Πολύ κοντά και δυτικά των Δελφών, στους πρόποδες του Παρνασσού, πάνω από τον Ελαιώνα της Άμφισσας βρίσκεται το χωριό Χρισσό που διοικητικά ανήκει στον δήμο Δελφών του νομού Φωκίδας. Μέχρι το 1984 γραφόταν Χρυσό οπότε και καθιερώθηκε η σημερινή του γραφή εφόσον επικρατεί η άποψη πως η ονομασία του σχετίζεται με την αρχαία πόλη Κρίσα που ήταν χτισμένη σ' αυτή την περιοχή και όχι με το πολύτιμο μέταλλο.
Το Χρισσό σήμερα είναι ένα παραδοσιακό και διατηρητέο χωριό, με αναπαλαιωμένα σπίτια που περιβάλλονται από κήπους και αρκετά κτίρια νεοκλασικής τεχνοτροπίας, πράγμα που υποδηλώνει την παλαιότερη ευημερία των κατοίκων από τα προϊόντα της ελιάς. Στην κεντρική πλατεία υπάρχει υπεραιωνόβιος πλάτανος και τρεχούμενα νερά. Έχει πολλές παραδοσιακές, πέτρινες εκκλησίες με προεξέχον το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, περιτριγυρισμένο από τα κατάλοιπα των αρχαίων τειχών της Κρίσας. Η τοπική οικονομία βασίζεται στην πατροπαράδοτη καλλιέργεια της ελιάς και την ελαιοπαραγωγή.
Ιστορία της Κρίσας
Στη θέση του Χρισσού βρισκόταν η αρχαία φωκική πόλη Κρίσα, στην οποία και οφείλει ο οικισμός το όνομά του. Η αρχαία Κρίσα χτίστηκε σύμφωνα με τον Όμηρο τον 15ο ή 14ο αι. π.Χ. Ίχνη ερειπίων των τειχών της αρχαίας πόλης σώζονται πάνω στο λόφο Στεφάνι, νοτιότερα από τη σημερινή θέση του χωριού. Το όνομά της προέρχεται σύμφωνα με την μυθολογία από τον Κρίσο, γιο του Φώκου του Αιγινήτου, ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Φωκίδα.
Στο τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου, η Κρίσα ήταν από τις φωκικές πόλεις που πήραν μέρος στην εκστρατεία στην Τροία. Η Κρίσα πρέπει να υπήρξε ισχυρό κέντρο της περιοχής. Ο Κ. Παπαρηγόπουλος υποστηρίζει ότι το ιερό του Απόλλωνα όπως και όλη η περιοχή μέχρι την παραλιακή Κίρρα, άνηκαν στην Κρίσα, ενώ την ίδια άποψη έχει και ο Άγγλος περιηγητής Ουίλλιαμ Μάρτιν Λικ, ο οποίος περιηγήθηκε την Φωκίδα το 1806.
Κάτω από την Κρίσα, στο κατάφυτο με ελαιόδεντρα Κρισαίο Πεδίο βρισκόταν στην αρχαιότητα ο Ιππόδρομος των Δελφών όπου διεξάγονταν τα Πύθια, αγώνες με πανελλήνια εμβέλεια και ισότιμοι με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η διεξαγωγή των Πυθίων ενισχύει ακόμα περισσότερο την άποψη ότι η Κρίσα ήταν ισχυρό πολιτικό, θρησκευτικό και οικονομικό κέντρο και μια ισχυρή πόλη. Σε αυτό συντείνει και η πληροφορία του Στράβωνα ότι το Μεταπόντιο στην κάτω Ιταλία, στον κόλπο του Τάραντα - μια πόλη που ήκμασε το 700 π.Χ. και ήταν έδρα των Πυθαγορείων -, ήταν αποικία της Κρίσας.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους η Κρίσα παρήκμασε και εγκαταλείφθηκε, αφού δεν έχουν εντοπισθεί ίχνη κατοίκησης μετά τον 8ο αιώνα π.Χ. Φαίνεται να κατοικήθηκε πάλι κατά τη Βυζαντινή περίοδο, από τον 4ο αι. μ.Χ. Για τους λόγους που οδήγησαν στην παρακμή της έχουν διατυπωθεί αρκετές απόψεις. Η επικρατέστερη είναι ότι η παρακμή της οφείλεται στην ανάπτυξη της Κίρρας κατά την εποχή του Χαλκού καθώς και του οικισμού στους Δελφούς, σε συνδυασμό με τον οξύ οικονομικό ανταγωνισμό που δημιουργήθηκε ανάμεσα στις τρεις αυτές πόλεις.
Πηγές:http://arcadia.ceid.upatras.gr
Το Χρισσό σήμερα είναι ένα παραδοσιακό και διατηρητέο χωριό, με αναπαλαιωμένα σπίτια που περιβάλλονται από κήπους και αρκετά κτίρια νεοκλασικής τεχνοτροπίας, πράγμα που υποδηλώνει την παλαιότερη ευημερία των κατοίκων από τα προϊόντα της ελιάς. Στην κεντρική πλατεία υπάρχει υπεραιωνόβιος πλάτανος και τρεχούμενα νερά. Έχει πολλές παραδοσιακές, πέτρινες εκκλησίες με προεξέχον το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, περιτριγυρισμένο από τα κατάλοιπα των αρχαίων τειχών της Κρίσας. Η τοπική οικονομία βασίζεται στην πατροπαράδοτη καλλιέργεια της ελιάς και την ελαιοπαραγωγή.
Ιστορία της Κρίσας
Στη θέση του Χρισσού βρισκόταν η αρχαία φωκική πόλη Κρίσα, στην οποία και οφείλει ο οικισμός το όνομά του. Η αρχαία Κρίσα χτίστηκε σύμφωνα με τον Όμηρο τον 15ο ή 14ο αι. π.Χ. Ίχνη ερειπίων των τειχών της αρχαίας πόλης σώζονται πάνω στο λόφο Στεφάνι, νοτιότερα από τη σημερινή θέση του χωριού. Το όνομά της προέρχεται σύμφωνα με την μυθολογία από τον Κρίσο, γιο του Φώκου του Αιγινήτου, ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Φωκίδα.
Στο τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου, η Κρίσα ήταν από τις φωκικές πόλεις που πήραν μέρος στην εκστρατεία στην Τροία. Η Κρίσα πρέπει να υπήρξε ισχυρό κέντρο της περιοχής. Ο Κ. Παπαρηγόπουλος υποστηρίζει ότι το ιερό του Απόλλωνα όπως και όλη η περιοχή μέχρι την παραλιακή Κίρρα, άνηκαν στην Κρίσα, ενώ την ίδια άποψη έχει και ο Άγγλος περιηγητής Ουίλλιαμ Μάρτιν Λικ, ο οποίος περιηγήθηκε την Φωκίδα το 1806.
Κάτω από την Κρίσα, στο κατάφυτο με ελαιόδεντρα Κρισαίο Πεδίο βρισκόταν στην αρχαιότητα ο Ιππόδρομος των Δελφών όπου διεξάγονταν τα Πύθια, αγώνες με πανελλήνια εμβέλεια και ισότιμοι με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η διεξαγωγή των Πυθίων ενισχύει ακόμα περισσότερο την άποψη ότι η Κρίσα ήταν ισχυρό πολιτικό, θρησκευτικό και οικονομικό κέντρο και μια ισχυρή πόλη. Σε αυτό συντείνει και η πληροφορία του Στράβωνα ότι το Μεταπόντιο στην κάτω Ιταλία, στον κόλπο του Τάραντα - μια πόλη που ήκμασε το 700 π.Χ. και ήταν έδρα των Πυθαγορείων -, ήταν αποικία της Κρίσας.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους η Κρίσα παρήκμασε και εγκαταλείφθηκε, αφού δεν έχουν εντοπισθεί ίχνη κατοίκησης μετά τον 8ο αιώνα π.Χ. Φαίνεται να κατοικήθηκε πάλι κατά τη Βυζαντινή περίοδο, από τον 4ο αι. μ.Χ. Για τους λόγους που οδήγησαν στην παρακμή της έχουν διατυπωθεί αρκετές απόψεις. Η επικρατέστερη είναι ότι η παρακμή της οφείλεται στην ανάπτυξη της Κίρρας κατά την εποχή του Χαλκού καθώς και του οικισμού στους Δελφούς, σε συνδυασμό με τον οξύ οικονομικό ανταγωνισμό που δημιουργήθηκε ανάμεσα στις τρεις αυτές πόλεις.
Πηγές:http://arcadia.ceid.upatras.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου