ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΣΟΥΝΑΜΙ
Παλεύει στα... κύματα χωρίς πόρους
Χειρίζεται λεπτά ζητήματα επιστημονικού και εθνικού περιεχομένου, όμως
παλεύει χωρίς επαρκή κρατική υποστήριξη. Το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης
Τσουνάμι, ένα από τα τέσσερα επιχειρησιακά κέντρα της UNESCO στην
Ευρώπη, λειτουργεί καθημερινά σε 24ωρη βάση χάρη στις προσπάθειες των
σεισμολόγων του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών, αντιμετωπίζει όμως
σοβαρά κενά, ελλιπές προσωπικό, κανέναν μόνιμο τεχνικό υπάλληλο και
περιορισμένους πόρους.
Οπως εξηγούν στο «Εθνος» οι επιστήμονες που έχουν την ευθύνη για τη λειτουργία του Κέντρου, πριν από μερικά χρόνια η γειτονική χώρα κατέθεσε επίσημο αίτημα στην UNESCO ζητώντας να έχει τον πλήρη επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Επειτα από τρία έτη διαβουλεύσεων μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων και με τη συμβολή των υπουργείων Εξωτερικών και Αμυνας, αποφασίστηκε τελικά να μην καθοριστούν γεωγραφικές ζώνες επιρροής ανά επιστημονικό κέντρο.
Πρόσφατα η Τουρκία επανήλθε ζητώντας να λαμβάνει σε πραγματικό χρόνο τα παλιρροιογραφικά δεδομένα που συλλέγει το ελληνικό κέντρο τσουνάμι, αίτημα που εκκρεμεί να απαντηθεί, ενώ παράλληλα αιτήθηκε την τοποθέτηση αισθητήρων στον θαλάσσιο πυθμένα. Οι κινήσεις αυτές ερμηνεύονται από ορισμένους ως προσπάθεια επέκτασης της τουρκικής σφαίρας επιρροής με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διαχείριση του Αιγαίου.
«Είναι προφανές ότι ορισμένα από τα θέματα που πραγματευόμαστε λαμβάνουν πολιτικές διαστάσεις. Γιατί θεωρητικά είναι καλή σκέψη η τοποθέτηση τσουναμόμετρων, ούτως ώστε να εντοπίζουμε τη γένεση των τσουνάμι μέσα στη θάλασσα και όχι όταν έχουν πλέον καταγραφεί από τους παλιρροιογράφους, όμως εκεί τίθεται ένα θέμα: Ποιος έχει το δικαίωμα να ποντίζει τέτοιου είδους όργανα, ποιος έχει δικαίωμα να τα διαχειρίζεται και πολύ περισσότερο όταν υφίστανται ζητήματα υφαλοκρηπίδας και λοιπές αμφισβητήσεις», εξηγεί ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος.
Γερ. Παπαδόπουλος και Α. Τσελέντης επισημαίνουν τις ελλείψεις στο Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης Τσουνάμι
«Σε κάθε περίπτωση, αυτή η κατάσταση μας υποχρεώνει να διευρύνουμε κι εμείς τον χώρο για τον οποίο εκδίδουμε δεδομένα. Αυτό όμως απαιτεί προσωπικό, ισχυρότερους υπολογιστές, μεγαλύτερα αποθηκευτικά μέσα, συντήρηση παλιρροιογράφων, διεθνείς συναντήσεις, και κατά συνέπεια περισσότερα οικονομικά μέσα».
«Το Κέντρο Τσουνάμι είναι μια πολύ σημαντική και υπεύθυνη λειτουργία επιστημονική, εθνική και πολιτικής προστασίας, με την οποία το κράτος επιφόρτισε το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο από το 2010 αλλά χωρίς να μας δώσει προσωπικό ή άλλη υποστήριξη», δηλώνει από την πλευρά του στο «Εθνος» ο διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, καθηγητής Ακης Τσελέντης. «Δεν είναι δυνατόν τη νύχτα και τις αργίες να έχουμε μόνο ένα άτομο στο σεισμογραφικό κέντρο και στο Κέντρο Τσουνάμι. Δεν είναι δυνατόν να εξοπλιστούμε όπως πρέπει χωρίς οικονομική ενίσχυση. Για να αντεπεξέλθουμε σ' αυτές τις υποχρεώσεις υψηλής ευθύνης, χρειαζόμαστε άμεση υποστήριξη».
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι το 2004, όταν το μεγάλο τσουνάμι της 26ης Δεκεμβρίου προκάλεσε βιβλική καταστροφή σε δώδεκα χώρες του Ειρηνικού, καμία μεγάλη θάλασσα του πλανήτη εκτός από τον Ειρηνικό Ωκεανό δεν διέθετε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης τσουνάμι. Υστερα από απόφαση των χωρών-μελών της UNESCO επελέγησαν για εγκατάσταση η περιοχή του Βορειοανατολικού Ατλαντικού και της Μεσογείου, όπου η Ελλάδα πρωτοστάτησε επιστημονικά με αποτέλεσμα το 2008 να λάβει θετικά σχόλια από τον τότε διευθυντή της υπηρεσίας τσουνάμι της UNESCO και το 2010 να πιστοποιηθεί το σύστημά της ως επιχειρησιακό κέντρο.
