ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΠΑΛΙΟΤΕΡΟ ΜΕΓΑΛΟ ΦΩΤΟ- ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΠΟ ΑΛΛΗ ΡΕΠΟΡΤΕΡ!!
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΜΕ ΠΗΓΗ
http://it.cs.unipi.gr/moodle/mod/resource/view.php?id=206
Περιοχή: Άτρος
Γεωγραφική θέση μνημείου: 38.159903 20.752076
Χρονολόγηση: Μέση Βυζαντινή περίοδος
Ακριβής Χρονολόγηση: 8ος αιώνας
Υλικά Κατασκευής: Αργολιθοδομή
Αρχιτεκτονική μορφή: Η μονή αποτελεί κλειστό σύνολο στο οποίο ενσωματώθηκε
ένας διώροφος αμυντικός πύργος. Στο κέντρο της εσωτερικής αυλής γύρω από τα βοηθητικά κτίρια
βρίσκεται το καθολικό στον τύπο της μονόκλιτης βασιλικής. Δίπλα του σώζεται το απλού τύπου
κωδωνοστάσιο.
Κατάσταση διατήρησης: Η μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου στην Άτρο παρά τις ζημιές
που υπέστη από τον σεισμό του 1953 αναστυλώθηκε μόλις πρόσφατα μετά την φωτιά του 1994.
Σημερινή χρήση: Στη μονή υπάρχει μόνο ένας μοναχός.
Ιστορία: Η μονή ιδρύθηκε στον 8ο αιώνα. Αναφέρεται στο Πρακτικόν
της Λατινικής επισκοπής της Κεφαλονιάς το 1264 και αργότερα σε έγγραφα στα τέλη του 16ου
αιώνα. Στο μεγαλύτερο τμήμα της ιστορίας του ήταν ανδρικό μοναστήρι, ενώ για κάποια χρόνια
μέσα στον 16ο αιώνα ήταν γυναικείο. Απέκτησε μεγάλη κτηματική περιουσία, όμως μέσα στον 19ο
αιώνα άρχισε σταδιακά να εγκαταλείπεται από τους μοναχούς, οπότε στις αρχές του 20ού έπαψε να
λειτουργεί.
Παραδόσεις:
Φάσεις: Η μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου της Άτρου σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε ήδη μέσα στον 8ο αιώνα. Αναφέρεται στο Πρακτικόν της Λατινικής Επισκοπής
της Κεφαλονιάς το 1264 ως ανδρική μονή. Αργότερα γύρω στο 1500 η μονή γίνεται γυναικεία και
σε αυτή την φάση χρονολογείται ο αμυντικός πύργος που κτίστηκε πάνω στον βράχο. Ωστόσο σε
έγγραφο του 1598 αναφέρεται ότι εξαιτίας των πειρατικών επιδρομών τέσσερις μοναχές
αναχώρησαν και ίδρυσαν στο Αράκλι την μονή του Αγίου Νικολάου “Χαλκιοπούλου”. Από τότε η
μονή γίνεται και πάλι ανδρική. Το 1855 κτίσθηκε ένα μικρό εκκλησάκι στο οποίο στεγάστηκε η
εικόνα της Παναγίας της Άτρου. Η μονή απέκτησε μεγάλη κτηματική περιουσία σύμφωνα με το
Κτηματολόγιό της, όμως σταδιακά άρχισε να εγκαταλείπεται και το 1899 είχε μόλις δέκα μοναχούς.
Ο τελευταίος ηγούμενος της μονής πέθανε το 1918. Στις μέρες μας υπάρχει μόνο ένας μοναχός.
