλύτερες για τη Μεγάλη Βρετανία και από τις ευτυχέστερες για την Ελλάδα, οφειλόταν η μεγάλη γιορτή, εκείνο το πρωί της 21ης Μαΐου του 1864. Η γαλανόλευκη σημαία υψωνόταν στο φρούριο της Κέρκυρας κι ο 39χρονος τότε, Θρασύβουλος Ζαΐμης παραλάμβανε επίσημα τα Επτάνησα από τον Άγγλο αρμοστή Ερρίκο Στορξ.

Οι Βρετανοί παραχωρούσαν τα νησιά, προίκα στο νέο βασιλιά της Ελλάδας, σε ανταπόδοση του όρου που είχαν θέσει: Ότι ο νέος μονάρχης δε θα επιβουλευόταν τα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και νέος μονάρχης ήταν ο Γεώργιος ο Α', επί της βασιλείας του οποίου η Ελλάδα πήρε, με το σπαθί του πολέμου, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο, τη Μακεδονία, την Κρήτη και τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου...

Η αγγλική κατοχή στα Ιόνια νησιά ονομαζόταν επίσημα Προστασία. Προστασία της ανεξάρτητης πολιτείας των Επτανήσων, όπως αναφερόταν στη συνθήκη της Βιέννης, το 1815. Νωρίτερα, λεγόταν, απλά, κατοχή.

Την ημέρα της ένωσης με την Ελλάδα, ένας ανώνυμος χρονικογράφος έγραψε:

«Οι Άγγλοι εκάθησαν εις την Επτάνησον χρόνους 54, μήνας 8 και ημέραν μίαν».

Μετά την παράδοση στον Ζαΐμη, ο αρμοστής Στορξ πέρασε στο Κατάκωλο και πρόσφερε τη σημαία της Επτανησιακής Πολιτείας στον βασιλιά Γεώργιο. Στις 29 Ιουνίου, ο Γεώργιος πατούσε το πόδι του στην Κέρκυρα, πρώτο σταθμό της περιοδείας του στο Ιόνιο. Στις 29 Αυγούστου, οι πληρεξούσιοι από τα Επτάνησα γίνονταν δεκτοί με ζητωκραυγές στην εθνοσυνέλευση, που ετοίμαζε το νέο σύνταγμα της Ελλάδας.

Η «Χρυσή Βίβλος» («Libro d' oro») καθόριζε στα Ιόνια νησιά, ποιοι ήταν οι αριστοκράτες κι επομένως οι εκλεκτοί, από τους οποίους προέρχονταν τα στελέχη της διοίκησης, της δικαιοσύνης, του στρατού και της εκκλησίας. Με εξαίρεση την Κεφαλονιά, όπου ποτέ δεν μπόρεσε να επιβληθεί ολοκληρωτικά, η φεουδαρχία θριάμβευε στην περιοχή σ' όλη τη διάρκεια της βενετσιάνικης κατάκτησης. Οι εξεγέρσεις του λαού και των αγροτών ήταν φαινόμενο περισσότερο από συνηθισμένο. Στα 1797, τα νησιά πέρασαν στη γαλλική κατοχή, που έφερε μαζί της όλα τα δημοκρατικά ρεύματα της γαλλικής επανάστασης, τις ανατροπές και τις μεταρρυθμίσεις.

Η προσωρινή ρωσοτουρκική κατάκτηση (1799 - 1800) επανέφερε την αριστοκρατία στα πράγματα, πιο διαβασμένη. Τα Ιόνια νησιά απέκτησαν για λίγο τον τίτλο της δημοκρατίας κάτω από την επικυριαρχία του σουλτάνου. Οι εξεγέρσεις απέδωσαν ένα «βυζαντινό σύνταγμα» (ονομάστηκε έτσι, επειδή συντάχθηκε στην Κωνσταντινούπολη) που παραχωρούσε κάποιες ανεπαίσθητες ελευθερίες, ενώ δημιουργήθηκε η «έντιμη αντιπροσωπεία», ένα είδος συμβιβασμού ανάμεσα στους ευγενείς και στους πλούσιους των νησιών.

Η δεύτερη γαλλική κατοχή (1807) δεν είχε καμιά σχέση με την πρώτη, καθώς αυτή τη φορά εκπροσωπούσε τον αυτοκράτορα Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Κι επιπλέον, έφερε μαζί της τον αποκλεισμό της σταφίδας (κυριότερου προϊόντος των νησιών) από τις αγγλικές αγορές, καθώς οι Άγγλοι είχαν επιβάλει εμπάργκο στα προϊόντα που προέρχονταν από εδάφη της Γαλλίας.

