ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΑΜΗΣ ΑΠΟ ΔΙΚΕΛΗ ΒΛΙΧΟ

ΑΡΧΑΙΑ ΣΑΜΗ (Ανατολική Πύλη: μία από τις δύο Πύλες της Μεγάλης Ακρόπολης)

Από εδώ ίσως η Μεγάλη Έξοδος. Τα καράβια περίμεναν τους εξαντλημένους ηρωικούς Σαμαίους. Καθώς και τα σκλαβοπάζαρα. Και ο ρωμαϊκός θρίαμβος. Το ποδοβολητό της ιστορίας ακούγεται με βήματα, αργά, σταθερά.

ΡΧΑΙΑ ΣΑΜΗ (Μεγάλη Ακρόπολη) - Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΦΩΝΑΖΕΙ

Δικέλης Βλιχός
Αποθήκη όπλων; Δεξαμενή νερού; Μυστική είσοδος που οδηγούσε στη θάλασσα; Κανείς δεν ξέρει. Το μυστικό το πήραν για πάντα οι δεκάδες χιλιάδες ηρωϊκοί Ελεύθεροι Πολιορκημένοι Σαμαίοι, καθώς κανένας δε γύρισε πίσω. Η Pax Romana το απαγόρευε. Κι όμως τι έμεινε από τότε; Μόνο η σκόνη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας που σκόρπισε κι αυτή. Αλλά θα μπορούσε να μείνει η μεγαλειώδης πράξη των αρχαίων Σαμαίων που δε βρέθηκε όμοιά της για αιώνες. Έπρεπε να περάσουν δύο χιλιετίες για να τους μιμηθούν οι Μεσολλογγίτες, το 1823.
Αλλά τέτοια μνήμη δε χάνεται. Δεν μπορεί, θάρθει εκείνη η μέρα που θα βγει στο προσκήνιο η ιστορία. Και θα ‘ναι η Αρχαία Σάμη κτήμα και βίωμα και αληθινό πρότυπο για τα νέα παιδιά. Γιατί τώρα η Αρχαία Σάμη είναι, δυστυχώς, σαν ξένο σώμα. 

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ... ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΙ;
(και όχι μόνον από τους ντόπιους)

ΑΡΧΑΙΑ ΣΑΜΗ (Ανατολική Πύλη της Μεγάλης Ακρόπολης). 189 π.Χ. Από εδώ χιλιάδες πολιορκημένοι Σαμαίοι, εξαντλημένοι από τον τετράμηνο αποκλεισμό και την ηρωική τους αντίσταση -παρόμοια με αυτή των Μεσολογγιτών- ανίκητοι και αδούλωτοι, με ψηλά το κεφάλι, ωθήθηκαν βίαια προς τα καράβια που περίμεναν για τα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Κάποιους τους χρησιμοποίησαν για το θρίαμβο του Φούλβιου Νοβιλίωρα. Δε γύρισε πίσω κανείς. Ποτέ! Η Σάμη έγινε θέρετρο των πλούσιων Ρωμαίων και τόπος εξορίας αυτοκρατόρων τους.

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΣΑΜΗΣ ΜΑΣ ΚΑΛΟΥΝ ΝΑ ΖΩΝΤΑΝΕΨΟΥΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Αυτό το Γολγοθά (Μακρά Τείχη) ανέβαιναν όσοι απόμειναν από τη γενική έφοδο των Ρωμαίων στη μικρή ακρόπολη της Κυάτιδος (σημερινό λόφο των Αγ. Φανέντων). Έτρεξαν έντρομοι προς τον αβάσταχτο ανήφορο της Μεγάλης Ακρόπολης (σημερινό Παλαιόκαστρο). Να προφυλαχτούν. Οι δικοί τους, όσοι ήταν ψηλά, στο λόφο, τους εμψύχωναν, τους καλούσαν να ανέβουν τρέχοντας. Οι μαχητές, όσοι γλίτωσαν από την άκαρπη υπεράσπιση της Κυάτιδος, φώναζαν, εμψύχωναν. Να σκεπάσουν με τις φωνές τους, φωνές ενός τραγικού θριάμβου –ήξεραν τι τους περίμενε- τους αλαλαγμούς της Pax Romana. Κι ήταν γέροι, γυναίκες, παιδιά. Καταβεβλημένοι από την τετράμηνη πολιορκία, από την έλλειψη τροφής και το κυριότερο: από την έλλειψη νερού. Η ιστορία κραυγάζει στεντόρεια. 

