ΠΩς ΠΗΡΕ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΟ ΛΗΞΟΥΡΙ , Λήξης=Ληξούρι

ΛΗΞΟΥΡΙ  - ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

ΠΗΓΗ 

Ο Orestis Kappatos ανέβασε ένα αρχείο στην ομάδαKεφαλονια ενας Παραδεισος στο Ιονιο!

Το Ληξούρι είναι η κύρια πόλη στη χερσόνησο Παλική και η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Κεφαλλονιάς μετά από το Αργοστόλι.

Ιστορία

Η αρχαία πόλη Πάλη αναφέρεται ήδη από τον Ηρόδοτο και τον Παυσανία. Υπήρξε παραδοσιακός ναυτικός σύμμαχος της αρχαίας Κορίνθου και τόπος αρχαιότατης και αδιάκοπης γεωργικής παραγωγής. Συμμετείχε στους Περσικούς Πολέμους ανταποκρινόμενη στο πανεθνικό κάλεσμα που προηγήθηκε της μάχης των Πλαταιών αποστέλλοντας δύο εκατοντάδες οπλίτες που τάχθηκαν υπό τον Παυσανία και πολέμησαν απέναντι από τους Σάκες και τους Ινδούς. Εκτός από τη συνεισφορά της αυτή, αναφέρεται ξανά για την πεισματική και νικηφόρα άμυνα που αντέταξε στην πολιορκία της από τον Μακεδονικό στρατό του Φιλίππου Ε΄ και την τακτική της να τον καταπονήσει έως εγκαταλείψεως, με το να διασπείρει και να εκμεταλλευτεί διχόνοιες στο στράτευμα του αντιπάλου, σε συνδυασμό με συχνές καταδρομικές ενέργειες. Μαζί με την Σάμη, που δεν παραδόθηκε αλλά πολέμησε, πολιορκήθηκε και αλώθηκε από τους Ρωμαίους, είναι οι μόνες κεφαλληνιακές πόλεις που τις συναντάμε στην ιστορία (πλην της ομηρικής προϊστορίας όπως συμβαίνει με την υπόλοιπη Κεφαλληνία).

Μόλις λίγες εκατοντάδες μέτρα νότια από αυτήν, κατά τον Μεσαίωνα, ιδρύθηκε από οικιστική μετακίνηση το Ληξούρι, το οποίο πρωτοαναφέρεται ως τοπωνύμιο σε μια επιστολή προς την γερουσία της Βενετίας το 1534. Περίπου το 1800 ήταν το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό διοικητικό κέντρο της Κεφαλονιάς με εμπόριο, ναυτιλία, διάφορες υπηρεσίες και κοσμική ζωή.

Τον 19ο αιώνα, η περιοχή αποτέλεσε σταθμό διαφόρων τουριστών στα Επτάνησα, όπως του Γιόχαν Στράους που την επισκέφθηκε τουλάχιστον δυο φορές. Το 1864 το Ιoνικό Κράτος ("Ηνωμένες Πολιτείες" της επτανήσου υπό Αγγλική "προστασία") ενώνεται με το Βασίλειο της Ελλάδος, και πρωτεύουσα του Νομού Κεφαλληνίας γίνεται το Αργοστόλι. Το 1867 και το 1953 το Ληξούρι καταστρέφεται από σεισμούς. Τα ιστορικά κτήρια από τότε είναι πλέον ελάχιστα, και είναι δείγματα μιας ανθηρής μικρής πόλης του 18ου και 19ου αιώνα.

Πολιτισμός, Παιδεία και Εκπαίδευση

Η πόλη και τα χωριά στην ευρύτερη χερσόνησο της Παλικής, έχουν αποτελέσει την αφετηρία μεγάλων μορφών των γραμμάτων και των επιστημών. Για χρόνια φημίζονταν για τον ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό των πνευματικών ανθρώπων, κληρικών, ιεραρχών, καλλιτεχνών, επιστημόνων, καθηγητών πανεπιστημίου και ακαδημαϊκών που έχουν αναδείξει, συγκριτικά με τον διαχρονικά μικρό πληθυσμό τους. Η ανάπτυξη αυτή υποχώρησε αλλά δεν έληξε, μετά την ευρείας κλίμακας μετανάστευση που ακολούθησε την καταστροφή του 1953.

