Ο σεισμός του 1953

Προ ημερών σε φιλικό σπίτι στου Παπάγου, ξαναβρήκα ένα φίλο μετά από 63 χρόνια που πρωτογνώρισα στο Πόρο της Κεφαλλονιάς και μου ξανάφερε στη μνήμη ολοζώντανη τη βιβλική καταστροφή που προξένησε στο νησί ο φονικός σεισμός του 1953.

Η περίοδος αυτή μπορεί να χωριστεί σε τρεις φάσεις.  Η ολοκληρωτική καταστροφή που προκλήθηκε στις 9, 11 και 12 Αυγούστου 1953, η απελπισία που επακολούθησε μέχρι την ανοικοδόμηση και τέλος η ανοικοδόμηση που άλλαξε την μορφή του νησιού.  Η κρισιμότερη περίοδος ήταν οι ημέρες του σεισμού.  Υπήρχε ανυπολόγιστη ανάγκη για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για τους αμέτρητους τραυματίες.  Ούτε φάρμακα υπήρχαν, ούτε νοσοκομεία, οι τοπικοί δρόμοι   είχαν γεμίσει βράχους και το νησί ήταν μακριά απ το κέντρο και δεν υπήρχαν μεταφορικά μέσα.  Δυστυχώς το κράτος ούτε χρήματα διέθετε, ούτε σχεδιασμοί υπήρχαν να αντιμετωπίσουν παρόμοιες καταστάσεις και πολλοί πέθαναν πλακωμένοι κάτω απ τα χαλάσματα.   Κάτω απ τα χαλάσματα των κατοικιών των σχολείων και των εκκλησιών θάφτηκα άνθρωποι όλων των ηλικιών, μαζί έρωτες και όνειρα, κυρίως των νέων, και έξω απ τα χαλάσματα επικράτησε σπαραγμός και αβεβαιότητα.  Υπήρξαν και πολλοί θαρραλέοι που με το παράδειγμα τους βοήθησαν.

Στα Τζαννάτα που βρέθηκα με το σεισμό της Τρίτης, 11 Αυγούστου, αφού θάψαμε τους νεκρούς, ο ιερέας του χωριού, Ιωάννης Παραμερίτης (Παπά Γιάννης), λειτούργησε στο χώρο  της βρύσης με τους πλάτανους.  Ο ίδιος χώρος έγινε προσωρινό νοσοκομείο τις επόμενες μέρες όπου μετέφεραν όλους τους τραυματίες απ τα γύρω χωριά της περιοχής.  Εκεί ο Ελληνικός στρατός άνοιξε πρόχειρο νοσοκομειακό σταθμό.  Ταυτόχρονα ο στρατός άνοιξε το δρόμο από τη Σάμη μέχρι το Πόρο απ τους βράχους που είχαν γεμίσει το δρόμο.  Η πρώτη βοήθεια που έφτασε στον Πόρο, ήταν ένα Ισραηλινό αντιτορπιλικό.  Η πράξις ήταν αξιέπαινη αλλά η βοήθεια μικρή.  Το βαπόρι διέθετε ένα γιατρό με ελάχιστα φάρμακα.  Προσωπικά  συνόδευσα τον γιατρό στην Αγία Ειρήνη να βοηθήσει τον Παπά Σέρβο που υπέφερε από σοβαρά τραύματα.  Μεγάλη ανακούφιση για τους τραυματίες δημιούργησε το προσωρινό νοσοκομείον που εγκαταστάθηκε στο Πόρο σε συνδυασμό με την κατάπλευση μονάδων του Αμερικανικού Ναυτικού με φάρμακα, τροφές και αρκετό προσωπικό που μετέφερε τους τραυματίες με φορεία απ τα Τζαννάτα στο Πόρο (3 Χιλιόμετρα).  Επίσης, βαπόρια του Αμερικάνικου Ναυτικού μαζί με το κότερο «Καλυψώ» του Βεργωτή, μετέφεραν σοβαρές περιπτώσεις τραυματισμού στην Πάτρα.  Στο Αργοστόλι έφτασε βοήθεια από πολλά κράτη.  Στην πρώτη φάση ο Ελληνικός στρατός μαζί με ξένες χώρες,βοήθησε αφάνταστα.  

Μετά την προσωρινή βοήθεια κυρίως στους τραυματίες και σε τροφές, επικράτησε μια περίοδος χαλάρωσης και αβεβαιότητα για την αντιμετώπιση της ανοικοδόμησης.  Αυτή η θλιβερή κατάσταση κράτησε μέχρι την εποχή που έγινε υπουργός Δ. Έργων ο Κ. Καραμανλής και αποφασίστηκε ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της ανοικοδόμησης.  Στην περιοχή μας αποφασίστηκε να δημιουργηθεί νέος οικισμός στο Πόρο, που τότε ήταν μέρος της κοινότητας Τζαννάτων.  Ο νέος οικισμός/κέντρο προοριζόταν να στεγάσει όλους τους κατοίκους της κοινότητας του Ασπρογέρακα που κρίθηκε ακατάλληλη /επικίνδυνη για ανοικοδόμηση.  Επίσης θα κάλυπτε τους κατοίκους απ τα μικρά χωριά και όλους όσους επιθυμούσαν απ την περιοχή να μετοικίσουν στο Πόρο.  Οι κοινότητες Ασπρογέρακα και Τζαννάτων καταργήθηκαν και στην θέση τους δημιουργήθηκε η νέα Δημοτική Κοινότητα Πόρου.  Επίσης η ορεινής Σκάλα οικοδομήθηκε στη παραλία και δημιουργήθηκε η νέα Σκάλα που έφτασε μέχρι την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.  Στοιχεία που συνετέλεσαν στη δημιουργία των δυο νέων κέντρων Πόρου και Σκάλας ήταν πρωταρχικά ο σεισμός, ο τότε βουλευτής Κεφαλονιάς Γεράσιμος Μεταξάς (Σούλης), οι πρόεδροι της Σκάλας Κώστας Τραυλός (Κουτρουμπής),  των Τζαννάτων Ιωάννης Μηλιαρέσης, και του Ασπρογέρακα ο Δημήτρης Θεοδωράτος, με τα κοινοτικά συμβούλια και την μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων που μετακινήθηκαν.

