Κείμενο: π. Γεωργίου Μεταλληνού
Στις γνωστές Αποστολικές Εκκλησίες, που ίδρυσε στον Ελλαδικό χώρο ο Απόστολος Παύλος, "με μεγάλη βεβαιότητα" ανήκει και η Εκκλησία της Κεφαλληνίας. Αυτό ήταν το επιστημονικό συμπέρασμα του Γ' Συνεδρίου με θέμα "Η ταύτιση της Κεφαλληνίας με την Μελίτη των Πράξεων (28,1)", που συνήλθε στο Αργοστόλι και Ληξούρι της Κεφαλληνίας 26-29 Αυγούστου 1999. Είχαν προηγηθεί δύο μικρότερης εμβέλειας επιστημονικά Συμπόσια, που είχε συγκαλέσει η Ιερά Μητρόπολη Κεφαλληνίας στον ίδιο τόπο, το 1993 και 1996, και με το ίδιο θέμα. Αφορμή της κινητοποιήσεως αυτής για την ΕΠΙΒΕΒΑΊΩΣΗ
του συσχετισμού του Αποστόλου των Εθνών και Φωτιστού της Ελλάδος με την Τοπική Εκκλησία της Κεφαλληνίας έδωσε η επαναστατική θεωρία του Δρος Heinz Warnecke- αντικείμενο της διδακτορικής του διατριβής στη Φιλοσοφική Σχολή της Βρέμης (Γερμανία), που ονομάσθηκε "θεολογικό γεγονός του αιώνα", και εκυκλοφορήθη το 1987, με τίτλο: Die tatsachliche Romfahrt des Apostels Paulus ("το πραγματικό ταξείδι του Απ. Παύλου στη Ρώμη"). Στη μελέτη αυτή υποστηρίζεται, με πολύ πειστικά επιχειρήματα, μέσα από το πρίσμα μιας διεπιστημονικής θεωρήσεως, η θέση ότι ο Απ. Παύλος το 59μ.Χ. , μεταφερόμενος με ρωμαϊκό πλοίο από την Καισάρεια της Παλαιστίνης στη Ρώμη, για να δικασθεί ως "ρωμαίος πολίτης", δεν εναυάγησε (Πράξ. Κεφ. 27) κοντά στην Μάλτα και διέμεινε επί τρίμηνο στο νησί αυτό, αλλά τα γεγονότα αυτά συνέβησαν στην ελληνική νήσο Κεφαλληνία.
Το πρώτο "επαναστατικό" στοιχείο σε αυτή τη θεωρία του ιστορικού γεωγράφου και ευαγγελικού στο θρήσκευμα κ. Warnecke είναι η κατάφαση της ιστορικότητας του ναυαγίου και όλης της περιπέτειας του Παύλου στο κεφ. 27 των Πράξεων, κάτι που απορρίπτει η "φιλελεύθερη" προτεσταντική κριτική και γι' αυτό κατανοούνται και οι επιθέσεις που δέχεται η νέα θεωρία από εκπροσώπους αυτής της σχολής (ιστορικοκριτικής), και οι οποίοι, μέσα από μια άλλη οπτική, αρνούνται την ταύτιση Κεφαλληνίας - Μελίτης, συμπίπτοντος σ' αυτό με τους Μαλτέζους θεολόγους και το Βατικανό. Το ιστορικογεωγραφικό όμως συμπέρασμα του κ. Warnecke είχε διεθνή απήχηση και κατάφαση, με αποτέλεσμα να ευρεθεί η Κεφαλληνία έκτοτε στο φως της δημοσιότητος, των επιστημών και μέσων επικοινωνίας, με αφορμή τώρα το ναυάγιο του Απ. Παύλου, διότι στις τελευταίες δεκαετίες είναι στο επιστημονικό προσκήνιο η Κεφαλληνία για την ταύτισή της με την ομηρική Ιθάκη, θεωρία με την οποία συντάσσεται ενθέρμως σε σχετικά δημοσιεύματά του και ο κ. Warnecke. Άλλωστε η ενασχόλησή του με το θέμα αυτό, από πλευράς ομηρικής γεωγραφίας και αρχαιολογίας, τον οδήγησε (από καθαρά, δηλαδή, επιστημονικά κίνητρα ) στη διερεύνηση της ιστορικότητας και της διηγήσεως του κεφ. 27 των Πράξεων.
Η ταύτιση της Κεφαλληνίας με τον τόπο του ναυαγίου του Απ. Παύλου δεν έγινε φυσικά αυθαίρετα, αλλά με διεπιστημονικό έλεγχο των ιστορικών μαρτυριών και ειδικά τοπογραφικών δεδομένων των Πράξεων, τα οποία, μετά τον αποκλεισμό της Μάλτας, λόγω των θαλασσίων ρευμάτων, και των λοιπών μετεωρολογικών στοιχείων, οδηγούν την ΈΡΕΥΝΑ στην Κεφαλληνία. Άλλωστε, όπως επιβεβαίωσε στο πρόσφατο Συνέδριο ο πλοίαρχος κ. W. Stecher, οι γεωφυσικές και ναυτικές ενδείξεις συνηγορούν υπέρ της Κεφαλληνίας, όπως και οι επανειλημμένες αναπαραγωγές του ταξιδείου μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστού. Ο κ. Warnecke με πολλά δημοσιεύματά του και κυρίως με την επανέκδοση της διατριβής του και δύο άλλων σχετικών βιβλίων του, αλλά και με διαλέξεις του στη Μάλτα και στην Ελλάδα, έχει προωθήσει σημαντικά την γνωστοποίηση των πορισμάτων της έρευνάς του, για την οποία έχουν συνταχθεί ως σήμερα περισσότερες από 150 βιβλιοκρισίες - παρουσιάσεις με πολύ θετικό τόνο, οι περισσότερες δε από αυτές με διθυραμβική αποδοχή της θεωρίας. Γι' αυτό ήδη στη Δ. Ευρώπη και κυρίως στη Γερμανία, που παραμένει ο χώρος, στον οποίο γεννώνται και διερευνώνται πρωτογενώς τα αναφυόμενα τολμηρά επιστημονικά θεολογικά προβλήματα, οι Άτλαντες, τα Λεξικά την υιοθέτησαν ή τη σημειώνουν παράλληλα με εκείνα περί Μελίτης, ενώ οι νέες εκδόσεις της Κ. Διαθήκης εγκατέλειψαν την αντιεπιστημονική και καθαρά συνθηματολογική μορφή του στ. 28,1 : "...επέγνωμεν ότι Μάλτα η νήσος καλείται", επιστρέφοντας στο αυθεντικό πρωτότυπο: "...επέγνωμεν ότι Μελίτη η νήσος καλείται".
στην Κεφαλληνία. Άλλωστε, όπως επιβεβαίωσε στο πρόσφατο Συνέδριο ο πλοίαρχος κ. W. Stecher, οι γεωφυσικές και ναυτικές ενδείξεις συνηγορούν υπέρ της Κεφαλληνίας, όπως και οι επανειλημμένες αναπαραγωγές του ταξιδείου μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστού. Ο κ. Warnecke με πολλά δημοσιεύματά του και κυρίως με την επανέκδοση της διατριβής του και δύο άλλων σχετικών βιβλίων του, αλλά και με διαλέξεις του στη Μάλτα και στην Ελλάδα, έχει προωθήσει σημαντικά την γνωστοποίηση των πορισμάτων της έρευνάς του, για την οποία έχουν συνταχθεί ως σήμερα περισσότερες από 150 βιβλιοκρισίες - παρουσιάσεις με πολύ θετικό τόνο, οι περισσότερες δε από αυτές με διθυραμβική αποδοχή της θεωρίας. Γι' αυτό ήδη στη Δ. Ευρώπη και κυρίως στη Γερμανία, που παραμένει ο χώρος, στον οποίο γεννώνται και διερευνώνται πρωτογενώς τα αναφυόμενα τολμηρά επιστημονικά θεολογικά προβλήματα, οι Άτλαντες, τα Λεξικά την υιοθέτησαν ή τη σημειώνουν παράλληλα με εκείνα περί Μελίτης, ενώ οι νέες εκδόσεις της Κ. Διαθήκης εγκατέλειψαν την αντιεπιστημονική και καθαρά συνθηματολογική μορφή του στ. 28,1 : "...επέγνωμεν ότι Μάλτα η νήσος καλείται", επιστρέφοντας στο αυθεντικό πρωτότυπο: "...επέγνωμεν ότι Μελίτη η νήσος καλείται".
Στη χώρα μας η θεωρία του κ. Warnecke έγινε γνωστή κυρίως με τις επιστημονικές παρουσιάσεις της από τους καθηγητές Ι. Καραβιδόπουλο και Γ. Γαλίτη, όπως και από τον π. Γ. Μεταλληνό, με διαλέξεις και σχετικά δημοσιεύματά τους. Αλλά και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κεφαλληνίας κ. Σπυρίδων, ευθύς εξ' αρχής, με βαθειά συνείδηση της σημασίας της περί Μελίτης θεωρίας, δεν εφείσθη μόχθων και δαπανών για την προώθηση του επιστημονικού ελέγχου της. Η Ι. Μητρόπολη ανέλαβε έτσι την έκδοση των κριτικών παρουσιάσεων της θεωρίας από τον π. Γ. Μεταλληνό, την μετάφραση των σχετικών μελετών του κ. Warnecke, ως και τη σύγκληση των τριών Συμποσίων - Συνεδρίων, για τα οποία έγινε παραπάνω λόγος.
Στο επιστημονικό Συμπόσιο του 1993 δύο διακεκριμένοι καινοδιαθηκολόγοι, οι καθηγητές Γ. Γαλίτης και Ι. Γαλάνης, διετύπωσαν αντίστοιχα το συμπέρασμα: "Μάλτα, όχι. Κεφαλληνία, γιατί όχι;" και " Μάλτα, όχι. Κεφαλληνία, μάλλον ναι".
Η διεπιστημονική (θεολογική, ιστορική, αρχαιολογική, μετεωρολογική, φισιογνωστική κλπ. ) θεώρηση του προβλήματος αποδεικνύει, ότι το επί δεκατέσσερις μέρες περιφερόμενο ακυβέρνητο "εν τω Αδρία" πλοίο, που μετέφερε τον Απ. Παύλο, ήταν αδύνατο να κατευθυνθεί στη Μάλτα, δυτικά δηλαδή, από την Κρήτη, όταν άρχισαν οι σφοδροί νότιοι άνεμοι, αλλά βορειοδυτικά, βαθειά στο Ιόνιο, για να καταλήξει στην Κεφαλληνία, όπως και άλλα γνωστά παρόμοια ναυάγια της αρχαιότητας, τα οποία ο κ. Warnecke έχει επισημάνει.
Κατά την ανακοίνωσή του στο τελευταίο Συνέδριο (1999), σχετικές μαρτυρίες εντοπίζονται ήδη στην Οδύσσεια, όπως το φοινικικό πλοίο, που με προορισμό την Πύλο παρασύρθηκε από τους θυελλώδεις ανέμους από την Κρήτη προς την Κεφαλληνία. Ανάλογο παράδειγμα προσφέρει ο ομηρικός ύμνος προς τον Απόλλωνα, αναφερόμενος σε ένα κρητικό πλοίο, το οποίο λόγω δυσμενών νοτίων ανέμων κατέληξε στο νησιωτικό χώρο της Κεφαλληνίας. Σ' αυτά μπορούν να προστεθούν και άλλες μαρτυρίες, όπως λ.χ. του αρχαίου ερωτικού μυθιστορήματος "Χαιρέας και Καλιρρόη", του συγγραφέα της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εποχής Χαρίτωνα του Αφροδισιέα. Σύμφωνα με αυτό, το πλοίο του κρητικού πειρατού Θέρωνος κατά τη διαδρομή προς τις Συρακούσες έπεσε σε ανεμοθύελλα και παρασύρθηκε στην Κεφαλληνία, στην οποία αναγκάσθηκε ο Θέρων να διαχειμάσει. Από την Κεφαλληνία δε, αναχώρησε για τις Συρακούσες. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή, πράγματι, αναλογία με διήγηση των Πράξεων, για το ταξίδι του πλοίου του Απ. Παύλου μέσω Συρακουσών προς τη Ρώμη.