Ιστορικά κτήρια

Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη

Δημοσία Βιβλιοθήκη - Μουσείο Τυπάλδων Ιακωβάτων Διώροφο απλού επτανησιακού ρυθμού κτήριο με αξιόλογο περιβάλλοντα χώρο. Το κτήριο κατασκευάσθηκε το 1866 για κατοικία της ιστορικής οικογένειας Τυπάλδων-Ιακωβάτων. Σήμερα στεγάζει την Δημόσια Βιβλιοθήκη Ληξουρίου που βασίστηκε στην δωρεά όλων των βιβλίων και του Αρχείου της οικογένειας από την τελευταία κληρονόμο Αικατερίνη Τούλ και το Μουσείο Τυπάλδων-Ιακωβάτων με προσωπικά τους αντικείμενα.

H Φιλαρμονική Σχολή Πάλλης. Ιδρύθηκε το 1836 από το Ληξουριώτη μουσουργό και δάσκαλο Πέτρο Σκαρλάτο και άλλους φιλόμουσους της εποχής. Αποτελεί μια από τις αρχαιότερες Φιλαρμονικές στην Ελλάδα και μια από τις δημιουργικές συνιστώσες του Επτανησιακού Μουσικού Πολιτισμού. Ηταν και είναι συνεχώς παρούσα σε όλες τις ιστορικές και κοινωνικές στιγμές της πόλης, την ψυχαγωγεί και την εκπροσωπεί εντός και εκτός Κεφαλλονιάς.

Το θέατρο, το ονομαζόμενο ΜΑΡΚΑΤΟ για να θυμίζει το ελληνικού ρυθμού παλαιό εμπορικό κέντρο και Δημαρχείο που κτίστηκε στην Αγγλοκρατία. Βρίσκεται στον λιμένα του Ληξουρίου. Το παλαιό Μαρκάτο ήταν διώροφο Δημόσιο Κτίριο σημείο κατατεθέν της πόλεως. Το Δημαρχείο στεγαζόταν στον δεύτερο όροφο ενώ στο ισόγειο καθ' όλη την έκταση του περίστηλου, υπήρχαν καταστήματα. Το κτίριο ήταν το κοινό όριο δύο πλατειών, της εσωτερικής (Πλατείας Στάμου Πετρίτση) και της εξωτερικής ή θερινής (Πλατείας Ηλία Μηνιάτη). Αντεξε με επισκευάσιμες ζημίες στον πρώτο μεγάλο σεισμό του 19ου αιώνα αλλά κατέρρευσε κατά τον ακόμα μεγαλύτερο σεισμό του 1953. Το παλαιό Μαρκάτο ειχε 20 δωρικούς κίονες κατά μήκος και 8 κατά πλάτος (βόρεια και νότια). Ηταν διώροφο κτίριο με έναν μεγαλειώδη εξώστη που περιέβαλε περιμετρικά ολόκληρο τον δεύτερο όροφο.

Η Βαλλιάνειος Επαγγελματική Σχολή (ΒΕΣ)

Υπήρξε πρότυπη αυτοτελής Τεχνική Επαγγελματική Σχολή ιδρυθείσα με την διαθήκη του εθνικού ευεργέτη Π. Βαλλιάνου και λειτούργησε από τοις αρχές του 20ου αιώνα έως την μεταπολίτευση. Επί δεκαετίες εκπαίδευε πλήθος νέων από όλη την Ελλάδα παρέχοντας επαρκέστατη θεωρητική και πρακτική παιδεία σε επαγγέλματα που στήριξαν την παραγωγική ανασυγκρότηση της Ελλάδος μετά την κατοχή. Στις μερικώς ανακατασκευασμένες εγκαταστάσεις της στεγάζεται ένα τμήμα του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων.

Το ιστορικό κτίριο του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Ληξουρίου

Είναι ένα από τα ελάχιστα διασωθέντα προσεισμικά κτίρια της πόλης και το μόνο που επιβιώνει σήμερα από όλα τα όμοιά του στην Ελλάδα. Χτίστηκε το 1933 από την κυβέρνηση Βενιζέλου επί υπουργού παιδείας Γ. Παπανδρέου. Είναι έργο του κεφαλληνιακής καταγωγής καθηγητή αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ Θουκυδίδη Βαλεντή στον οποίο ανατέθηκε ο σχεδιασμός των Σχολείων που ανεγέρθηκαν σε όλη την επικράτεια.

Το Μουσείο της πόλεως.

Αποτελεί ενδιαφέρον σύγχρονο αρχιτεκτόνημα στο οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη η προετοιμασία θεματικής έκθεσης στοιχείων από την λαογραφία της περιοχής και την ιστορική της διαδρομή, ενώ γίνεται προσπάθεια να "επιστρέψουν" προς εμπλουτισμό του αντίγραφα των πολλών αρχαιολογικών ευρημάτων που προέρχονται από την αρχαία Πάλη και την ευρύτερη περιοχή.

