POROSNEWS: ΠΩΣ ΒΓΑΙΝΕΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Σάββατο 20 Νοεμβρίου 2010

ΠΩΣ ΒΓΑΙΝΕΙ ΤΟ ΛΑΔΙ

Μιλάτε .. Κεφαλονίτικα; Λεξικό για ελαιοκαλλιεργητές

Το λεξικό του Κεφαλλονίτη Ελαιοκαλλιεργητή

Για να θυμούνται οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νέοι

Παρακάτω έχω γράψει ορισμένες από τις λέξεις που ακούμε στα ελαιοτριβεία και στους κάμπους κατά την διάρκεια της συλλογής και επεξεργασίας του ελαιοκάρπου. Καθώς είναι οι περισσότερες από την τοπική διάλεκτο θεώρησα καλό να παραθέσω την ερμηνεία τους για να θυμούνται οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νέοι.

Ασφακομένη	(Η) Ελαιόδεντρο με πολύ πυκνό φύλλωμα
Βατσέλι	(Το) Μονάδα μέτρησης ελαιοκάρπου ίση με 38 κιλά (Περίπου όσο ένα τσουβάλι με καρπό)
Γαλούνι	(Το) Μονάδα μέτρησης ελαιολάδου ίση με 8.3 λίτρα ή 8 κιλά (πυκνότητα ελαιολάδου = 0.9638 Kg/Ltr)
Κάνω (τις ελιές)	(ρήμα) Τις πάω στο ελαιοτριβείο για επεξεργασία
Κωλορίζια	(Τα) Λαίμαργοι βλαστοί που βγαίνουν από την ρίζα του δέντρου
Λιόζουμα	(Τα) Υγρά απόβλητα των ελαιοτριβείων.
Λιοκόκι	(Το) Στέρεο απόβλητο του ελαιοτριβείου (ότι απομείνει από τον καρπό μετά την επεξεργασία του και τον διαχωρισμό του από το λάδι και τα υγρά του )
Λιομάζεμα	(Το) Η συλλογή του ελαιοκάρπου
Μούργα	(Η) Το κατάλοιπα του λαδιού που μένουν στο πυθμένα του δοχείου που είναι αποθηκευμένο. (Παλιά το έκαναν σαπούνι)
Ξεγαλουνώνει	(ρήμα) Η απόδοση του ελαιοκάρπου στο ελαιοτριβείο φτάνει και / ή ξεπερνάει την απόδοση 1 βατσέλι ελιές = 1 γαλούνι λάδι
Σκαλωσιά	(Η) Ένα μακρύ και χοντρό κλαδί του ελαιόδεντρου συνήθως οριζόντια διάταξης
Στάμα	(Η) Μία σειρά από ελαιοσπηρίδες έτοιμες για το πιεστήριο
Στάση	(Η)Τα 10 βατσέλια. Ήταν η συνήθεις δυναμικότητα των παλιών ελαιοτριβείων που ήταν ασυνεχούς λειτουργίας, έκαναν 6 με 8 στάσεις την ημέρα.
Τουβαέλι	(Το) Η ελαιοσπηρίδα. Ένα στρογγυλό σχοινένιο συνήθως κατασκεύασμα στο οποίο απλώνεται η ελαιοζύμη για το πιεστήριο.
Τσαγκό	(Το) Το ταγκισμένο ελαιόλαδο
Φορατίνα	(Η) Ο άξονας που περνάει από μέσα από τις ελαιοσπηρίδες και φτιάχνει το στάμα
Ντενεκές	Μονάδα μέτρησης ελαιολάδου ίση με 2 γαλούνια.