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΣΑΜΗΣ ΕΣΑΕΙ ΣΤΙΣ ΧΡΥΣΕΣ ΔΕΛΤΟΥΣ ΤΗΣ ΑΝΕΠΙΣΗΜΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Εικόνες φρίκης διαδραματίζονταν στα Μακρά Τείχη. Οι Ρωμαίοι, νύχτα με φεγγάρι κάνοντας γενική έφοδο, ύστερα από τετράμηνη πολιορκία, κατέλαβαν την Κυάτιδα. Γυναικόπαιδα μπροστά κι οι Σαμαίοι πολεμιστές πίσω, έτρεχαν αλλόφρονες προς τη Μεγάλη Ακρόπολη. Ανέβαιναν μέσω των Μακρών Τειχών προς το λόφο. (Στη φ. πέτρες πεσμένες από το τείχος, χτυπημένες από τις πολιορκητικές μηχανές). Ούρλιαζαν οι Σαμαίοι μαχητές κι οι φωνές τους πνίγονταν στους αλαλαγμούς των λεγεωνάριων και στις οιμωγές των γυναικόπαιδων. «Γρήγορα στο Μεγάλο Τόξο. Γρήγοραααα! Μη μείνει πίσω κανείς! Κρυφτείτε στις πέτρεεες. Μη φοβάστε! Είμαστε δυνατοί, είμαστε δίπλα σας, είμαστε….Θα διώξουμε τους τυράννους! Πιστέψτε μας…Γρήγορα, να κρυφτείτε!» Έλεγαν. Και μέσα τους ήξεραν πως απόψε θα’ ταν η τελευταία νύχτα της άλλοτε κραταιάς Σάμης. Η τελευταία νύχτα που θ’ αντίκριζαν την αγαπημένη τους πόλη. Δε θα δουλεύουν πια στα χωράφια τους, δε θα σπέρνουν, δε θα μαζεύουν ελιές, δε θα ψαρεύουν, δε θα πηγαίνουν αφιερώματα στο άντρο του Πάνα, δε θα ερωτεύονται! Το φεγγάρι ψηλά κοιτούσε αμήχανα. Πώς να παρέμβει! Ήταν μια γλυκιά νύχτα εξόν απ’ τις καρδιές των ανίκητων πολιορκημένων που ποτέ δεν παραδόθηκαν.

ΑΡΧΑΙΑ ΣΑΜΗ. Η Πηγή δίπλα στη Μεγάλη Ακρόπολη. Τότε, το 189 π.Χ. οι Ρωμαίοι την είχαν αποκλείσει. Η έλλειψη νερού προκάλεσε τύφο. Όμως οι αρχαίοι Σαμαίοι δεν υποτάχτηκαν, πάλεψαν ακόμη και απέναντι στην αναλγησία των μισθοφόρων σφενδονιστών, Ελλήνων μάλιστα. «Δε θέλουμε», τους μήνυσαν, «να μας συμπαρασταθείτε. Δείτε όμως πως πολεμάμε για την ελευθερία». Ο Λατίνος ιστορικός Τίτος Λίβιος, έγραψε: «Κανένα μέρος απ’ όσα κατέλαβαν οι Ρωμαίοι στην Ανατολή δεν αντιστάθηκε τόσο ηρωϊκά όσο η Σάμη με τους κατοίκους της». 
Έλειψε ένα φυλλάδιο, χρόνια τώρα, δεκαετίες, που θα ενημερώνει τα παιδιά για την ιστορία τους;