Άμεση συνέπεια ήταν η δημιουργία οικονομικής κρίσης. Η ογκούμενη λαϊκή αντίδραση αλλά και τα προβλήματα του Ναπολέοντα διευκόλυναν την προοδευτική αφαίρεση των νησιών από την επιρροή των Γάλλων. Με τη συνθήκη του 1815, πέρασαν στην προστασία της Αγγλίας.

Ο λόρδος μεγάλος αρμοστής εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα και συνεργάστηκε στενά με την αριστοκρατία. Κοινός τους στόχος η καταπολέμηση της εθνικής συνείδησης των νησιωτών, που είχε φουντώσει μετά την πρώτη γαλλική κατάκτηση. Η ελληνική επανάσταση και η δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους αποτέλεσαν το έναυσμα μακρών αγώνων που απέκτησαν και την πολιτική τους έκφραση μέσα από τις τάξεις του ριζοσπαστικού κόμματος.

Σκοπός των ριζοσπαστών ήταν όχι μόνο η ένωση με την Ελλάδα αλλά και ο δημοκρατικός μετασχηματισμός ολόκληρης της Βαλκανικής. Οι συνεχείς εξεγέρσεις εντάθηκαν. Ο επαναστατικός άνεμος που σάρωνε την Ευρώπη το 1848, ξέσπασε ορμητικός στην Κεφαλονιά, όπου η εξέγερση μεταβλήθηκε σε συγκροτημένη επανάσταση. Η επέμβαση του αγγλικού στρατού την περιόρισε για λίγο αλλά το 1849 η επανάσταση φούντωσε πάλι κι εξελίχθηκε σε κανονική ένοπλη αντιπαράθεση.

Οι μάχες ανάμεσα στους χωρικούς και τους Άγγλους αναστάτωσαν το νησί, με αποτέλεσμα η αγγλική κατοχή να χρησιμοποιήσει τα πιο άγρια μέσα καταστολής που διέθετε, προκειμένου να επικρατήσει. Οι ριζοσπάστες υπέστησαν φοβερούς διωγμούς που εξαπολύθηκαν με τη συνεργασία Άγγλων και ντόπιων αριστοκρατών. Όμως, η Βουλή των Ιονίων νησιών εξέδωσε ψήφισμα (1850), με το οποίο ζητούσε την ένωση με την Ελλάδα. Η απάντηση του αρμοστή ήταν να διαλύσει το κοινοβούλιο.

Οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που ακολούθησαν, ήταν το προοίμιο για την ένωση των νησιών με την Ελλάδα. Πραγματοποιήθηκε το 1864.

Το πρώτο θύμα της αγγλικής διπλωματίας, σε σχέση με την Ελλάδα, ήταν ο Αλφρέδος, δεύτερος γιος της βασίλισσας Βικτορίας. Από καιρό, οι Βρετανοί ήθελαν ν' απαλλαγούν από τα Επτάνησα, που μόνο προβλήματα τους δημιουργούσαν. Με ευχαρίστηση θα τα παραχωρούσαν στην Ελλάδα, αν δεν υπήρχε ο βασιλιάς Όθων και η εμμονή του στη Μεγάλη Ιδέα. Οι Βρετανοί, με κανέναν τρόπο δε ήθελαν να θιγεί η ακεραιότητα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, εκτός κι αν ήταν να ωφεληθούν οι ίδιοι

Στη στροφή της δεκαετίας του 1850 προς 1860, αγγλόφιλοι στα Επτάνησα προωθούσαν ένα φιλόδοξο σχέδιο: Τη δημιουργία της Επτανησιακής Ηγεμονίας, που θα περιλάμβανε τα Ιόνια νησιά και τις τουρκοκρατούμενες ακόμα Θεσσαλία και Ήπειρο, με ηγεμόνα τον πρίγκιπα Αλφρέδο.

Η έξωση του Όθωνα, τον Οκτώβιο του 1862, έκανε το σχέδιο ν' ατονήσει. Ο πρίγκιπας Αλφρέδος προοριζόταν πια για βασιλιάς των Ελλήνων. Τον Νοέμβριο του 1862, ο πρωθυπουργός της Αγγλίας, λόρδος Πάλμερστον, κάλεσε τον Χαρίλαο Τρικούπη, Έλληνα επιτετραμμένο στο Λονδίνο.