Ο σχεδιασμός των νέων οικισμών και η διατήρηση του Αργοστολίου και των χωριών στη προσεισμική τους θέση, ήταν ολέθρια για τη μελλοντική ανάπτυξη του νησιού.  Ο σεισμός ήταν ευκαιρία να δημιουργηθεί μια μοντέρνα πόλη στη παλαιά θέση του Αργοστολιού και τα χωριά που κυρίως εφάπτονται στο δρόμο Αργοστόλι-Πόρο να απαλλαγούν απ το θόρυβο και τα άλλα προβλήματα που δημιουργεί ο δρόμος.  Αυτό δεν έγινε γιατί  οι τοπικοί παράγοντες, οι πολιτικοί και οι τεχνικοί, προτίμησαν να διευκολύνουν προσωπικές αδυναμίες εναντίον της σωστής μελλοντικής εξέλιξης.   

Η ανοικοδόμηση εκτελέστηκε με την επίβλεψη του στρατού και των τεχνικών υπηρεσιών.  Η προσφορά του στρατού για τη γρήγορη στέγαση των κατοίκων υπήρξε καταπληκτική. Παράδειγμα από τους λαμπρούς αξιωματικούς του μηχανικού που εργάστηκε στο Πόρο ήταν ο υπολοχαγός Χαράλαμπος Παναγιωταρέας.  Ήταν και αυτός ένας καλός συντελεστής στην αποπεράτωση του έργου της αποκατάστασης των σεισμοπλήκτων της περιοχής του Πόρου.  Μάλιστα αυτός εγκατάστησε  την  γέφυρα  «Βαiley»στο Πόρο.  Μια εγκληματική ενέργεια στον Πόρο, ήταν η καταστροφή της αμμουδιάς  της παραλίας στα Αράγια.  Η άμμος της παραλίας χρησιμοποιήθηκε για την ανοικοδόμηση με θληβερά αποτέλεσμα.  Άλλη εγκληματική πράξη για την ανάπτυξη του Πόρου, υπήρξε η δημιουργία «αρχαιολογικής ζώνης Α» που εφάπτεται στα Ν.Α. όρια του οικισμού και δεν επιτρέπει την επέκταση του οικισμού.  Αργότερα, η    κατασκευή  του Μεγαλολιμένα στο Πόρο χωρίς καμία βελτίωση του δρόμου Πόρο-Αργοστόλι, δημιούργησε μεγάλα προβλήματα και κίνδυνο για τους ξωμερίτες και τους επιβάτες των βαποριών, κυρίως από τα υπερμεγέθη οχήματα που κυκλοφορούν στον ίδιο «καρόδρομο»!!!  

Θέλω επίσης να προσθέσω ότι οι πρωτεργάτες της δημιουργίας των οικισμών Πόρου και Σκάλας ποτέ δεν τιμήθηκαν για την προσφορά τους.  Είναι βέβαιο ότι χωρίς την προσφορά αυτών των ανθρώπων δεν θα υπήρχε ούτε Πόρος ούτε Σκάλα.  Περισσότερο θέλω να σταθώ στο πρόσωπο του Γεράσιμου Μεταξά (Σούλη), που υπήρξε ο Γενάρχης των δυο οικισμών.  Μετά στο πρόσωπο τον υπολοχαγού Χαράλαμπου Παναγιωτάρεα για την προσωπική του προσφορά αλλά και ως αντιπρόσωπο των άλλων αξιωματικών  και  του στρατού μας που βοήθησαν τα μέγιστα τους σεισμόπληκτους.  

Για αντικειμενικότητα, θέλω να προσθέσω ότι υπήρξε ένα Ισραηλινό Πολεμικό στο Πόρο, αλλά εκτός απ αυτό υπήρξαν και βαπόρια του Αμερικανικού Ναυτικού που συνήθως αυτή η πραγματικότητα  αγνοείται σε πολλά δημοσιεύματα.  Η αλήθεια πρέπει να είναι αντικειμενική!

Η σύντομη έκθεσή μου αναφέρεται περισσότερο στο ξώμερο, αλλά ανάλογες συνθήκες κάλυψαν όλη τη Κεφαλονιά.

Γιώργος  Μηλιαρέσης

Δ/χος Μηχανικός,  Σεισμόπληκτος

.