Η Αρχαιότερη Βυθισμένη Πόλη στον Κόσμο

ΠΑΥΛΟΠΕΤΡΙ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ

ΔΡ ΜΕΝΤΗΣ Κ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η Αρχαιότερη Βυθισμένη Πόλη στον Κόσμο

Κατάλοιπα του νεκροταφείου της εποχής του Χαλκού στην υφαλοράχη,

έμπροσθεν της Βυθισμένης Πόλης

Η ΥΔΡΟΛΥΤΗ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ


Η Ιστορία του Σμιγοπέλαγου νησιού, ένα βαθυγάλαζο μονοπάτι που σε σεργιανάει στους
μανταλωμένους θησαυρούς των βυθών που τους αγγίζει το γαλανοφόρετο μαγνάδι του Μύθου,
στα μαγευτικά απύθμενα της Ελληνικής προϊστορίας, που αχούνε μέσα τους οι φωνές των
θεών, στα άγνωρα Κυανέμβολα πολυδρόμια, που τα σκεπάζουν οι γαλαζόλευκοι αφροί και στα
ιριδένια ακρογιάλια που τα χρυσίζει του χρόνου η ροδοσυγνεφιά.
Το θαλασσόβλημά του η Ιστορία και ο Πολιτισμός, ανάγλυφα αποτυπωμένο στους
εδαφολογικούς ανασχηματισμούς του και στο Παυλοπέτρι, το σπάνιο πρόπλασμα του
Παγκόσμιου Πολιτισμού.
Η προϊστορική πόλη της Ελαφονήσου βρίσκεται βυθισμένη σε τιρκουάζ θαλάσσια χρώματα
- μεταξύ νησίδων - και το νεκροταφείο του φωλιάζει σε τροπικούς αμμόλοφους και σπάνιους
κέδρους, μεταξύ μιας σμαραγδένιας θάλασσας, ενός καναλιού και μιας γραφικής και

προστατευόμενης λίμνης (Νatura 2000 και Rasmar), στην τροπική παραλία της Πούντας,
ανατολικά του καναλιού για το πέρασμα στη Σμιγοπέλαγη Ελαφόνησο και αποτελεί σπάνιο
Παγκόσμιο Μνημείο Σύνθεσης Φυσικού και Πολιτιστικού Περιβάλλοντος.

Προϊστορικό κέντρο του Σμιγοπέλαγου Πολιτισμού


Το Παυλοπέτρι συνδυάζει όλες τις πρώτες φάσεις και αποχρώσεις του Ελληνικού Πολιτισμού
(Εποχή Χαλκού, Μεσοελλαδικό πολιτισμό, Μινωικό Πολιτισμό, Μυκηναϊκό Πολιτισμό, επιρροές
Κυκλαδίτικου Πολιτισμού κ.α.).
Σύμφωνα με τον Άγγλο αρχαιολόγο N.C. Flemming το Παυλοπέτρι χάθηκε μαζί με το
περίφημο κράτος της Ατλαντίδας.
Ο λαμπρός αυτός πολιτισμός της εποχής του Χαλκού, έθεσε τις βάσεις της κοινωνικής,
οικονομικής και οικιστικής οργάνωσης και μεταλαμπαδεύτηκε σε όλα τα μήκη και πλάτη του
κόσμου.
Ο σπάνιος πολιτισμός του Παυλοπετρίου διήνυσε δυο χιλιετίες και το τέλος του σημαδεύτηκε
από βιβλικές καταστροφές.

Στο Παυλοπέτρι κείται το Αρχαιότερο Βυθισμένο Παλάτι Ηγεμόνων
στον κόσμο

Αρκετοί Ηγήτορες του Παυλοπετρίου, που προηγήθηκαν κατά χιλιετίες του Μενέλαου και
του Αγαμέμνονα, διοργάνωναν οικονομικές δραστηριότητες με τα Κύθηρα, την Κρήτη, τις
Κυκλάδες, την Εύβοια και τις άλλες σημαντικές περιοχές του τότε γνωστού κόσμου.
Το Παυλοπέτρι μαζί με τα Κύθηρα έλεγχαν ένα από τα σπουδαιότερα Προϊστορικά περάσματα
του τότε Γνωστού Κόσμου.

Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΣΠΑΝΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ

Το νεκροταφείο στο Παυλοπέτρι επισκέφθηκε το 1806 ο Leake, το 1904 ο πρώτος πρόεδρος
της Ακαδημίας Αθηνών Φωκίων Νέγρης ανέφερε την ύπαρξη της Βυθισμένης πόλης και
μετά την ίδρυση του νέου Συνοικισμού της Ελαφονήσου από τους Μανιάτες, ο Πασχάλης
Γερακαράκης ενημέρωσε επίσημα την κυβέρνηση τ0 1840 για την ύπαρξη των προϊστορικών
καταλοίπων.
Η σπάνια προϊστορική πόλη με οικιστικό σχέδιο (κτίσματα, δρόμους, πλατείες),
τοπογραφήθηκε από το Ινστιτούτο της Ωκεανογραφίας του Κέιμπριτζ το 1968.
Το έτος 2009, ξεκίνησαν υποβρύχιες έρευνες με τα πλέον σύγχρονα μέσα από το
Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ με υπεύθυνο τον Dr Jon Henderson και με τη συμμετοχή
Ελλήνων αρχαιολόγων όπως της κας Γάλλου Χρ. , του κου Σπονδύλη Ηλία κ.α. (το πρόγραμμα
χρηματοδοτείται από το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας, το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ και
τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών).

Η πρώτη ψηφιακά αναπαριστώμενη υδρόλυτη προϊστορική
πόλη στον κόσμο

Το 2011 το Παυλοπέτρι έγινε η πρώτη ψηφιακά αναπαριστώμενη υδρόλυτη προϊστορική πόλη
και η τρισδιάστατη απεικόνιση του προβλήθηκε για πρώτη φορά διεθνώς στις 9 Οκτωβρίου
2011, ημέρα Κυπριακή και ώρα 20.00, (https://www.youtube.com/watch?v=XA7bAUp-hiI) από το BBC.

Δρ. Μέντης Κωνσταντίνος του Σπ.

Συγγραφέας, Καθηγητής, Ιστορικός
και Πολιτισμικός Ερευνητής


ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΒΙΩΤΙΚΕΣ ΙΧΝΗΛΑΣΙΕΣ
ΣΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΓΙΩΡΓΟ ΛΙΑΡΟ

Σε κατάμεστες αίθουσες και με πολύ μεγάλο ενθουσιασμό υποδέχθηκε το Αθηναϊκό κοινό τις
καλλιτεχνικές εμπνεύσεις και τις παιγνιοχορευτικές συνθέσεις της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας
Έκφρασης & Πολιτισμού (Ε.Λ.ΕΤ.Ε.Π.), του Γιώργου Λιάρου και των συντελεστών της παραγωγής
τους, στο Ίδρυμα Κακογιάννη.
Τα χοροπαιγνιώδη και μουσικοδιαδραστικά δρώμενα έλαβαν χώρα στην Κεντρική Σκηνή του
Ιδρύματος Μ. Κακογιάννη, Πειραιώς 206 Αθήνα, από την 1η έως και στις 3 Φεβρουαρίου του 2013.

«ΟΧΙ ΠΑΙΖΟΥΜΕ ... »

Βασικοί Συντελεστές της καινοτόμου παιγνιοχορευτικής ιχνηλασίας του Γ. Λιάρου, με τον ως άνω
τίτλο, ήσαν:
Όλα τα χορευτικά τμήματα της Ε.Λ.Ετ.Ε.Π.
Φιλική Συμμετοχή:
Λαογραφική Εστία Τρίπολης
Πολιτιστικός Σύλλογος Περαχώρας

Πολιτιστικός Σύλλογος Ξυλοκέριζας
Χορευτικό τμήμα 20ου Δημοτικού Σχολ. Κερατσινίου
Επιμέλεια Αρκαδίας: ο εξαιρετικός Βασίλης Παναγόπουλος
Συνόδευσαν οι μουσικοί της οικογένειας Γιώργου Καρούτζου.
Έκτακτη εμφάνιση: Λάμπρος Φισφής
Μουσικοί που υλοποίησαν επιτυχώς το σύνθετο και δύσκολο εμβιωμουσικό διάβημα ήσαν:
• Γιάννης Παυλόπουλος (Βιολί, τραγούδι)
• Βασίλης Γραμματικός (Γκάιντα, φλογέρα, τσαμπούνα)
• Κώστας Γιαννακόπουλος (Κλαρίνο)
• Χρήστος Λυκουρέντζος (Κρουστά)
• Μαρία Πλουμή (Λαούτο)
• Αλέξανδρος Παπουτσής (Λύρα)
Ερμηνεύτρια η εξαιρετική Ντορρέτα Παναγοπούλου.