Αναλυτική περιγραφή: Η μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου της Άτρου αποτελεί κλειστό
σύνολο μέσα σε μια ορεινή περιοχή κοντά στην θάλασσα. Για την προστασία της κτίστηκε
αμυντικός πύργος ορθογώνιας κάτοψης. Έχει ύψος 7,50μ και αποτελείται από δυο χώρους με
θολωτές οροφές που επικοινωνούν μέσω μικρού ανοίγματος. Είναι θεμελιωμένος πάνω στον
φυσικό βράχο, ο οποίος αποτελεί και το δάπεδό του. Η πρόσβαση γινόταν μέσω μικρού ανοίγματος
σε μεγάλο ύψος της όψης με ξύλινη ή σχοινένια σκάλα. Εσωτερικά υπάρχουν πέτρινα φουρούσια
και ίχνη από ξύλινα πατάρια για την διαμονή. Επίσης υπάρχει μια δεξαμενή συλλογής ομβρίων
υδάτων, η οποία ίσως λειτουργούσε και ως πατητήρι. Στον δεύτερο όροφο οι τοίχοι είναι
επιχρισμένοι και φέρουν ίχνη τοιχογραφιών. Σε όλες τις όψεις του πύργου υπάρχουν αρκετά
ανοίγματα που άλλοτε κλείνονταν ανάλογα με τις επεμβάσεις στο κτίριο. Σε κάποια στιγμή
προσαρτήθηκε λίθινη κλίμακα. Καλύπτεται από δίρριχτη στέγη.
Στα νότια του πύργου βρίσκονται το αρχονταρίκι – ηγουμενείο και ο στάβλος, ενώ στα δυτικά του
τα ερείπια των κελιών και των μοναχών. Στα βορειοδυτικά σώζεται ο φούρνος και στα ανατολικά
του πύργου το παλιό ηγουμενείο. Τέλος στο κέντρο της μονής βρίσκεται το καθολικό που είναι
αφιερωμένος στην Υπεραγία Θεοτόκο (Γενέσιον).
Το καθολικό έχει την μορφή της μονόκλιτης βασιλικής με ημιεξαγωνική αψίδα στα ανατολικά. Η
κύρια είσοδος βρίσκεται στα δυτικά, ενώ μια ακόμη ανοίγεται και στην νότια πλευρά. Στις μακρές
του πλευρές ανοίγονται τρία μεγάλα παράθυρα, ενώ στην δυτική διακρίνεται ένα μικρός
τετράγωνος φεγγίτης κάτω ακριβώς από την δίρριχτη στέγη.
Στα νότια του ναού βρίσκεται το απλού τύπου κωδωνοστάσιο, πάνω από την είσοδο της μονής η
οποία διαμορφώνεται με πελεκημένο λίθο σε αντίθεση με την αργολιθοδομή του υπόλοιπου
περιβόλου. Δεν έχει ιδιαίτερο πλαστικό διάκοσμο. Πάνω από το γείσο στηρίζονται τα δυο τοξωτά
ανοίγματα για τις καμπάνες. Επιστέφεται από αέτωμα ημιεξαγωνικό που στηρίζεται πάνω σε
χαμηλούς πεσσούς με επίκρανα. Στο τύμπανο προφανώς υπήρχε κάποιο ανάγλυφο το οποίο όμως
καταστράφηκε από τον σεισμό του 1953.
Αναλυτική περιγραφή διακόσμου: Εξωτερικά τα κτίρια δεν φέρουν κανένα πλαστικό διάκοσμο.
Είναι λιτά και αυστηρά επιχρισμένα με ασβέστη. Στο εσωτερικό του καθολικού της μονής δεσπόζει
το επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο με λιτά φυτικά μοτίβα. Φθάνει ως την ουρανία και ακολουθεί τις
καμπύλες της. Διατηρούνται οι δεσποτικές εικόνες του Ιωάννη Προδρόμου, του Χριστού
Παντοκράτορα και της Παναγίας Βρεφοκρατούσας, καθώς επίσης και το Γενέσιον της Παναγίας.
Στην Ωραία Πύλη εικονίζεται ο Χριστός Ιδέ ο Άνθρωπος και στα πλαϊνά βημόθυρα οι Άγγελοι με τα
σύμβολα του Πάθους. Στο επιστύλιο ανάμεσα στα φυτικά κοσμήματα και πάνω από την Ωραία
Πύλη διακρίνεται θωράκιο με τον σταυρό. Στο ανώτερο τμήμα σώζονται οι εικόνες από το
Δωδεκάορτο, ενώ στην επίστεψη εικονίζεται ο Εσταυρωμένος και τα Λυπηρά μέσα σε θωράκια που
πατούν πάνω σε κάλυκες.
Και η ουρανία κοσμείται με επίχρυσα ξυλόγλυπτα στοιχεία.
Στην αψίδα του Ιερού Βήματος εικονίζεται η Πλατυτέρα και στην επόμενη ζώνη η Μετάληψη των
Αποστόλων (τοιχογραφίες)
.