To Καρναβάλι του Ληξουρίου

Αποτελεί έθιμο με παρελθόν που χάνεται στον χρόνο και παίρνει τη μορφή μεγάλης λαϊκής γιορτής. Χαρακτηριζόταν από μεγάλη παράδοση πηγαίας αυτοσχεδιαστικής σάτιρας και δρώμενων. Αν και σήμερα έχει δεχθεί ισχυρή πρόσμιξη από άλλα κοινότοπα καρναβάλια θεάματος δεν έχει εντελώς αλλοιωθεί ως προς το σατιρικό του στοιχείο. Το έθιμο του καρναβαλιού ακολουθείται ευλαβικά μέχρι σήμερα και συγκεντρώνει κάθε χρόνο πλήθος κόσμου.

ΝΙΚΟΣ ΒΑΛΛΙΑΝΑΤΟΣ

Ληξουρι-πριν μερες διαβασα ενα εξαιρετικο αρθρο του κ Σπυρου Γιουλατου,σχετικα με την ονοματοδοσια του Ληξουριου,αφου αναφερει δυο τρεις υποθεσεις καταληγει οτι το πιθανοτερο εινα να προερχεται απο το τελειωμα τουποταμου που το διαρεει.Το βρισκω σωστο και θα ηθε λα να συμπληρωσω πως το πρωτο συνθετικο ,οπως πολυ σωστα γραφει, μπορει να ειναι το ληξης του νερου , στην θαλασσα φυσικα, αλλα το δευτερο ειναι ο ρους του ποταμου, ποταμιου στην δημοτικη Θα επρεπε να λεγεται Ληξηρου,μια και εχουμε γενικη,ο ρους του ρου,αλλα επειδη η γλωσσα μας ειναι ευηχη αρα και μουσικη,εγινε αντιμεταθεση του ου με το ηκαι επειδη αναφαιρεται στην ληξη του ρου του ποταμιου και το ποταμι ειναι ,φυσικω τω λογω,ουδετερο θεωρησαν καλο, εκει γυρω στα 1500 συν ,να μετατρεψουν το η σε ι .Δεχομαι αντιγνωμιες.