Σύγχρονες Μουσικοχορευτικές Δράσεις με Παραδοσιακά Σμιλεύματα
από την Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία Έκφρασης & Πολιτισμού
(Ε.Λ.ΕΤ.Ε.Π.) και το Γιώργο Λιάρο

Ο Γιώργος Λιάρος είναι καταξιωμένος χοροδιδάσκαλος, εμπνευστής και
υπεύθυνος της έκδοσης του λαογραφικού περιοδικού «ΧΟΡΕΥΩ», συνθέτης και
παραγωγός της μουσικής δημιουργίας «Χαρακτηροπλαστείο», εμπνευστής και
δημιουργός του πολιτιστικού φορέα «Ελλήνων Όρχησις», Ιδρυτικό Μέλος και
Μέλος του Πρ. Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Επιστημόνων
Ελαφονήσου, Ερευνητής και Σμιλευτής της γνήσιας μουσικοχορευτικής και
λαογραφικής Ελληνικής παράδοσης και Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Ελληνικής
Γιώργος
Λιάρος
Λαογραφικής Εταιρείας Έκφρασης & Πολιτισμού.
Η Ε.Λ.ΕΤ.Ε.Π. ερευνά και εντρυφά στην Ελληνική παράδοση, εμπνέεται από το θησαυρό της
Ελληνικής μας πολιτιστικής κληρονομιάς, δημιουργεί μικρές κοιτίδες παράδοσης σε πολλές περιοχές για
τη διατήρηση και προβολή του Ελληνικού Πολιτισμού και στηρίζεται κυρίως στον εθελοντισμό (e-mail:
eletepo8@yahoo.com).
Η νέα της χοροβιωματική και μουσικοκαλλιτεχνική δημιουργία αποτελεί ένα καινοτόμο πολιτισμικό
μόρφωμα και μια μεγάλη πρόκληση για την αναδίφηση των εμβιωμουσικών πλόων της παράδοσης, μέσα
από τα κελεύσματα της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Το Ίδρυμα Κακογιάννη στο πρόγραμμα για τις εκδηλώσεις και στην ιστοσελίδα του αναφέρει μεταξύ
άλλων τα εξής: «Μία διαδραστική παράσταση με κύριο πρωταγωνιστή το Ελληνικό παραδοσιακό
παιχνίδι, η οποία παρουσιάζει τον κύκλο της ζωής του ανθρώπου μέσα από το παιχνίδι καθώς επίσης και
την εξέλιξη του παιχνιδιού από το χθες στο σήμερα. Έρευνα, χορός, τραγούδια, αινίγματα, βίντεο
και φυσικά πολλά, πολλά παιχνίδια... παιχνίδια για μικρούς, για μεγάλους... παιχνίδια που παίζονται
σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου αλλά και παιχνίδια που σπανίζουν ξεδιπλώνονται μέσα από 10
περιοχές της Ελλάδος, δρώμενα που επιμελείται ο Γιώργος Λιάρος».
Η μουσικοδιαδραστική πρόταση όμως του Γιώργου Λιάρου σηματοδοτεί και την ρότα της Σύγχρονης
Ελληνικής Πολιτισμικής Παραγωγής.
Η αυθεντική καλλιτεχνική και διαδραστική του δημιουργία, αποτελεί ένα γνήσιο λαϊκό πολιτιστικό
πλέγμα με δομικές εμβιωτικές αναλύσεις και συνυφάνσεις πολιτιστικών δράσεων, από γνήσιους
εκφραστές της Λαϊκής παράδοσης, αλλά και από μικρούς αναζητητές και αυριανούς - συνεχιστές

