POROSNEWS: Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΜΠΑΝΑΣ ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ

Παρασκευή 7 Ιουνίου 2013

Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΜΠΑΝΑΣ ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ

Παρασκευή, 7 Ιουνίου 2013

ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΜΠΑΝΑΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙΟΥ

http://eptanisos.blogspot.gr/2013/06/blog-post_7.html?spref=fb

Το Αργοστόλι όταν καθιερώθηκε από την Ενετική της Κεφαλονιάς Διοίκηση στα 1757 ως πρωτεύουσα του νησιού σε αντικατάσταση της έως τότε πρωτεύουσας του, του Κάστρου Αγίου Γεωργίου, ήταν ένας μικρός οικισμός ο οποίος έπειτα από τους σεισμούς του 1766-1767 και τη μετασεισμική ανοικοδόμηση του με βάση αρχικά ένα υποτυπώδες πολεοδομικό και ρυμοτομικό σχέδιο, πήρε σταδιακά τη μορφή της πόλης.

Κατά την πρώτη αρχική φάση της εφαρμογής αυτού του σχεδίου, κεντρική οδική αρτηρία του χαράχτηκε ο δρόμος που αργότερα ονομάστηκε Λιθόστρωτο και βασικός πυρήνας αυτού του δρόμου της νέας του νησιού πρωτεύουσας έγινε αργότερα η πλατεία, που σήμερα λέγεται «της Καμπάνας». Αυτή κατά τη δυτική της πλευρά καθοριζόταν από την κεντρική οδική αρτηρία - το Λιθόστρωτο-, κατά τη βόρεια πλευρά της από τη σημερινή οδό Δρακόπουλου και από τη νότια από τη σημερινή οδό Π. Βινιεράτου. Η πλατεία όμως αυτή αρχικά εκτεινόταν ευρύτερα κατά την ανατολική της πλευρά και αποτελούσε ενιαία πλατεία με το χώρο που σήμερα καταλαμβάνει το κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Αργότερα, η ευρύτατη αυτή πλατεία με την ανέγερση επιβλητικού οικοδομήματος προς τα ανατολικά της και προς το κέντρο της διαχωρίστηκε σε δυο τμήματα: στο μπροστινό από το οικοδόμημα, τη σημερινή δηλαδή πλατεία Καμπάνας, και στο πίσω από το οικοδόμημα σχηματίζοντας έτσι μια δεύτερη, μικρή πλατεία τη «Σπιανάδα» ή «Σπιαναδούλα».

Έτσι, στην εξελικτικά πολεοδομική και ρυμοτομική διαμόρφωση του Αργοστολίου, δημιουργήθηκαν οι εξής πλατείες:

1. Η σημερινή πλατεία, η λεγόμενη του Ωρολογίου ή της Καμπάνας, αυτή που ήταν για πολλά χρόνια κεντρική της πόλης πλατεία.

2. Η μικρή πλατεία, Σπιανάδα ή Σπιαναδούλα που διαχωρίστηκε από την ευρύχωρη-άλλοτε- πλατεία Καμπάνας μετά την ανέγερση του επιβλητικού οικοδομήματος που άλλοτε χρησίμευε ως Δικαστήρια και προσεισμικά ως «Το Τουριστικόν» ξενοδοχείο Χοϊδά. Αυτή ήταν περίκλειστη από μαγαζιά, όπως το επιπλοποιείο Χρ. Μωραϊτη, με το υφασματεμπορικό Γαρμπή, στο οποίο, κατά τη νότια πλευρά του, τελείωνε η προσεισμική οδός Σιτεμπόρων.

3. Μια μικρή πλατεία στο τέρμα της μετασεισμικής οδού Σιτεμπόρων, η οποία κατά τις δυο πλευρές της και από δυσμάς προς ανατολάς, περικλειόταν από δυο παράλληλους δρόμους -τους σημερινούς Σωτήρος και Ανδρ. Χοϊδά- που ξεκινούσαν από το Λιθόστρωτο και κατέληγαν στον παραλιακό δρόμο. Η πλατεία αυτή περικλειόταν ανατολικά από άλλο επιβλητικό οικοδόμήμα του οποίου η πρόσοψη-είσοδος ήταν προς την πλευρά της πλατείας και κατά τον παραλιακό δρόμο βρισκόταν απέναντι στην προσεισμική ιχθυαγορά-μπισκαρία- όπου περίπου ο προηγούμενος χώρος των ΚΤΕΛ. Στη δυτική πλευρά η πλατεία είχε συνεργεία αυτοκινήτων.

4. Η πλατεία Δικαστηρίων, στην οποία για πολλά χρόνια βρισκόταν και λειτουργούσε το κτίριο των Δικαστηρίων και η οποία μετά την κατεδάφιση τους, στις αρχές του αιώνα μας, κατέστη η σημερινή κεντρική πλατεία της πόλης μας.

5. Η μεγάλη πλατεία στο βόρεια άκρο της πόλης, η πλατεία του Μέιτλαντ ή Μετελα, όπου σήμερα η Ναυτική Ακαδημία.

6. Μια μικρή πλατεία σε επαφή με την οδό Σιτεμπόρων που διατηρείται και σήμερα και όπου ανεγέρθη το κατάστημα της Αγροτικής Τράπεζας. Η πλατεία αυτή χρησίμευε για οικονομικές συναλλαγές.

Η για πολλές δεκαετίες κεντρική πλατεία της πόλης, λεγομένου του Ωρολογίου ή της Καμπάνας, κατέστη μετά την κατάλυση της Ενετικής κυριαρχίας στο νησί, στα 1797, ο βασικός χώρος πολιτικο-κοινωνικών εκδηλώσεων, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις της προσέδιδαν σαφέστατα τον χαρακτήρα σημαντικής διαχρονικής εθνικοαντιστασιακής εστίας στην πόλη και στο νησί, τεκμηριωμένης από τα αντίστοιχα εθνικοαντιστασιακά γεγονότα τα οποία διαχρονικά συντελέστηκαν σε αυτή.

Πρώτο εθνικοαντιστασιακού τύπου γεγονός που πραγματοποιήθηκε στην πλατεία Καμπάνας καταγράφεται κατά την περίοδο της κυριαρχίας στο νησί όπως και στα άλλα Επτάνησα, των Δημοκρατικών Γάλλων, 1797-1799. Τότε η πλατεία αυτή συναπαρτιζόταν με την αργότερα χωρισμένη από αυτή Σπιανάδα ή Σπιαναδούλα σε ενιαία πλατεία. Σε αυτήν την αργότερα Σπιανάδα ή Σπιαναδούλα - που κατά πάσα πιθανότητα ήταν η πλατεία Αγίου Μάρκου επί Ενετών- τον Ιούλιο του 1797 εμφυτεύθηκε το δέντρο της ελευθερίας, στο σημείο όπου στον αιώνα μας φυτεύθηκε μια λεύκα η οποία προσεισμικά είχε αναπτυχθεί σε ογκώδες και επιβλητικό δέντρο το οποίο κατάπεσε με τους σεισμούς. Το δέντρο αυτό τη Ελευθερίας στη Σπιανάδα - σύμβολο της κατάλυσης της Βενετσιάνικης κυριαρχίας και της ανακήρυξης της Δημοκρατίας, κατά την εμφύτευση του ευλογήθηκε από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Κεφαλονιάς και Ζακύνθου Ιωαννίνιο Άννινο. Τα πλήθη χόρευαν, ζητωκραύγαζαν και τραγουδούσαν τη Μασσαλιώτιδα και έκαιγαν τη λεγόμενη «Χρυσή Βίβλο». Ανάρτησαν γύρω από το δέντρο επιγραφές στις οποίες τονιζόταν ότι, η αγάπη προς την πατρίδα και το μίσος στα προνόμια είναι οι βάσεις της Δημοκρατίας και, η Ενότητα και Αδελφοσύνη όλων των πολιτών είναι η δύναμη της Δημοκρατίας.