Κινητά ευρήματα - Είδη μικροτεχνίας: Ανάμεσα στις φορητές εικόνες ξεχωρίζει η ένθρονη
Θεοτόκος Βρεφοκρατούσα σε επίχρυσο ξυλόγλυπτο κουβούκλιο και ο Μυστικός Δείπνος. Ακόμη σώζεται ο Κώδικας της μονής για την περίοδο 1757 – 1784, καθώς και τα κατάστιχα εσόδων –
εξόδων για τα έτη 1760 – 1852 με αρκετά κενά. Επίσης διατηρείται σύνολο εγγράφων για τα έτη
1748 έως 1870 οικονομικού περιεχομένου, ανάμεσά τους και το Κτηματολόγιο της μονής.
Παράλληλα:
Συσχετισμοί: Η μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου στην Άτρο έχει αμυντικό
πύργο όπως η μονή του αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς, της Παναγίας των Σισσίων και των αγίων
Φανέντων στη Σάμη αλλά και οι μονές του αγίου Ιωάννη Πρόδρομου, της Αναφωνήτριας, του
αγίου Γεωργίου των Κρημνών και της Παναγίας Σκοπιώτισσας στη Ζάκυνθο.
Το καθολικό της μονής εντάσσεται σε μια ευρύτερη ομάδα ναών με τοιχογραφίες του 17ου αιώνα
οι οποίοι είναι: τα καθολικά των μονών Αναφωνήτριας, Παναγίας Σκοπιώτισσας, της Υπεραγάθου
στο Γάλαρο ο ναός του αγίου Νικολάου Μεγαλομμάτη στον Σκοπό, του αγίου Γεωργίου των
Κρημνών, της αγίας Θέκλας στις Βολίμες στη Ζάκυνθο και των καθολικών των μονών του αγίου
Ιωάννη και Θεοτόκου Λάμιας στα Δειλινάτα, του αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς, των Ταξιαρχών στα
Περατάτα και του ναού του αγίου Νικολάου της μονής των αγίων Φανέντων στην Κεφαλονιά.
Δίκτυο περιπατητικών διαδρομών: περιοχή Ελειού – Πρόννων
Βίντεο:
Βιβλιογραφία – ιστότοποι: kefalonia.net.gr/el/infoID.asp?CatID=1&ScatID=25&
EntityID=120
www.destinationkefalonia.com/el/attraction/άτρος/μονή-άτρου
new.imk.gr/el/info.asp?CatID=5&scatid=28&EntityID=24
www.ionion.com/greek/kefalonia/culture/monastries/atroy.htm
www.cephaloniacenter.gr/monastiria.html
www.corgialenios.gr/library/thistype.asp?NAV=32&TID=11
amalgama-paramythias.blogspot.gr/2012/02/blog-post_
3410.html
www.reporto.gr/news-print.asp?ID=495
Η.Τσιτσέλης, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα, τ.2, Αθήνα 1960
Γ.Ν.Μοσχόπουλος, Το εκκλησιαστικό αρχείο Κεφαλονιάς.
Μητρόπολη – Μονές – Ναοί, Τοπικό Ιστορικό Αρχείο
Κεφαλονιάς, τ.2, Αθήνα 1984
Γ.Ν.Μοσχόπουλος, Κεφαλονιά. Ένα μεγάλο μουσείο.
Εκκλησιαστική Τέχνη, τόμ. 3, Σάμη – Πρόννοι, Αργοστόλι
1996
Σ.Ξενόπουλος – Ε.Χατζηνικολάου – Π.Κρεμέζης –
Δ.Δαλαβάγκας, Μελέτη Συντήρησης και
Αποκατάστασης Πύργου Ι.Μονής Άτρου, 1998
Δ.Πουλάκη-Κατεβατή, Προσεισμική Κεφαλονιά, Αθήνα 2003
Αρ.Μιχαλόπουλος – Β.Μηνακάκης, Επτάνησα, Αθήνα 2003
Κεφαλονιά & Ιθάκη. Ταξιδέψτε στη μαγεία του, Νομαρχιακή
Επιτροπή Τουριστικής Προβολής Κεφαλονιάς & Ιθάκης, 2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου