120 χρόνια μνήμης από τον ηρωικό ανθυπολοχαγό Γεράσιμο Δανάλη

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Λίγο πριν φύγει το 2017 στο πλαίσιο των επετειακών αφιερωματικών κεφαλαίων για  προσωπικότητες  και σημαίνοντα  ιστορικά γεγονότα, εκλεκτή θέση έχει και ο ανθυπολοχαγός Γεράσιμος-Κοσμάς  Δανάλης του Στυλιανού, καταγόμενος από την ιστορική οικογένεια των Δανάληδων του Ληξουρίου. Η οικογένεια σήμερα έχει εκλείψει από τη Χωροπούλα του Λασκαράτου και μονάχα παραμένει το επίθετο ως τοπωνύμιο «Ο λόφος του Δανάλη» ή «Στα Δαναλαίϊκα»  κοντά στην περιοχή του Κεχριώνα  Παλικής. Βιογραφείται δε από τον ιστοριοδίφη Ηλία Τσιτσέλη στα «Κεφαλληνιακά Σύμμικτα» ότι ήταν γιος του πλοιάρχου Στυλιανού Δανάλη και της Αιμιλίας Σερδή. Ήταν άριστα κατηρτισμένος στα στρατιωτική ζωή και τεχνική του πολέμου, σπουδάζοντας στη Σχολή των Ευελπίδων,  «…εκ φύσεως δε  εύτολμος και αισθηματίας πατριώτης». Ο τότε Δήμος Ληξουρίου στις 13 Φεβρουαρίου 1897 πραγματοποίησε μνημόσυνο ενώπιον του Δημοτικού Συμβουλίου ως ένδειξη ευγνωμοσύνης στον ήρωα και μίλησαν γι αυτόν οι : Θεόκλητος Κουρούκλης και Ηλίας Τσιτσέλης  «Δια ψηφίσματος δε τιμώντος την δημοτικήν εκείνην αρχήν και ικανοποιούντος την γεραράν μνήμην του διακεκριμένου ανθυπολοχαγού, εγράφη η εν τη αιθούση του Δημαρχείου Ληξουρίου ηρτημένη ελαιογραφική αυτού εικών, έργον του Κ. Λιόκη. Άφηκε σημειώματα τίνα πολεμικά, αξία λόγου».

Ακολουθεί σύντομη ιστορική αναφορά των δυο μαχών που συμμετείχε ο εκλεκτός ανθυπολοχαγό, λόγω που συμπληρώθηκαν  120 χρόνια  από το ηρωικό του θάνατο στην Μάχη των Λειβαδιών της Κρήτης στα 1897.

…Προηγήθηκε η Μάχη των Βουκολιών στις 6 Φεβρουαρίου του 1897 και η οποία θεωρείται  ίσως η απαρχή των πολεμικών επιχειρήσεων του Ελληνοτουρκικού Πολέμου του 1897. Το χωριό Βουκολιές βρίσκεται στα βόρεια των Λευκών Ορέων της Κρήτης, το διάστημα κείνο είχε ισχυρό οχυρό αλλά καταπατημένο από τουρκικό τακτικό στρατιωτικό τάγμα. Σε απόσταση 7 περίπου χιλιομέτρων προς το δρόμο Κολυμπάρι- Πλατανιά είχε στρατοπεδεύει το μικτό απόσπασμα του Τιμολέων  Βάσσου.

Το τούρκικο τάγμα ήταν σε πλεονεκτική θέση και παρεμπόδιζε το ελληνικό απόσπασμα να εισέλθει στην ενδοχώρα της Κρήτης   Έτσι αποφασίστηκε η επίθεση του ελληνικού ταγμάτος κατά του οχυρού με ένα τάγμα πεζικού και έναν ουλαμό πυροβολικού. Το δε ελληνικό τάγμα ακολούθησαν και σώματα Κρητών. Η μάχη άρχισε το πρωί της 6ης Φεβρουαρίου ενώ το πυροβολικό πλησιάζοντας συνεχώς και εγγύτερα άρχισε να δημιουργεί ρήγματα στο οχυρό. Έτσι το απόγευμα όλος ο χώρος είχε σχεδόν περικυκλωθεί. Η μάχη όμως συνεχίσθηκε μέχρι τη νύκτα όπου μέρος της φρουράς του οχυρού αποτελούμενη από 250 άνδρες υπό τον φρούραρχο Φουάτ- Μπέη προσπαθώντας να διαφύγει έπεσε σε ενέδρα εθελοντικών Κρητικών ομάδων δίνοντας δεύτερη μάχη σώμα με σώμα όπου ο Φουάτ –Μπέης  και πολλοί οπλίτες του φονεύθηκαν. Στη συνέχεια η υπόλοιπη δύναμη του Φρουρίου παραδόθηκε. Οι τουρκικές απώλειες ήταν 240 περίπου νεκροί και τραυματίες, ενώ του ελληνικού αποσπάσματος και των εθελοντικών τμημάτων 25 μαχητές.

