Η έχθρα του Οδυσσέα προς τον Παλαμήδη

 Ο Παλαμήδης, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ήταν γιος του Ναύπλιου και της Κλυμένης (ή της Ησιόνης ή της Φιλύρας), αδελφός του Οίακα και του Ναυσιδέμοντα από όπου και οι σχετικοί όροι για την ναυσιπλοΐα. Φημιζόταν για την σοφία και την επινοητικότητά του, και λέγεται πως είχε επινοήσει μερικά από τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου. 

Θεωρείται επίσης εφευρέτης της ναυτιλίας, των φάρων των μέτρων και των σταθμών, των νομισμάτων, καθώς και της διαίρεσης του χρόνου σε ώρες, ημέρες και μήνες, αλλά και παιχνιδιών (επιτραπέζιων και στρατηγημάτων). Τα παιχνίδια αυτά ονομάζονται και του Παλαμήδους ή αθύρματα ή πεσσοί ή πεττοί, κύβοι κ.α. Το κάστρο του Παλαμηδίου στο Ναύπλιο πήρε το όνομά του.

Για την ετυμολογία του ονόματος «Παλαμήδης» υπάρχουν δύο κύριες εκδοχές. Κατά τη μία, προέρχεται από το ρήμα «παλαμάομαι» που σημαίνει εξυφαίνω και εφευρίσκω, δηλαδή ο «εφευρέτης, που μηχανεύεται σχέδια». Κατά τη δεύτερη, μπορεί να προέρχεται από το ρήμα «παλαίω» (=παλεύω) και το «μήδομαι» (=σκέφτομαι, συμβουλεύω), δηλαδή «αυτός που σκέφτεται τη μάχη και δίνει συμβουλές γι´αυτήν».

Eκδοχές καταδίκης του

Οι πηγές όμως φανερώνουν και άλλη αιτία για την έχθρα του Οδυσσέα προς τον Παλαμήδη. Όταν ο στρατός των Αχαιών πεινούσε, έστειλαν τον Οδυσσέα στην Θράκη να βρει σιτάρι. Γύρισε όμως άπρακτος. Σαν τον ειρωνεύθηκε ο Παλαμήδης, ο Οδυσσέας του απήντησε ότι ούτε εκείνος θα τα κατάφερνε, όσο έξυπνος και αν ήταν. Τότε ο Παλαμήδης πήγε ο ίδιος στην Θράκη και γύρισε με μεγάλα φορτώματα σιτάρι.

Ἀδίκως χρῆσθαι τῇ ῥητορικῇ Ελένης εγκώμιον 

« δισσῶν (χάρη δύο πραγμάτων) γάρ τούτων ἔνεκα πάντες πάντα πράττουσιν, ή κέρδος τι μετιόντες (επιδιώκοντες) ή ζημίαν φεύγοντες· ὄσα δέ τούτων ἔξω πανουργεῖται κακῶς ἐμαυτόν ἐποίουν ταῦτα [γάρ] πράττων, οὑκ ἄδηλον· προδιδούς γάρ τήν Ἑλλάδα προοὑδίδουν ἐμαυτόν, τοκέας, φίλους, ἀξίωμα προγόνων, ἱερά πατρώια, τάφους, πατρίδα τήν μεγίστην τῆς Ἑλλάδος. ἄ δέ πᾶσι περί παντός ἐστι, ταῦτα ἄν τοῖς ἀδικηθεῖσιν (όσων έχουν αδικήσει) ἐνεχείρισα [;])».

Γοργίας, Υπέρ Παλαμήδους Απολογία, 19.

Ο Παλαμήδης σκιαγραφεί τα πιθανά κίνητρα του Οδυσσέα υποστηρίζοντας ότι δεν είναι ο θάνατος καθαυτός που δεν δέχεται, αλλά τον θάνατο εν ατιμία § 1-6.

Αναπτύσσει τα επιχειρήματα γύρω από την μη δυνατότητα να κάνει προδοσία (ἀδύνατος εἱμί τοῦτο πράττειν) § 6-12.

Απευθύνεται στους δικαστές και αναφέρεται στο πρόσωπό του. Το κάνει όχι για να παινευθεί αλλά γιατί το επιβάλλουν οι περιστάσεις § 28-32.

Θέτει τους δικαστές μπροστά στις συνέπειες μια άδικης απόφασης, αφού δεν απεδείχθη ούτε ότι αδίκησε ούτε ότι η κατηγορία ήταν αξιόπιστη (φανεράν οὑδεμίαν ἀδικίαν οὑδ΄ πιστήν αἱτίαν ἀποδείξαντες) § 33-36.

Ο Όμηρος δεν αναφέρει καθόλου τον Παλαμήδη στα δύο έπη του. Τον συναντούμε για πρώτη φορά στα Κύπρια, απ΄όπου παρέλαβαν την ιστορία του και τη διαμόρφωσαν ποικιλοτρόπως οι τραγικοί Αισχύλος και Ευριπίδης, όπως φαίνεται από μερικά αποσπάσματα που έχουν σωθεί του Ναυπλίου και του Υγίνου αντίστοιχα.

Ο Ξενοφών μαρτυρεί ότι ο Παλαμήδης τιμήθηκε, μαζί με άλλους ήρωες, από τους θεούς και στην Απολογία Σωκράτους ρητά λέγει ότι του είναι παρήγορη η συνάντηση με τον Παλαμήδη τον οποίον εξυμνούν περισσότερο από τον Οδυσσέα που τον θανάτωσαν άδικα.  («ἀλλ᾽ οὐδὲ μέντοι ὅτι ἀδίκως ἀποθνῄσκω, διὰ τοῦτο μεῖον φρονητέον: οὐ γὰρ ἐμοὶ ἀλλὰ τοῖς καταγνοῦσι τοῦτο αἰσχρόν [γάρ] ἐστι. παραμυθεῖται δ᾽ ἔτι με καὶ Παλαμήδης ὁ παραπλησίως ἐμοὶ τελευτήσας: ἔτι γὰρ καὶ νῦν πολὺ καλλίους ὕμνους παρέχεται Ὀδυσσέως τοῦ ἀδίκως ἀποκτείναντος αὐτόν» Απολογία Σωκράτους (Ξενοφών), 26)

Οι σοφιστές τον θεωρούσαν υπόδειγμα τους και είχαν εκμεταλλευτεί όλα όσα διηγούνταν γι΄αυτόν.

Παντού εμφανίζεται ως ένας από τους σοφότερους Έλληνες, γι΄αυτό και υπάρχουν χαρακτηριστικές παροιμιώδεις εκφράσεις, όπως Παλαμήδους εξεύρημα, Παλαμήδους σοφώτερος και Παλαμήδους βούλευμα.

Ο Οδυσσέας, πάλι, δεν ήθελε να πάει στον πόλεμο γιατί ο μάντης της Ιθάκης Αλιθέρσης είχε προφητεύσει ότι, αν πήγαινε στον πόλεμο, θα γύριζε μόνον ύστερα από είκοσι χρόνια, ολομόναχος και αγνώριστος. Προσποιήθηκε τον τρελό: έζεψε στο αλέτρι του ένα άλογο και ένα βόδι, φόρεσε μια σκούφια σαν εκείνη του Ηφαίστου στο κεφάλι και άρχισε να ρίχνει στο αυλάκι αλάτι αντί για σπόρο.

Βιβλιογραφία:

Γοργίας, Υπέρ Παλαμήδους Απολογία

• (Κύπρια έπη του τρωικού κύκλου) που αναφέρονται σε περιστατικά και ήρωες πριν από την τρωική εκστρατεία και στα εννέα πρώτα χρόνια του τρωικού πολέμου.
• Βιργίλιος, Αινειάδα, 2.81-85
• Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, 13.34-60, 308-312
• Lorenzo Rocci (1956). Vocabolario Greco-Italiano. Società Ed. Dante Alighieri srl. σελ. 1392. (Ιταλικά)

Πηγή εικόνας : Από Ρέμπραντ - collectie.nl : Home : collectie.nl, Κοινό Κτήμα 

Πληροφορίες αντλήθηκαν από την πηγή

https://elhalflashbacks.blogspot.com/2021/06/palamidis-exthra-homer.html?m=1&fbclid=IwAR0GbTjWlHnw2mNIhh8SCX1ek45rHAy3vHHOghMFzE37yPeZEHAqHQylv4c

Είναι γνωστό όσους διαβάζουν τις μετά τον Όμηρο πραγματείες των αρχαίων Ελλήνων

συγγραφέων υο επεισόδιο εκείνο που περιγράφει ότι οι βασιλείς των Μυκηνών και της Σπάρτης Αγαμέμνων και Μενέλαος προσπάθησαν με προσωπική

επαφή να μεταπείσουν τον Οδυσσέα για να λάβει μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας. Διότι αρχικά στον απεσταλμένο τους ο γιός του Λαέρτη είχε

αρνηθεί κατηγορηματικά! Γνωρίζοντας την τόλμη του και την πανουργία του τον θεωρούσαν απαραίτητο για μια τόση επικίνδυνη πολεμική [περιπέτεια και δεν

είχαν άδικο. Το ταξίδι τους στην Ιθάκη αναφέρεται στην Ιλιάδα χωρίς άλλες λεπτομέρειες στην Ραψωδία Ω. τις λεπτομέρειες τις διαβάζουμε στα μεθομηρικά

κείμενα.
Φαίνεται ότι ο Οδυσσέας έμαθε τον «κρυφό» ερχομό τους και προσπάθησε να τους ξεγελάσει κάνοντας τον τρελό. Πήγε λοιπόν στις αλυκές του νησιού και έκανε πως σπέρνει αλάτι μέσα στη θάλασσα.
Έτσι όταν οι δύο Βασιλιάδες πήγαν να τον συναντήσουν στο παλάτι, έμαθαν ότι ο Οδυσσέας ήταν στη περιοχή των Αλυκών και προχώρησαν προς τα εκεί με σκοπό να του μιλήσουν και να τον μεταπείσουν. Εκεί ο Οδυσσέας μόλις τους είδε έκανε τον τρελό και ακολούθως η γνωστή σκηνή με το άροτρο και τον μικρό Τηλέμαχο.
Στα κείμενα που αναφερόμαστε διαβάζουμε πόσο δύσκολα έκανε δεκτή ο «ειρηνόφιλος Βασιλιάς της Ιθάκης την πρόταση τους σε σημείο που τους έκανε να παραμείνουν στην Ιθάκη πολλές ημέρες, έως να τον πείσουν. Πράγμα που ως γνωστό έγινε και ο Οδυσσέας τους έβγαλε ασπροπρόσωπους με τον Δούρειο Ίππο

 aris15 Φεβρουαρίου 2016 - 11:52 π.μ. στην παλια αναρτηση Οδυσσειακες αλυκές:

Διαβάστε περισσότερα »