Οι πιθανότητες για τσουνάμι στην Ελλάδα
Σημαντικές πιθανότητες εκδήλωσης τσουνάμι στην Ελλάδα βλέπει ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος.
Μιλώντας στο «Εθνος» εξηγεί ότι το τσουνάμι που εκδηλώθηκε το 1956 στην Αμοργό με ύψος κυμάτων περίπου 15 μέτρα ήταν το μεγαλύτερο στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο τα τελευταία περίπου 100 χρόνια μετά το εξίσου μεγάλο τσουνάμι της 28ης Δεκεμβρίου 1908 στη Μεσίνα της Σικελίας. «Από τότε πέρασαν 59 χρόνια, μεγάλο χρονικό διάστημα σε σχέση με την περιοδικότητα εμφάνισης τσουνάμι στον ευρωμεσογειακό χώρο», λέει.
«Πρόκειται για πολύ κρίσιμο θέμα, καθώς το τσουνάμι μπορεί να είναι σπάνιο φαινόμενο σε σχέση με τον σεισμό, όμως η εμπειρία μάς έχει δείξει ότι όταν συμβεί τα αποτελέσματά του είναι καταστροφικά. Ιδίως όταν δεν υπάρχει προετοιμασία. Και η προετοιμασία παραμελείται επειδή είναι σπάνιο».
Διάκριση
Εχοντας ασχοληθεί όσο λίγοι με τα τσουνάμι στην Ελλάδα, ο κ. Παπαδόπουλος αναμένεται να εκδώσει εντός του επόμενου εξαμήνου διεθνές βιβλίο για τα τσουνάμι του ευρωπαϊκού χώρου. Αλλωστε μία από τις πλέον αναγνωρισμένες εργασίες του αφορά τη 12βάθμια κλίμακα μέτρησης της έντασης των τσουνάμι, η οποία σήμερα εφαρμόζεται παγκοσμίως ως «κλίμακα Papadopoulos-Imamura», φέροντας και το όνομα του συν-συγγραφέα της σχετικής εργασίας Iάπωνα καθηγητή, F. Imamura.
Ο κ. Παπαδόπουλος λέει στο «Εθνος» ότι το ελληνικό κέντρο προειδοποίησης τσουνάμι είναι ένα επιχειρησιακό κέντρο που καλύπτει τόσο τις εθνικές όσο και τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας στα πλαίσια της UNESCO. Στα πέντε έτη λειτουργίας του κέντρου έχει αποδειχτεί η μεγάλη επιστημονική και τεχνολογική αξία του.
«Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων το κέντρο εξέδωσε οκτώ προειδοποιήσεις για επικείμενα τσουνάμι, με μεγάλα ποσοστά αξιοπιστίας, καθώς βασίζεται στο εθνικό σεισμογραφικό δίκτυο της χώρας, σε δίκτυο παλιρροιογράφων που συνεχώς επεκτείνεται και σε μοντέλα, βάσεις δεδομένων και ειδικό λογαριασμό που έχουν αναπτυχθεί στα πλαίσια ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων και σε στενή συνεργασία με το Joint Research Center της ΕΕ». Πρόσβαση στα δεδομένα που εξάγει το ελληνικό σύστημα έχουν ευρωπαϊκές χώρες αλλά και η Αίγυπτος, το Ισραήλ, ο Λίβανος ή οποιοδήποτε κράτος δηλώσει ότι το επιθυμεί.
Τα υπόλοιπα επιχειρησιακά κέντρα της UNESCO λειτουργούν στην Τουρκία, τη Γαλλία και την Πορτογαλία, ενώ αναμένεται σύντομα και η λειτουργία εντός πέμπτου στην Ιταλία.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Σημαντικά τσουνάμι στην Ελλάδα στα μεταπολεμικά χρόνια
-
Αμοργός, 09/07/1956 Το μεγαλύτερο τσουνάμι στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο
τα τελευταία 100 χρόνια. Το ύψος των κυμάτων έφτασε τα 15 μέτρα.
Σκοτώθηκαν 53 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 100.
-
Κορινθιακός Κόλπος, 06/02/1963 Την ημέρα εκείνη στον δυτικό Κορινθιακό
κόλπο, κοντά στο Αίγιο, δημιουργήθηκε τσουνάμι με κύμα ύψους 6 μέτρων
από υποβρύχια κατολίσθηση.
- Κάρπαθος, 09/02/1948 Μετά από σεισμό 7,1 Ρίχτερ προκλήθηκε τσουνάμι στα Δωδεκάνησα. Η θάλασσα τραβήχτηκε μέσα τρεις φορές και το ύψος των κυμάτων έφτασε τα 4 μέτρα. Εκατοντάδες σπίτια καταστράφηκαν.
Σε μια πρόβλεψη-σοκ προχώρησε ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, δρ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος, σύμφωνα με τον οποίο οι πιθανότητες εκδήλωσης τσουνάμι στη χώρα μας είναι σημαντικές.