Στην πλατεία τη λεγόμενη της Καμπάνας, σημαντική εθνικοαντιστασιακή εκδήλωση σημειώθηκε και κατά την έναρξη του αγώνα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας στα 1821, όταν το νησί μας, όπως και τα άλλα Επτάνησα, τελούσαν κάτω από τη λεγόμενη «Προστασία» των Άγγλων. Τότε, κάτοικοι του Αργοστολίου και των πλησίον περιοχών, μάλιστα της Λειβαθούς, συγκεντρώθηκαν στην πλατεία, κατευθύνθηκαν στο Αγγλικό τοποτηρητήριο, και με παραπλάνηση του Άγγλου τοποτηρητή πέτυχαν να πάρουν άδεια να καταδιώξουν δήθεν πειρατικά πλοία που έφτασαν στο νησί. Μπήκαν σε πλοιάρια και τράβηξαν προς την επαναστατημένη βορειοδυτική Πελοπόννησο, οργανωμένοι σε σώματα, παρά τα μέτρα βίας και τρόμου του ανθέλληνα Αρμοστή Μέιτλαντ, και σε συνέχεια πήραν δραστήριο μέρος στις κρίσιμες μάχες του αγώνα σε όλη τη διάρκεια του.

Πολυσήμαντο εθνικοαντιστασιακό γεγονός του λαού του Αργοστολίου με κέντρο την πλατεία της Καμπάνας πραγματοποιήθηκε επίσης στα χρόνια του Αγγλικού Προτεκτοράτου των Έπτανήσων στα 1833. Τότε και με στόχο την ματαίωση των καθοδηγούμενων από τις αγγλοϊόνιες αρχές του νησιού εκλογών για το Δ' Ιόνιο. Κοινοβούλιο, και με δεδομένη τη σκόπιμη παραποίηση των εκλογικών καταλόγων με αποκλεισμό των δημοκρατικών του νησιού παραγόντων, δημιουργήθηκαν έντονες εθνικοαντιστασιακές κινητοποιήσεις με πρωτοπόρο τη νεολαία της πόλης και ηγέτες τους μετέπειτα εξέχοντες Ριζοσπάστες Γεράσιμο Λειβαδά, Κοσμά Βαλσαμάκη και τον δεκαεφταχρόνο Ιωσήφ Μομφεράτο. Αποτέλεσμα υπήρξε η ματαίωση των εκλογών τόσο στις 2/14 και 3/16 1833, όσο και κατά τη νέα ημερομηνία τους, στις 10/22/ και 11/23 Φλεβάρη 1833. Τότε τα πλήθη, με πρωτοπόρους τους νεολαίους, εφόρμησαν στο Αγγλοϊόνιο μέγαρο των Δικαστηρίων - το οποίο τότε ήταν σε επαφή με το Λιθόστρωτο στη γωνία με τη σημερινή οδό Π. Βινιεράτου-, όπου θα διεξάγονταν οι εκλογές. Εξουδετέρωσαν την αστυνομική δύναμη, συνέτριψαν με βαρεία τη φάλαγγα, το κούτσουρο δηλαδή που δένονταν οι μαστιγούμενοι ανυπότακτοι αντιστασιακοί πατριώτες, μπήκαν στην αίθουσα των εκλογών κατέστρεψαν πόρτες, παράθυρα, κιγκλιδώματα, ποδοπάτησαν βιβλία, έγγραφα, χειρόγραφα, με τελικό αποτέλεσμα την οριστική ματαίωση των εκλογών και τον διορισμό των εκπροσώπων του νησιού από τη Γερουσία στο Δ' Κοινοβούλιο. Λόγω δε των μαστιγώσεων που γίνονταν εκεί, η πλατεία έφερε την ονομασία: πλατεία των μαστιγώσεων.

Επί του προκειμένου πρέπει ιδιαίτερα να τονισθεί ότι στα χρόνια της Αγγλοϊόνιας εξουσίας στο νησί η πλατεία της Καμπάνας ήταν ο τόπος των βασανιστηρίων και μαρτυρίων των αντιστασιακών της πόλης και του νησιού οι οποίοι υπέφεραν δεινότατα μαστιγούμενοι. Εξ άλλου, στα υπόγεια του κτιρίου των Δικαστηρίων, παραπλεύρως της πλατείας και σε συνέχεια με τον προσεισμικό ναό του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου αρχιτεκτονικής μπαρόκ, φυλακίζονταν και βασανίζονταν μέχρι θανάτου πατριώτες, των οποίων σωροί σκελετών βρέθηκαν εκεί μετά την κατάρρευση του κτιρίου από τους σεισμούς. Γι' αυτό είναι ολότελα λανθασμένος και ελέγχεται ως ατεκμηρίωτος και ανιστόρητος ο ισχυρισμός ότι το Δημοτικόν Κατάστημα των Ριζοσπαστών και ίσως και το Αναγνωστήριον «Η Ισότης» του Μαρίνου Αντύπα, βρισκόταν στην πλατεία Καμπάνας, στο χώρο των δικαστικών και διωκτικών αρχών του Αγγλικού Προτεκτοράτου και της υψηλής Αστυνομίας, στη «Φωλιά του λύκου» δηλαδή. Αυτό το Ριζοσπαστικό Δημοτικό Κατάστημα στεγαζόταν σε επιβλητικό μέγαρο απέναντι, κατά τον παραλιακό δρόμο, από την προσεισμική αγορά και με είσοδο από τη μικρή, τότε πλατεία που την καθορίζουν από δυτικά στα ανατολικά οι δρόμοι σήμερα Σωτήρος και Ανδρ. Χοϊδά. Από αυτό το μέγαρο που προσεισμικά στεγαζόταν το προπολεμικό ξενοδοχείο «Λυκούδη», ξεκινούσε ο λαός με επικεφαλής τον Έλληνα πρόξενο και τους Ριζοσπάστες στον τότε Μητροπολιτικό ναό του Σωτήρα για τη δοξολογία στις 25 του Μάρτη. Και από το ίδιο μέγαρο ξεκίνησε η πένθιμη πομπή που, δια μέσω του παραλιακού δρόμου, έφτασε στο ναό της Σισσιώτισσας για το μνημόσυνο του δολοφονημένου Μαρ. Αντύπα.

Αλλά και στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944, η πλατεία της Καμπάνας κατέστη κέντρο εθνικοαντιστασιακών δραστηριοτήτων από τις οποίες σημαντικές ήταν:

1. Το γερμανικό μπλόκο - αποκλεισμός της πλατείας από ισχυρότατες γερμανικές δυνάμεις στις 24 Γενάρη του 1944, όταν με αφορμή τραυματισμό ιταλού πατριώτη σε γερμανική υπηρεσία κηρύχθηκε ο στρατιωτικός νόμος. Τότε την πλατεία και την ευρύτατη περιοχή της διέτρεχαν πυκνές γερμανικές περίπολοι. Κυκλώθηκε η πλατεία, πιάστηκαν, φυλακίστηκαν και καταδιώχτηκαν 63 πατριώτες.

2. Το δεύτερο γερμανικό μπλόκο -αποκλεισμός που γίνηκε πάλι με κέντρο την πλατεία της Καμπάνας στις 14 Ιουνίου 1944 με αποτέλεσμα τη σύλληψη 20 αντιστασιακών πατριωτών. Εν συνεχεία φυλακίστηκαν και μεταφέρθηκαν ως όμηροι στο στρατόπεδο Μύνστερ της Γερμανίας όπου και ένας από αυτούς ο Γιάννης Θεοτοκάτος, πέθανε από τις κακουχίες.

Επιλογικά: Η ονοματοθεσία οδών, πλατειών και άλλων κοινόχρηστων χώρων σε μια πόλη, απέβλεπε πάντοτε στους λαούς και στον αδούλωτο λαό του νησιού μας και αποβλέπει στην άσβυστη διδακτική διατήρηση της ιστορικής μνήμης τους σε γεγονότά' καθοριστικά της πολιτικοκοινωνικής ζωής και δράσης τους με ακλόνητα τα ερείσματα στις πανανθρώπινες αξίες της εθνικής ανεξαρτησίας και ελευθερίας, της Δημοκρατίας με λαϊκή κυριαρχία, με κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη.