«Αφού έφυγε ο Όθων», του είπε, «κρατάμε την Κέρκυρα και σας δίνουμε τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου»...

Οι Άγγλοι μπορεί να ήθελαν τον Αλφρέδο βασιλιά στην Ελλάδα. Δεν τον ήθελαν όμως, οι άλλες τότε μεγάλες δυνάμεις. Οι Άγγλοι προχώρησαν αλλιώς. Στις 10 Δεκεμβρίου του 1862, άρχιζε στην Αθήνα η εθνοσυνέλευση που θα οδηγούσε στην εκλογή νέου βασιλιά. Την ίδια μέρα, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, λόρδος Ράσελ, διαμηνούσε στον Χαρίλαο Τρικούπη πως «η βασίλισσα δεν θα είχε αντίρρηση να δοθούν τα Επτάνησα στην Ελλάδα, αν ο νέος βασιλιάς ήταν αρεστός στους Βρετανούς».

Τον ίδιο μήνα, έφτασε στην Αθήνα έκτακτος απεσταλμένος της αγγλικής κυβέρνησης. Το μήνυμα δεν έπαιρνε παρερμηνείες:

«Προκειμένου να στηριχτεί η μοναρχία στην Ελλάδα, η βασίλισσα Βικτορία ήταν πρόθυμη να ανακοινώσει στη βουλή των λόρδων και στο αγγλικό κοινοβούλιο την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Όμως, η προσφορά αυτή δεν ίσχυε, αν οι Έλληνες εξέλεγαν βασιλιά που θα δημιουργούσε υποψίες ότι θ' ακολουθούσε επιθετική πολιτική προς την Τουρκία»...

Η εθνοσυνέλευση ψήφισε να δοθεί το στέμμα της Ελλάδας στο 18χρονο γιο του νέου βασιλιά της Δανίας Γεώργιο, με το όνομα Γεώργιος ο Α'. Για να μην υπάρξει μπλέξιμο με αντιβασιλείες, η εθνοσυνέλευση τον κήρυξε ενήλικα. Οι Άγγλοι έμειναν ευχαριστημένοι. Στις 13 Ιουλίου του 1863, μια διεθνής συνθήκη έδινε στα Επτάνησα το δικαίωμα να ενωθούν με την Ελλάδα, «εφόσον αυτό επιθυμούσε ο λαός τους», σαν να μην ήταν αυτό το αίτημα ματωμένων αγώνων μισού αιώνα.

Σε εκτέλεση της συνθήκης, ο αρμοστής Στορξ διέλυσε το κοινοβούλιο της Επτανησιακής πολιτείας και προκήρυξε εκλογές για τις 19 Σεπτεμβρίου. Παρουσιάστηκε ο ίδιος μπροστά στους νεοεκλεγέντες με το ερώτημα, αν ο λαός επιθυμεί την ένωση με την Ελλάδα. Πήρε την απάντηση με το ψήφισμα της 23ης Σεπτεμβρίου του 1863:

«Αι νήσοι Κέρκυρα, Κεφαλληνία, Ζάκυνθος, Λευκάς, Ιθάκη, Κύθηρα, Παξοί και τα εξαρτήματα αυτών ενούνται μετά του βασιλείου της Ελλάδος, όπως εσαεί αποτελώσιν αναπόσπαστον αυτού μέρος εν μιά και αδιαιρέτω πολιτεία, υπό το συνταγματικόν σκήπτρον της Αυτού Μεγαλειότητος του βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου του Α' και των διαδόχων αυτού».

Τα θεμέλια για την τελική ευθεία μπήκαν στις 14 Νοεμβρίου του 1863 με την υπογραφή της συνθήκης του Λονδίνου, που παραχωρούσε τα Επτάνησα στην Ελλάδα. Δυο μέρες αργότερα, στις 16 του ίδιου μήνα, ο Γεώργιος ορκιζόταν βασιλιάς των Ελλήνων. Στις 29 Μαρτίου του 1864, ανακοινώθηκε η τελική συμφωνία: Τα νησιά παραχωρούνταν στην Ελλάδα ως προίκα στον Γεώργιο.

Δυο μήνες αργότερα, στις 21 Μαΐου, ο μετέπειτα πρωθυπουργός κι από τους βασικούς συντελεστές της έξωσης του Όθωνα, Θρασύβουλος Ζαΐμης, σε επίσημη τελετή στην Κέρκυρα, παραλάμβανε τα Επτάνησα ως πληρεξούσιος του νέου βασιλιά.

Πηγή: infokerkyra.gr