Όπως ανέφερε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Έθνος», το τσουνάμι που εκδηλώθηκε το 1956 στην Αμοργό με ύψος κυμάτων περίπου 15 μέτρα ήταν το μεγαλύτερο στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο τα τελευταία περίπου 100 χρόνια μετά το εξίσου μεγάλο τσουνάμι της 28ης Δεκεμβρίου 1908 στη Μεσίνα Σικελίας.
«Από τότε πέρασαν 59 χρόνια, μεγάλο χρονικό διάστημα σε σχέση με την περιοδικότητα εμφάνισης τσουνάμι στον ευρωμεσογειακό χώρο» τόνισε και πρόσθεσε πως «πρόκειται για πολύ κρίσιμο θέμα, καθώς το τσουνάμι μπορεί να είναι σπάνιο φαινόμενο σε σχέση με τον σεισμό, όμως η εμπειρία μας έχει δείξει ότι όταν συμβεί τα αποτελέσματα του είναι καταστροφικά. Ιδίως όταν δεν υπάρχει προετοιμασία. Και η προετοιμασία παραμελείται επειδή είναι σπάνιο».
Το τσουνάμι της Αμοργού
Ήταν 9 Ιούλιου 1956. Το ρολόι έδειχνε 3:11, όταν ένας ισχυρός σεισμός 7,5 ρίχτερ χτύπησε την Αμοργό.
Η ισχυρή δόνηση συνοδεύτηκε από ένα θαλάσσιο κύμα βαρύτητας - το λεγόμενο τσουνάμι- λόγω μιας υποθαλάσσιας κατολίσθησης, που το ύψος του έφτασε τα
25 μέτρα στην νοτιανατολική Αμοργό,10 μέτρα στην Αστυπάλαια και περίπου 3μέτρα στην βορειοδυτική ακτή της Κω.
Πελώρια κύματα σκέπασαν τα λιμάνια των νησιών της Καλύμνου, Λέρου και Πάρου. Ο απολογισμός αυτού του τραγικού γεγονότος ήταν να σκοτωθούν 53 άτομα και να τραυματιστούν περίπου 100.
Οι καταστροφές ήταν μεγάλες σε Αστυπάλαια, Ανάφη, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Σαντορίνη, Ίο, Πάρο, Νάξο και τους Λειψούς ενώ τα κύματα φτάνουν μέχρι το Ναύπλιο!
Το τσουνάμι έφτασε μέχρι και τα 3.8 μ. στην ανατολική Κρήτη. Έγινε αντιληπτό ακόμη σε, Εύβοια, Τήνο, Σύρο, Φολέγανδρο, Σίκινο, Σάμο, Κω, Κάλυμνο, Νίσυρο, Λειψούς, Τήλο, Χάλκη, Ρόδο, μέχρι και στην Τουρκία (Σμύρνη, Αλικαρνασσό).
Στα είκοσι μέτρα έφτασαν τα κύματα στην Αρκεσίνη της Αμοργού.
Έχουν περάσει 55 χρόνια από τότε. Εάν κάτι τέτοιο συμβεί σήμερα, όπου ζωή, κατοικία και αναψυχή βρίσκονται τους καλοκαιρινούς μήνες «κοντά στο κύμα», τότε οι συνέπειες θα ήταν πολύ πιο δραματικές από τις μερικές δεκάδες νεκρούς που στοίχισε ο σεισμός του 1956.
Η Μεσόγειος, και ειδικά το Αιγαίο, είναι μία από τις πιο επικίνδυνες θαλάσσιες περιοχές για εκδήλωση τσουνάμι, ενώ ήδη έχουν σημειωθεί αρκετά από την αρχαιότητα έως σήμερα.
Τα πιο καταστροφικά και πολυάριθμα τσουνάμι στατιστικά συμβαίνουν στους ωκεανούς και συγκεκριμένα στον Ινδικό και στον Ειρηνικό. Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια υπάρχει συστηματική καταγραφή των κυμάτων τσουνάμι που έχουν χτυπήσει τη Μεσόγειο θάλασσα και συγκεκριμένα το νοτιοανατολικό τμήμα της. Υπολογίζονται γύρω στα 300 τσουνάμι και έχουν συμβεί τα τελευταία 3.500 χρόνια.
Οι πιο ευάλωτες περιοχές της Ελλάδας για δημιουργία κύματος τσουνάμι είναι οι εξής:
• Η περιοχή του Κορινθιακού κόλπου
• Ο Ευβοϊκός κόλπος
• Και, η θαλάσσια περιοχή νοτιανατολικού Αιγαίου-Κρήτης
Ως τα πιο καταστροφικά τσουνάμι στην Ελλάδα θεωρούνται:
• 17ος αιώνας π.Χ Σαντορίνη, έκρηξη ηφαιστείου
• 365 μ.Χ , Κρήτη, σεισμός 8 Richter
• 1303 μ.Χ, ανατολική Μεσόγειος, Ελληνικό νησιωτικό τόξο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου