Το νερό: ευλογία και κατάρα

 

Το ΙΚΙ για την Παγκόσμια ημέρα νερού (22 Μαρτίου)

Το Ίδρυμα Κεφαλονιάς και Ιθάκης ενώνει τη φωνή του με τις περιβαλλοντικές

οργανώσεις για την προστασία και διαχείριση του νερού ως δημόσιου αγαθού.

Σήμερα, 22 Μαρτίου παγκόσμια ημέρα του νερού, το ΙΚΙ ενώνει τη φωνή του με τις

κορυφαίες περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας για την αποτροπή θέσπισης δυσμενών

περιβαλλοντικών διατάξεων σε πολυνομοσχέδιο εκατοντάδων άρθρων (!) με ανεπαρκή

χρόνο διαβούλευσης. Οι περιβαλλοντικοί φορείς ζητούν την απόσυρση του νομοσχεδίου το

οποίο προχωρεί ένα ακόμη βήμα προς την ουσιαστική ιδιωτικοποίηση του νερού, ενός

κοινωνικού και περιβαλλοντικού αγαθού θεμελιώδους σημασίας, σε αντίθεση με τις

σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (και με την πρόσφατη εντολή

συμμόρφωσης στο υπουργείο οικονομικών !..) με τις οποίες το νερό ορίζεται ως

αποκλειστικά δημόσιο αγαθό και κατοχυρώνεται ο δημόσιος έλεγχός του.

Το ΙΚΙ έχει επανειλημμένως επισημάνει, σε παλιότερα μηνύματα του (από το 2004…), τον

κίνδυνο ιδιωτικοποίησης του νερού και έχει προβεί σε προτάσεις για τη διαχείρισή του σε

τοπικό επίπεδο. Στα νησιά μας υπάρχει σοβαρό πρόβλημα νερού που επιτείνεται σε

ορισμένες περιοχές. Οι υδροφόροι ορίζοντες εξαντλούνται ενώ η ποιότητα του νερού

χειροτερεύει. Η υπερβολική κατανάλωση του νερού λόγω τουριστικών πιέσεων σε

συνδυασμό με την σπατάλη επιδεινώνει τραγικά την κατάσταση. Όπως έχουμε αναφέρει

και στο παρελθόν η ιδιωτικοποίηση προκάλεσε παγκοσμίως άνοδο του κόστους,

φαινόμενα κακοδιαχείρισης και τεχνικά προβλήματα συντήρησης των δικτύων. Γι’ αυτό,

την τελευταία εικοσαετία μεγάλες πόλεις όπως το Παρίσι, το Βερολίνο κ.ά. έχουν στραφεί

στην επαναδημοτικοποίηση.

Δυσμενείς επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον έχουν δυστυχώς και άλλες διατάξεις του

νομοσχεδίου, πάνω σε κρίσιμα ζητήματα όπως η επιβάρυνση με ασύμβατες

δραστηριότητες των προστατευόμενων περιοχών (δίκτυο Natura 2000), η εκχέρσωση των

δασικών εκτάσεων, η μείωση των αποστάσεων από το αιγιαλό των κατασκευών των

τουριστικών εγκαταστάσεων, αλλά και σειρά αποσπασματικών πολεοδομικών ρυθμίσεων

που καταστρατηγούν την ευρωπαϊκή νομοθεσία και το κράτος δικαίου ενώ θέτουν και

θέματα συνταγματικότητας. Με τα θέματα αυτά θα ασχοληθούμε σε άλλη ευκαιρία. Τώρα,

εκείνο που χρειάζεται είναι η αφύπνιση της κοινωνίας των πολιτών σε κεντρικό και τοπικό

επίπεδο για την υπεράσπιση των κρίσιμων περιβαλλοντικών αγαθών, όπως το νερό, χωρίς

το οποίο δεν μπορεί να υπάρξει ζωή και επιβίωση και μάλιστα σε περίοδο κλιματικής

κρίσης.

Για το ΙΚΙ

Ηλίας Μπεριάτος

Το νερό: ευλογία και κατάρα

2025: έτος προστασίας των παγετώνων

Το πολύτιμο αγαθό του νερού, μας εμφανίζεται με δύο πρόσωπα, σαν τον Ιανό. Ευλογία

και σωτηρία όταν έρχεται με τη μορφή ήπιας βροχόπτωσης, ικανής διάρκειας, που ποτίζει

τις καλλιέργειες και εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα. Και κατάρα, όταν λείπει (ξηρασία)

ή έρχεται με την μορφή καταρρακτώδους βροχής που χύνεται όλη στη θάλασσα πριν

απορροφηθεί από το έδαφος, προκαλώντας πλημμύρες, διάβρωση και καταστροφές σε

πόλεις και ύπαιθρο. Έτσι έχουμε ταυτόχρονα πλημμύρα και λειψυδρία !

Στην εποχή της κλιματικής κρίσης και απορρύθμισης, το νερό τείνει να εμφανίζεται, όσο

πάει και περισσότερο, ως κατάρα. Είτε με τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις νεροποντές

που εμφανίζονται χειμώνα και καλοκαίρι, είτε με την απουσία του λόγω παρατεταμένων

καυσώνων και ξηρασίας που δημιουργούν σοβαρές επιπτώσεις στη φύση, την οικονομία κα

την ανθρώπινη υγεία.

Παρόλο που έχει διακηρυχθεί παντού σε όλο τον κόσμο, ότι το νερό αποτελεί ανθρώπινο

δικαίωμα η κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο είναι τραγική. Σύμφωνα με υπολογισμούς,

του ΟΗΕ το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει αξιόπιστη πρόσβαση σε

καθαρό πόσιμο νερό. Πράγμα που σημαίνει, ότι πάνω από 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι

ζουν χωρίς ασφαλές πόσιμο νερό με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Μπροστά σε αυτές τις δυσοίωνες προοπτικές, δεν είναι τυχαίο που ο ΟΗΕ ανακήρυξε το

2025 ως Διεθνές Έτος Προστασίας και Διατήρησης των Παγετώνων (International Year of

Glaciers’ Preservation) και επίσης ως Παγκόσμια Ημέρα Παγετώνων την 21 η Μαρτίου, μια

μέρα πριν την παγκόσμια ημέρα νερού (22 Μαρτίου).

Ας σημειωθεί ότι οι παγετώνες, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι καθοριστικής σημασίας

όχι μόνον για τη ρύθμιση του κλίματος του πλανήτη αλλά και την παροχή γλυκού νερού, σε

δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Χρειάζεται επομένως μια μακρόπνοη πολιτική, με συνέπεια και συνέχεια, σε εθνικό και

τοπικό επίπεδο που λείπει δραματικά σήμερα. Στη χώρα μας, η ολοκληρωμένη διαχείριση

των λεκανών απορροής ποταμών και η διαχείριση πλημμυρών, σύμφωνα με τις αντίστοιχες

ευρωπαϊκές οδηγίες, δεν έχει εφαρμοστεί. Με αποτέλεσμα, η λεγόμενη αειφόρος

διαχείριση του νερού να παραμένει ένα μεγάλο ζητούμενο.

Στα νησιά μας η κατάσταση είναι ιδιαίτερα οξυμένη εξαιτίας παγιωμένων συμπεριφορών

και κακών πρακτικών όπως : υπερβολική κατανάλωση νερού λόγω τουρισμού, διαρροές,

ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις, σπατάλη και καθόλου εξοικονόμηση σε συνδυασμό με την

απουσία λελογισμένης εκμετάλλευσης κ.ά. Από την άλλη πλευρά, η απουσία έργων

αναδάσωσης και εν γένει διαχείρισης των δασών και η απουσία μικρών έργων για την

ανάσχεση της ορμής του νερού στα ανάντη, καθιστά δυσκολότερη την επίλυση του

προβλήματος.

Οι όποιες προσπάθειες στο παρελθόν, για ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων

πόρων των νησιών μας, δυστυχώς δεν είχαν συνέχεια. Για παράδειγμα, το

πρόγραμμα κατασκευής των λιμνοδεξαμενών, ήδη από τη δεκαετία του ’80 αλλά

και του 90, έμεινε στα χαρτιά ενώ θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντική πηγή

παραγωγής νερού για όλες τις χρήσεις.

Όσο δεν αντιλαμβανόμαστε την κρισιμότητα της ορθολογικής διαχείρισης του

νερού στη ζωή μας, τόσο θα γινόμαστε θύματα συχνών υδάτινων κρίσεων που θα

οδηγούν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, σε συστήματα και ανθρώπινες

δραστηριότητες που εξαρτώνται άμεσα από το νερό. Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει

να πρωτοστατήσει στο ζήτημα αυτό, μέσα από έργα και δράσεις προς την σωστή

κατεύθυνση.