Με βάση αυτή τη διαχρονικά ισχύουσα διαπίστωση και ακόμη με τα στοιχεία που εδώ έχουν καταγραφεί και τα οποία συνθέτουν την ιδιαίτερη ιστορία της πλατείας, της λεγόμενης της Καμπάνας, από το τέλος του 18ου αιώνα και έως σήμερα ως βασικής εστίας στο Αργοστόλι και ποικίλων πολιτικοκοινωνικών εκδηλώσεων αλλά και, προ πάντων, της ελευθερίας του λαού, θεωρούμε και προβάλλουμε ως ιστορική αναγκαιότητα στη Δημοτική αρχή της πόλης και στο λαό της να καθιερωθεί "εσαεί" η ονοματοθεσία της πλατείας, της λεγομένης της Καμπάνας, σε πλατεία Εθνικής Αντίστασης στις διαχρονικές διαστάσεις της.

Βιβλιογραφία:

Απομνημονεύματα, 1870, Βερύκιος Γεώργιος

Η επί της Αγγλικής προστασίας Επτάνησος πολιτεία, Ηλίας Ζερβός 1969

Σκηναί και επεισόδια από την κατοχή της Κερκύρας υπό των Δημοκρατικών Γάλλων, 1962, Ζορμπάς Διονύσιος

Gazette delle stati uniti onie, Νο 186, 190, 198, 218, 219, 221, 222

Ιστορία του Αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα, Γιάννης Κοδράτος, 1973

Ιστορία της νήσου Κεφαλληνίας, δοκίμιον εξελληνισθέν υπό Παύλου Γρατσιάτου, 1888, Λοβέρδος Κωστής

Ιστορία της νήσου Κεφαλληνίας, 1916, 1998 Λιβιεράτος Ευστάθιος

Απομνημονεύματα α', φυλ. Β-Ε, 1871-1875 Λομβαρδός Κων.

Επτανησιακά σώματα και η δρασις των κατά τον αγώνα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, στο περ. Μνημοσύνη/ 4/1973, Λουκάτος Σπύρος

Εκθέσεις Ελλήνων Προξένων στα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα 1848-1849- Κεφαλληνιακά Χρονικά, 3ος σελ. 70-137, Λουκάτος Σπύρος

Μαρίνος Σπύρου Αντύπας, η ζωή, η εποχή, η ιδεολογία, η δράση και η δολοφονία του, 1980, Σπύρος Λουκάτος

Ρόκκος Χοϊδάς, ο κήρυκας του Ελληνικού σοσιαλισμού, 1984, Σπύρος Λουκάτος

Λαϊκό Αναγνωστήριο «Ή Ισότης» του Μαρίνου Αντύπα, 1904-1907, Σπύρος Λουκάτος 1984

Τα χρονικά της Ιταλικής και Γερμανικής Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη, τόμ. 3ος Η ναζιστική γερμανική κατοχή, οι εθνικοαπαλευθερωτικές οργανώσεις και τα αντιστασιακά επιτεύγματα στην Κεφαλονιά και Ιθάκη, Σπύρος Λουκάτος 1991

Storia delle isole lonie sotto il reggimento dei republicani Frencesi, Lunzi Ermano, 1895

Απομνημονεύματα Μαλακής Σπύρος, 1895

Ιστορία των Ιονίων νήσων 1ος Μαυρογιάννης Γερ. 1889

Βιογραφία Ιωσήφ Μομφερράτου, Πάνας Παναγ. 1888

Οι λαϊκές ταραχές του 1833 στο Αργοστόλι, Πέτρος Πετράτος 1999

Bonaparte et les Isles Loniennes, Rodocanachi Ε. 1899 και σε ελληνική μετάφραση υπό Νοεμή Α. Ζωηρού Πασσά, 1937

Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως εκδ. 3η, 2ος, Τρικούπης Σπ.1888

Έρευνα: Σπύρος Λουκάτος Δρ Ιστορικός