Η Μάχη των Λειβαδιών

Στις 7 Φεβρουαρίου 1897 ακολούθησε η Μάχη των Λειβαδιών με αναπτερωμένο τον αγώνα για λευτεριά και νίκη,  λόγω της κερδοφόρας προηγούμενης  Μάχης, ανεβάζοντας δε το ηθικό  των Κρητικών  που ήθελαν την ελευθερία τους μέσα από αυτόν τον φοβερό  Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Πέντε  χιλιομέτρων προς τα Νοτιανατολικά του χωριού Πλατανιά, στη θέση Μονοδένδρι που βρίσκεται σε υψόμετρο 250 μέτρων, σε απόσταση 4 χιλιομέτρων υπήρχε  σε λόφο ο μεγάλος στρατώνας των Τούρκων, ο λεγόμενος των Λειβαδιών.  Λίγο ποιο κάτω άρχιζε ο ελαιώνας των Χανίων.  Κατά συνέπεια η επόμενη μάχη θα ακολουθούσε σε κείνο το σημείο, στα Λειβάδια,  όπου και πήρε το όνομα  η Μάχη των Λειβαδιών.  Μόλις έγιναν γνωστά στους Τούρκους τα αποτελέσματα από την κατάληψη του  Πύργου των Βουκολιών  από τους Έλληνες, αμέσως τέσσερα τάγματα του Οθωμανικού τακτικού στρατού ενισχυμένα με άτακτα σώματα Τουρκοκρητών,  σύνολο περίπου 4.000 μαχητές, εξήλθαν από τα Χανιά και κατέλαβαν τον ελαιώνα.

Το Ελληνικό μικτό απόσπασμα με διοικητή τον Τιμολέων  Βάσσο βρισκόταν στο Μονοδένδρι, με τάγματα Κρητών εθελοντών, με ένα Τάγμα Μηχανικού, το 1ο τάγμα του 1ου Συντάγματος Πεζικού και έναν λόχο Ευζώνων,  και διατάχθηκε γενική επίθεση. Τα ελληνικά  τάγματα  όρμησαν από όλες τις πλευρές  και κύκλωσαν τους Τούρκους, επιτέθηκαν με ορμή από τα νότια οι Κρήτες με αρχηγό τον οπλαρχηγό Χατζημιχάλη και όλοι μαζί πρόσβαλαν ταυτόχρονα  τον Ελαιώνα.   Καταλήφθηκε ο μεγάλος Ελαιώνας από την ορμή των Ελλήνων, μη μπορώντας οι Τούρκοι να ελέγξουν τις κινήσεις των  εχθρών τους. Τα τούρκικα τάγματα υποχώρησαν προς τα Χανιά και τα ελληνικά τάγματα παρέμειναν σε ασφαλή μέρη κρατώντας τη νίκη…   

Οι απώλειες του ελληνικού μικτού αποσπάσματος και των εθελοντών ήταν 100 περίπου οπλίτες, ένας βαριά τραυματισμένος ανθυπασπιστής και τρεις νεκροί ανθυπολοχαγοί οι: Γεράσιμος  Δανάλης, Σαράτσογλου και Τριγγέτας. Οι δε απώλειες των Τούρκων περί τους 600 νεκρούς… Η ομολογία των στρατιωτών γι’ αυτόν κατά την έκβαση της μάχης, ήταν πλήρως εγκωμιαστική για την αυτοθυσία του και το πολεμικό θάρρος του να τολμήσει και να καλύψει τα νώτα των συμπολεμιστών του.     

Και οι δύο επιχειρήσεις υπήρξαν νικηφόρες για τα ελληνικά στρατεύματα, προκαλώντας ενθουσιασμό χαράς στον τοπικό πληθυσμό και ελπίδα ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, η οποία ωστόσο τελικά δεν επιτεύχθηκε.

Πηγές

1. Ίλαρχος Βασίλειος Αναστασόπουλος: Οι εξελίξεις στο Κρητικό ζήτημα την περίοδο 1896 – 1909 και οι Μεγάλες Δυνάμεις, Γενικό Επιτελείο Στρατού /7ο ΕΓ – Στρατιωτική Επιθεώρηση (τεύχος Ιουλ. – Αυγ. 2007), Αθήνα, 2007.
2. Α. Ρικάκης: Η Κρήτη και ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου, Αθήνα,1898.
3. Henri Turot (Μετάφραση Λόισκα Αβαγιανού): Η Κρητική Επανάσταση και ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897, Εκδόσεις Ειρμός, Αθήνα, 1991.
4. Γεωργίου Α. Σήφακα: Το επαναστατικόν στρατόπεδον Ακρωτηρίου 1897 (Ημερολόγιον και Πρακτικά), Εκδόσεις περιοδικού «Κρητική Εστία», Χανιά, 1949.
5. Ηλίας Τσιτσέλης, Σύμμικτα, τόμος 2ος σελ. 620.