Γράφει ο Σ Γιουλάτος

Σχετικά με την ονομασία της πόλης μας, έχουν γραφτεί διάφορες απόψεις.
Πριν όμως αναφέρουμε τις διάφορες απόψεις σχετικά με την προσέλευση του ονόματος της πόλης μας, καλό είναι να κάμουμε μια ιστορική αναδρομή…
Η παλιά πόλις ήταν κτισμένη στο λόφο που σήμερα ονομάζουμε Παλιόκαστρο, δηλαδή πάνω από την Κολώνα, στον δρόμο προς τον Κεχριώνα και ονομάζεται Πάλη.
Η ονομασία πόλης με το όνομα Ληξούρι, φανερώνεται για πρώτη φορά το 1534, σε κάποια έγγραφη διαμαρτυρία των κατοίκων της πόλης του Ληξουρίου προς την Ενετική Κυβέρνηση.
Το δε 1583 σε απογραφή που έγινε, αναφέρεται ότι το Ληξούρι είχε 581 κατοίκους…
Τα στοιχεία της απογραφής αυτής, δηλαδή οι 581 κάτοικοι, σε συνδυασμό με την πρώτη εμφάνιση της ονομασίας Ληξούρι στο έγγραφο του 1534, φανερώνουν ότι από το 1500 περίπου, δειλά-δειλά οι κάτοικοι της αρχαίας Πάλης, εγκαταλείπουν τον λόφο που ήταν κτισμένη η Πάλη και εγκαθίστανται στα πεδινά.
Γιατί όμως διάλεξαν την περιοχή που ήταν το ποτάμι;
Το 1408 ήλθε και εγκαταστάθηκε στην περιοχή μας ο πρώτος Τυπάλδος σαν απεσταλμένος του Βασιλέα της Νεαπόλεως, στον οποίον υπαγόταν τότε η Κεφαλονιά. Ο Τυπάλδος με τα μέλη της οικογένειάς του και την ακολουθία του εδιάλεξε σαν τόπο εγκατάστασης, κάποιο απομακρυσμένο μέρος από την θάλασσα, για τον φόβο των πειρατών. Το μέρος αυτό, ήταν η περιοχή των Χαυδάτων… Εκεί του παραχωρήθηκε μια μεγάλη έκταση γης.
Η περιοχή αυτή είναι και σήμερα γνωστή με το όνομα Τυπαλδάτα.
Με την πάροδο του χρόνου και αφού πέρασε ο κίνδυνος των πειρατικών επιδρομών, οι Τυπάλδοι άρχισαν να ασχολούνται και με το εμπόριο με τον έξω κόσμο. Έπρεπε λοιπόν να έχουν επικοινωνία με την θάλασσα. Από την περιοχή που κατοικούσαν για να φθάσουν στην θάλασσα, ο ευκολότερος δρόμος (για την εποχή εκείνη) ήταν οι όχθες του ποταμιού που ξεκινά από την περιοχή τους και καταλήγει στην θάλασσα.
Με την ανάπτυξη, λοιπόν, του εμπορίου στην περιοχή εκείνη, δηλαδή εκεί που το ποτάμι συναντά την θάλασσα, οι κάτοικοι της Πάλης εύρισκαν εργασία. Επειδή για να κατεβαίνουν από την Πάλη στην περιοχή εκείνη ήταν αρκετά δύσκολο για τα χρόνια εκείνα, άρχισαν να κατοικούν στην περιοχή που εργαζόντουσαν. Έτσι λοιπόν άρχισε να δημιουργείται μια νέα πόλης στο τέρμα του ποταμιού.
Η λέξη «τέρμα», δεν είναι οπωσδήποτε Ελληνική. Είναι Ελληνοποιημένη Λατινική λήξης. Εκεί λοιπόν, στην λήξη του ποταμιού φτιάχτηκε μια πόλη και πήρε το όνομα της από την θέση της. Λήξης=Ληξούρι. Όπως στον νομό Αττικής, η τοποθεσία που βρίσκεται στον κάβο, δηλαδή στο ακρωτήρι, λέγεται «Καβούρι», άλλο τόσο η πόλη που χτίστηκε στην λήξη του ποταμού ονομάστηκε «ΛΗΞΟΥΡΙ».
Αυτή είναι η επικρατέστερη θεωρία για την προέλευση της ονομασίας Ληξούρι. Βέβαια, κατά καιρούς και από διάφορους αναπτύχθηκαν διάφορες θεωρίες για την προέλευση της ονομασίας. Θα τις αναφέρουμε, έτσι για την ιστορία.
1. Όταν ανέβηκε στην εξουσία, στην αρχαία Ρώμη, ο Ιούλιος Καίσαρ εξόρισε έναν αξιωματικόν του, τον Αντώνιον στην Κεφαλονιά, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην περιοχή την δική μας. Εδώ άρχισε να κτίζει μια πόλη για να εγκατασταθεί. ‘Όταν όμως δολοφονήθηκε ο Καίσαρας από τον Βρούτο, το 44 π.Χ., έληξε και η εξορία του Αντωνίου και πήγε πίσω στην Ρώμη. Λένε λοιπόν ότι το μέρος που έληξε η εξορία του Αντωνίου, ονομάστηκε «Ληξούρι» (δηλαδή λήξη της εξορίας».
Η εκδοχή αυτή δεν ευσταθεί, διότι, η πόλη αυτή πράγματι άρχισε να κτίζεται, αλλά το όνομα της, ήταν «ΑΝΤΩΝΙΑ» από τον ιδρυτή της τον Αντώνιον. Αν λοιπόν, η πόλης αυτή είχε κάποια συνέπεια στην ονομασία της τοποθεσίας, η πόλης μας δεν θα ονομάζετο «Ληξούρι» από την λήξη της εξορίας του Αντωνίου, αλλά Αντωνια, από το όνομα της πόλεως που ζούσε ο Αντώνιος!
Για την ιστορία σας λέω ότι η πόλις αυτή άρχισε να κτίζεται στην τοποθεσία που είναι το κτήμα «Μηλιαρέση», εκεί που είναι το Ξενοδοχείο «Τσαρντίνο», μάλιστα γύρω στο 1900, όταν έσκαβα τα θεμέλια για κάποιο σπίτι βρέθηκαν δείγματα Ρωμαϊκής πόλης, δηλαδή ένα Ρωμαϊκό κεφάλι αγάλματος και ένα πόδι τραπεζιού που είναι σκαλισμένος ένα γενιοφόρος και φυλλάσονται σήμερα στην Ιακωβάτειον Βιβλιοθήκη.
2. Η άλλη εκδοχή είναι ότι η λέξη «Ληξούρι» προέρχεται από το λατινικό «Λουξ» που θα πει φως. Η εκδοχή αυτή αναπτύχθηκε επειδή το Ληξούρι είναι μια πόλης φωτεινή, που λούζεται από τον ήλιο, από την ανατολή του μέχρι την δύση, εν αντίθεση με το Αργοστόλι, που κλεισμένο ανάμεσα από δύο βουνά (τον Αίνο και τον Άη Θανάση) είναι μουντό και σκοτεινό…
Όσο παράξενη και αν φαίνεται αυτή η εκδοχή, φαίνεται ότι επικράτησε, διότι παλαιές σφραγίδες του Δήμου Ληξουρίου, γράφουν την λέξη «Ληξούρι» το «Λυ» με ύψιλον, που δεν είναι τίποτε άλλο το ύψιλον παρά η απόδοση του λατινικού της λέξης «Λουξ».
3. Τέλος υπάρχει και μία άλλη άποψη, που προέρχεται μάλιστα και από επιστήμονες. Η εκδοχή αυτή αναπτύχθηκε το 1897 και είχε αφορμή την προετοιμασία για την απογραφή των κατοίκων του Ελληνικού κράτους.
Το 1897 κατά την προετοιμασία της απογραφής των κατοίκων της Ελλάδας, το Υπουργείο Εσωτερικών, έκαμε μία Επιτροπή από καθηγητές της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου, Γ. Χατζηδάκη, Νικ. Πολίτη και τον ειδικευμένον στα Γεωργραφικά θέματα Αντων. Μηλιαράκη, για να αποφανθούν σχετικά με την δικαιολογημένη ιστορικά ονομασία των δήμων του κράτους. Στην έκθεση που έκαμε ο Νικ. Πολίτης, σχετικά με την ονομασία των Δήμων του Νομού Κεφαλληνίας, αναφέρει ότι το Ληξούρι, πρέπει να γράφεται με «γιώτα» από το κύριο όνομα «ο Λιξούρης».
Ο αείμνηστος Νικ. Πολίτης, θα οδηγήθηκε στην άποψη αυτή από το γεγονός ότι τα ονόματα των τοποθεσιών στην Κεφαλονιά εδίδοντο, είτε από τον ιδιοκτήτη της περιοχής, είτε από τον πρώτο οικιστή (όπως π.χ. Δελλαπορτάτα από τον Δελλαπόρτα, Τυπαλδάτα από τον Τυπάλδο, Μιχαλιτσάτα από τον Μιχαλίτση, κ.ά.).
Η άποψη αυτή, του πράγματι σοφού καθηγητού, δεν είναι σωστή για τους παρακάτω λόγους:
Α) Το επώνυμο «Λιξούρης» δεν αναφέρεται πουθενά, ούτε ακόμη και σε παλιούς εκλογικούς καταλόγους. Υπάρχει βέβαια στην περιοχή μας το επώνυμο «Ληξουριωτάτος» αλλά αυτό γράφεται με «ήτα».
Β) Δεν είναι απόλυτο το ότι τα τοπωνύμια στην Κεφαλονιά πήραν το όνομα από επώνυμα ανθρώπων, διότι έχουμε και ονομασίες από άλλες αιτίες, όπως π.χ. η ονομασία «Αργοστόλι» από το μέρος που αργούν οι στόλοι, δηλαδή από την τοποθεσία εκείνη που ήταν κατάλληλη, να αργού, να δένουν οι στόλοι, τα καράβια όταν δεν ταξίδευαν, κ.ά.
Γ) Το ότι η γραφή αυτή, δηλαδή με γιώτα, δεν χρησιμοποιήθηκε σχεδόν καθόλου, δεν έγινε δηλαδή αποδεκτή ούτε από τους κατοίκους του Ληξουρίου, αλλά ούτε και από την πνευματική ηγεσία.
Έτσι σαν επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία της πόλης μας, είναι η πρώτη, δηλαδή η τοποθεσία που φτιάχτηκε, «η λήξη του ποταμιού».
Πάντως ένα έχει σημασία, όπως και να γράψουμε το Ληξούρι, είτε με «ήτα» είτε με «ύψιλον» είτε με «γιώτα» πάντα το Ληξούρι θα είναι περήφανο και ξακουστό.
Ληξούρι πόλης του Θεού
και πόλης του διαβόλου
παραγωγό του εύοσμου
και φρουτερού καβόλου.
Έτσι το ονόμασε ο σατυρικός ποιητής Γιωργάκης Δελλαπόρτας.

Στοιχεία συγκεντρώθηκαν από τα βιβλία: Αντώνη Μηλιαράκη, Ηλία Τσιτσέλη, Μαρίνου Γερουλάνου
Γράφει ο Σ Γιουλάτος