δημιουργούς της νεώτερης πολιτιστικής παραγωγής του Ελληνικού πολιτισμού μας.
Όταν ο Γιώργος Βιζυηνός είχε διατρίψει επάνω στο παιχνίδι, σίγουρα δεν μπορούσε να συλλάβει ότι
σε μια μεταγενέστερη εποχή θα βρισκόντουσαν άλλοι διαδραστικοί δημιουργοί, όπως Η Ε.Λ.ΕΤ.Ε.Π.
και ο Γιώργος Λιάρος, για να καλύψουν τα καλλιτεχνικά κενά που είχε αφήσει η κοινωνιολογική και
ψυχολογική προσέγγιση του.
Σε μία παιδεία που έχει παραμερίσει τα παιδιά της και τα μετουσιώνει σε πρώιμους υπερήλικες,
έρχεται η Ε.Λ.ΕΤ.Ε.Π., ο Γιώργος Λιάρος και οι συνεργάτες του, για να θυμίσουν τη χαμένη μας
αθωότητα και να μας παρασύρουν σ’ ένα πολυδαίδαλο γαϊτανάκι ανασύροντας την παιγνιώδη μας φύση,
επιλέγοντας ένα ισχυρό αντίδοτο στην κρίση.
Με μία αναζωοδότρα αύρα ταξιδεύουν με το δικό τους άρμα Θέσπιδος σε τόπους και εποχές χωρίς
να εξαιρούν κανέναν από τον κύκλο των συμπαικτών τους, αναδεικνύοντας την καταχωνιασμένη
επικοινωνιακή διάσταση μιας ντοπιολαλιάς που τείνουμε να ξεχάσουμε.
Μας παρασύρουν στις μενεξένιες και ανθομύριστες αγκαλιές της Αρκαδίας, στα αχνόφωτα ρημοκλήσια
των νησιώτικων θαλασσόβραχων, στη μυροβόλα ευωδία των αγριολούλουδων των Πελοποννησιακών
και Ρουμελιώτικων βουνοπλαγιών, στις αστρόφεγγες στράτες της Ηπείρου, στους θαλάσσιους αχούς
του Κρητικού, του Αιγαίου και του Ιόνιου Πελάγους, στα βλαστένια ακροστολίσματα και ιριδίσματα της
Θεσσαλίας, στης αλός τα ανεμοδαρμένα κύματα της Νάξου, στα ονειρώδη κάστρα, στους αετόβολους
βράχους και στις αυτόφωτες στράτες της Μακεδονίας, στις γλαυκές αναπολήσεις του Πόντου, στα
άπλετα λαμπυρίσματα του Απολλώνιου φωτός των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, στα δρόσινα
φυλλώματα της Θράκης, στα μυροβόλα απομεινάρια της Κίου και στις κλιμακωτές αναρριχήσεις των
κισσών της Αριούσας, στους απροσμέτρητους ιριδισμούς των Ροδίτικων και Κρητικών ακτογραμμών
και στη Νηρηιδική κοιτίδα του Νότου.
Με τη δυναμική παρουσία της παιγνιορχήστας του, την αενάως και εναρμονίως εκκαλούσα σε ρυθμικά
παιγνιώδη χελιδονίσματα, ο Γιώργος Λιάρος ξεπερνά τα πλαίσια της μουσικής του Τερψιχόρης και
με την πρωτεϊκή του δημιουργία καθιστά το παιχνίδι ένα νέο πόλο ανάδειξης των λαογραφικών δομών
που επανακαθορίζονται μέσα από τη διορατική οπτική ενός καλλιτέχνη με ισχυρές ρίζες και ευαίσθητα
φυλλώματα στις απαιτήσεις των καιρών.
Ευχαριστούμε την ΕΛ.ΕΤ.Ε.Π για τα κειμήλια της αναμοχλεύουσας μνήμης που μας προσφέρει μέσα
από το παραδοσιακό Κροντήρι της μέθεξης του Ελληνικού Πολιτισμού.
.

Μέντης

Διδάκτωρ Πολιτισμού, Κοινωνιολογίας και Οικονομικών
Συγγραφέας, Ιστορικός και Πολιτισμικός Ερευνητής

Κωνσταντίνος