Στη συνάφεια αυτή εξηγείται και ένα από τα δυσνόητα σημεία της περιγραφής των Πράξεων. Στο 28, 1 δηλώνεται ότι αρχικά οι ναυαγοί (Παύλος, Λουκάς κλπ. ) όπως και οι ναυτικοί (και αυτό θεωρείται περίεργο), δεν αναγνώρισαν την Κεφαλληνία, (Πραξ. 27,39: "την γην ουκ επεγίνωσκον") νησί γνωστότατον στη ναυσιπλοϊα των ρωμαϊκών χρόνων. Γι' αυτό απορημένοι ρώτησαν τους πρώτους νησιώτες που συνάντησαν. Και τότε πληροφορήθηκαν, ότι το νησί ονομάζεται "Μελίτη". Κατά τον κ. Warnecke, Μελίτη ονομαζόταν η χερσόνησος του Αργοστολίου (Λάσση), όπου κατ' αυτόν προσάραξε και συνετρίβη το πλοίο. Όσοι έχουμε πείρα - ιδίως οι ναυτικοί - των καιρικών συνθηκών στην Κεφαλληνία, γνωρίζουμε πολύ καλά, ότι ο σιρόκος που προκαλεί πολύ συχνά σφοδρές ανεμοθύελλες, καλύπτει όλο το νησί με τόσο πυκνή καταχνιά, ώστε και αυτός ο Αίνος (1628μ. ) να γίνεται αόρατος και το νησί να μην αναγνωρίζεται. Πόσο μάλλον, που το πλοίο επί δύο εβδομάδες περιφερόταν ακυβέρνητο στον Αδρία και, τελικά, σπρώχθηκε από τους ανέμους στην Κεφαλληνία. Ο σύνεδρος εκπαιδευτικός κ. Θεόφρ. Χαρτουλιάρης στην πολύ καλή, και ιδιαίτερα πειστική, ανακοίνωση - εισήγησή του παρουσίασε την Κεφαλληνία και στα νεώτερα χρόνια ως τόπο πολλών αναλόγων με τα παραπάνω ναυαγίων, και μάλιστα στο νότιο μέρος της Λειβαθούς (περιοχή Πεσσάδας), που φέρει το όνομα Άγιος Σώστης! Αντίθετα, φιλολογικές μαρτυρίες, αρχαιότερες και νεώτερες, που να αναφέρονται σε ανάλογα ναυάγια στη Μάλτα, δεν υπάρχουν. Αυτό επιβεβαίωσε και ο κ. Stecher με την εισήγησή του. Μία παρόμοια "μαρτυρία" για την Μάλτα μόνο ως φιλολογικό εύρημα θα μπορούσε να θεωρείται.
Ο κ. Warnecke ασχολήθηκε, και πάλι, με την κριτική ερμηνεία κάποιων ουσιωδών προσδιορισμών του κειμένου των Πράξεων, όπως λ.χ. "λιμήν της Κρήτης" για τον Φοίνικα, που κατά την ευφυή σύλληψή του ήταν λιμήν όχι στην Κρήτη, αλλά εξυπηρετικός της ναυσιπλοϊας για την Κρήτη και βρισκόταν στη μεσσηνιακή χερσόνησο της Πελοποννήσου. Για το θέμα αυτό έκανε ανακοίνωση σε άλλη περίπτωση ο καθ. Γ. Γαλίτης, μίλησε δε στο Συνέδριο και ο λέκτορας κ. Χρ. Καρακόλης, με ισχυρή κριτική, πολύ χρήσιμη. Σπουδαία ήταν και η αναδιατύπωση, με βάση και τις εν τω μεταξύ ενστάσεις, του προσδιορισμού "εν τω Αδρία" στον οποίο τοποθετείται η Μελίτη από την περιγραφή του ευαγγελιστού Λουκά. Αλλά και αυτή η γεωγραφική ένδειξη, κατά τον κ.Warnecke, συνηγορεί υπέρ της Κεφαλληνίας. Διότι κατά την ρωμαϊκή αυτοκρατορική εποχή η θαλάσσια ονομασία " Αδρίας" περιέλειε αποκλειστικά τη σημερινή Αδριατική και την βορειοανατολική περιοχή του Ιονίου Πελάγους. Γι' αυτό τα δυτικοελλαδικά νησιά ήσαν τα μόνα νησιά του λεγόμενου "εξωτερικού Αδρία".
Η Μάλτα βρισκόταν στο αφρικανικό πέλαγος και γι΄αυτό ονομαζόταν στην αρχαιότητα Melita Africana.
Αντίθετα η Κεφαλληνία πληρεί όλες συνολικά τις προϋποθέσεις του γεωγραφικού στίγματος της νήσου Μελίτης, όπως αυτό προσδιορίζεται στις Πράξεις. Το ίδιο ισχύει και για την τοπογραφία του σημείου του ναυαγίου, που λεπτομερώς περιγράφουν οι Πράξεις. Οι βυθομετρήσεις, ο βαθύς θαλάσσιος κόλπος με την χαρακτηριστική χερσόνησο και τις υφάλους, στις οποίες ναυάγησε το πλοίο, ταιριάζουν άριστα με την νοτιοδυτική Κεφαλληνία στην είσοδο του κόλπου του Λιβαδιού. Τα τοπογραφικά δεδομένα της Μάλτας δεν παρουσιάζουν σημεία, που να ανταποκρίνονται στις πληροφορίες της διηγήσεως τωνΠράξεων. Όλα αυτά, βέβαια, που αναπτύχθηκαν στην διατριβή του κ. Warnecke, συζητήθηκαν και στις προηγούμενες συναντήσεις. Αλλά αυτό είναι προς όφελος της επιστημονικής έρευνας, διότι διαλύθηκαν και τα ελάχιστα ίχνη αμφιβολίας για την ορθότητα των σχετικών επιχειρημάτων-απαντήσεων του Γερμανού ερευνητού.
Δύο, πράγματι σταυρικά σημεία στα δεδομένα των Πράξεων, είναι το όνομα "Μελίτη" για την Κεφαλληνία και ο χαρακτηρισμός των κατοίκων της νήσου, που πρωτοσυνάντησαν οι ναυαγοί, ως "βαρβάρων". Και το γεγονός, ότι η εμμονή κάποιων στη μη αποδοχή της θεωρίας του Δρος Warnecke, κυρίως Κεφαλλήνων, ερείδεται στα δύο αυτά σημεία, προπάντων στο δεύτερο για ευνόητους λόγους. Βέβαια χωρίς καθόλου διάθεση κατηγορίας, οφείλω να παρατηρήσω, ότι ήδη από τα Πρακτικά του Α' Συμποσίου (1993) εδόθησαν και για τα δύο τόσες συμπληρωματικές διευκρινήσεις, πέραν εκείνων της διατριβής του κ. Warnecke, που θα έπρεπε να έχει εκλείψει πλέον κάθε αμφιβολία. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα...
Ο κ. Warnecke υπεστήριξε και πάλι την επιστημονικά αποδεκτή θέση, πως με δεδομένο το γεγονός ότι οι πληροφορίες σχετικά με το ναυάγιο του Απ. Παύλου ταιριάζουν στο σύνολό τους αποκλειστικά και μόνον στην Κεφαλληνία, οι Πράξεις των Αποστόλων συνιστούν μαρτυρία, ότι η Κεφαλληνία ή ένα μέρος της ονομαζόταν επί ένα χρονικό διάστημα Μελίτη. Για τον ιστορικό γεωγράφο αυτό δεν αποτελεί κανένα πρόβλημα, διότι η πλειοψηφία των αρχαίων τοπωνυμίων μαρτυρείται μόνο μία φορά και η περιοχή, που δηλώνεται από αυτά, πρέπει τις περισσότερες φορές να διακριβώνεται από τη συνάφεια του κειμένου. Έτσι λ.χ. γνωρίζουμε από ένα και μοναδικό χωρίο του Στράβωνος, ότι και η Σαμοθράκη ονομαζόταν για ένα χρονικό διάστημα Μελίτη. Ίσως δε η συνεχιζόμενη ΈΡΕΥΝΑ ανακαλύψει και άλλες μαρτυρίες για τη σχέση του ονόματος αυτού και με την Κεφαλληνία. Είναι δε γνωστό, ότι στη ναυτική και ταξιδιωτική γλώσσα, ως τον 19ον αιώνα, η οροσειρά του Αίνου ονομαζόταν Μελανίτσα, Μέλαν Όρος, Monte Nero κλπ. Επίσης ότι η περιοχή στο βόρειο μέρος του κόλπου του Αργοστολίου (Δράπανος) στο τοπικό λαϊκό ιδίωμα καλείται Μελίκια. Υπεστήριξα δε την άποψη, ότι το όνομα αυτό μπορεί πολύ σοβαρά να προέρχεται από τη μορφή Μελίτα ή Μελίτσια, που με την ελληνική προφορά εύκολα γίνεται Μελίκια.
ανακαλύψει και άλλες μαρτυρίες για τη σχέση του ονόματος αυτού και με την Κεφαλληνία. Είναι δε γνωστό, ότι στη ναυτική και ταξιδιωτική γλώσσα, ως τον 19ον αιώνα, η οροσειρά του Αίνου ονομαζόταν Μελανίτσα, Μέλαν Όρος, Monte Nero κλπ. Επίσης ότι η περιοχή στο βόρειο μέρος του κόλπου του Αργοστολίου (Δράπανος) στο τοπικό λαϊκό ιδίωμα καλείται Μελίκια. Υπεστήριξα δε την άποψη, ότι το όνομα αυτό μπορεί πολύ σοβαρά να προέρχεται από τη μορφή Μελίτα ή Μελίτσια, που με την ελληνική προφορά εύκολα γίνεται Μελίκια.
Είναι δε σημαντικό, ότι ο κ. Warnecke, συνεχίζοντας την έρευνά του, παρουσίασε δύο νέες σημαντικές μαρτυρίες, μία φιλολογική - ως "ελλείποντα κρίκο" στην αλυσίδα των επιχειρημάτων του - και μία ιστορική. Ως προς την πρώτη, σημειώνουμε εδώ μόνον ενδεικτικά, ότι με αναφορές στην Οδύσσεια υποστηρίζεται, ότι το όνομα "Μελίτη" ανήκε αρχικά στην Κεφαλληνία ως νησί της Καλυψούς και έλαβε γι' αυτό το όνομα Μελίτη. Εξ' άλλου, η ομηρική έρευνα γνωρίζει ότι η Κεφαλληνία ονομαζόταν αρχικά "Μίλητον" κατά τη μαρτυρία του Ευσταθίου Θεσσαλονίκης. Η λέξη είναι προφανής παραφθορά του "Μελίτη". Βέβαια το επιχείρημα δεν είναι ισχυρό για την εποχή του ναυαγίου του Απ. Παύλου, είναι όμως ενισχυτικό της απόψεως για την ρευστότητα στη χρήση των ονομάτων κατά την αρχαιότητα. Αυτό, βέβαια, είναι γνωστό στους ειδικούς, αλλά δυστυχώς μόνο σ' αυτούς...
Η νεώτερη - ιστορική - μαρτυρία προσάγεται από το Οδοιπορικό του ταξιδείου του Δούκα Ενρίκου της Σαξωνίας προς τους Αγίους Τόπους (1498). Κατά τη διαδρομή του μεταξύ Κερκύρας και Πελοποννήσου απαντά την πρόταση: "Νότια της νήσου Νάξου βρίσκεται η Melitae, ο τόπος του ονομαστού ναυαγίου του Απ. Παύλου, ο οποίος καλείται Maltham". Naxus είναι στους αιώνες αυτούς η χερσόνησος Άσσος, όπως μαρτυρεί η και σήμερα σωζόμενη από το κάστρο περιγραφή. Το Οδοιπορικό παραθέτει σε σωστή χρονική διάταξη τους σταθμούς Κέρκυρα - Άσσος - Melitae - Πελοπόννησος. Η Melitae βρίσκεται, έτσι, νότια της Άσσου και δεν είναι άλλη από την χερσόνησο της Λάσσης (Αργοστόλι). Με την επικράτηση όμως της ταυτίσεως Μελίτης - Μάλτας οι ιστορικοί θεώρησαν ως εσφαλμένη την πληροφορία του Ενρίκου και την εξέλαβαν ως προσθήκη. Ο κ. Warnecke όμως αποδεικνύει ότι είναι η επεξηγηματική πρόταση "Quam Maltham vocant". Η επισήμανση αυτή του κ. Warnecke φιλολογικοκριτικά φαίνεται ορθή. Οπότε πρόκειται για μία σαφή μαρτυρία ότι Μελίτη ονομαζόταν τον 15ο αιώνα ένα τμήμα της Κεφαλληνίας, που χαρακτηρίζεται για τον έντονο διαμελισμό της.
Πολύ απλούστερο, εξ' ίσου, φαίνεται σήμερα, μετά την μακρά και εξονυχιστική έρευνα, η χρήση του χαρακτηρισμού "βάρβαροι" για τους κατοίκους της Μελίτης. Ο χαρακτηρισμός δεν έχει καμία σχέση με το πολιτισμικό επίπεδο της νήσου, αλλά με τον τρόπο ομιλίας, συνεπώs με κάποιον, που η γλώσσα του (προφορά του) δεν γίνεται εύκολα κατανοητή. Γι' αυτό και οι βορειοδυτικοί Έλληνες, όπως επεσήμανε και ο καθηγητής κ. Metzler, συμπεριλαμβανομένων και των κατοίκων των δυτικών ελληνικών νησιών, χαρακτηρίζονταν "βάρβαροι" και εκ μέρους των Ελλήνων συγγραφέων, ως και την εποχή της Καινής Διαθήκης, λόγω της χρησιμοποιούμενης από αυτούς διαλέκτου, αλλά και του τρόπου ομιλίας των (πώς ακούει και σήμερα ένας Αθηναίος τον τρόπο ομιλίας των Ρουμελιωτών, αλλά και των Επτανησίων;). Η χρήση του όρου "βάρβαροι" στο Πράξ. 28,2 και 4, άλλωστε, με αυτήν τη σημασία ενισχύεται και από το Α' Κορ. 14,11: Ο Απ. Παύλος την ίδια εποχή παρατηρεί στους Κορινθίους: "Εάν μη ειδώ την δύναμιν της φωνής, έσομαι τω λαλούντι βάρβαρος και ο λαλών εν εμοί βάρβαρος". Άρα, η χρήση του όρου δεν έχει πολιτισμική χροιά και συνεπώς, αρνητική, δεδομένου μάλιστα ότι οι κάτοικοι της νήσου, που πρωτοσυνάντησαν οι ναυαγοί τωνΠράξεων, δεν πρέπει να ήσαν οι πολιτιστικά εκλεπτυσμένοι κάτοικοι της πρωτεύουσας αλλά ναυτικοί, αγρότες ή και τρωγλοδύτες ακόμη. Ο πολιτισμός όμως της ψυχής τους ήταν πολύ υψηλός, αφού προσέφεραν στους ναυαγούς "ου την τυχούσαν φιλανθρωπίαν". Εξ' άλλου, ο Έλληνας ιατρός Λουκάς κατανοεί οπωσδήποτε κάποιες φράσεις ή συλλαμβάνει το νόημα των λόγων αυτών των "βαρβάρων". Οι "βάρβαροι" μιλούσαν ελληνικά, αλλά δύσκολα κατανοητή διάλεκτο. Η ελληνικότητά τους δε, σ' αντίθεση με τους κατοίκους της Μάλτας, φαίνεται και από το γεγονός ότι λάτρευαν την Δίκη, ελληνική θεότητα, που δεν έχει ρωμαϊκή αντιστοιχία. Από όλα αυτά φαίνεται η πρόοδος, που σημειώθηκε στο Συνέδριο στην υπέρβαση των ακανθωδών προβλημάτων και τη λύση τους.
ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ (1999)
Το Συνέδριο είχε διεπιστημονική σύνθεση. Εκτός του κ. Warnecke, έλαβαν μέρος ο καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Munster κ. Dieter Metzler και ο καθηγητής της Ναυτικής Επιστήμης κ. Wielfried Stecher. Ο πρώτος εξέτασε κριτικά και υπεύθυνα τις μαρτυρίες των πηγών για τη δυνατότητα συνδέσεως του ονόματος "Μελίτη" με την Κεφαλληνία, ή έστω κάποιο τμήμα της, ως και τη χρήση του ονόματος "βάρβαροι" για τους κατοίκους της νήσου, καταλήγοντας δι' άλλης οδού στα ίδια με τον κ. Warnecke συμπεράσματα. Ο κ. Stecher περιέγραψε με την γνώση και πείρα του (επί σαράντα χρόνια ήταν κυβερνήτης πλοίων μακρών αποστάσεων και καθηγητής στη Ναυτική Σχολή του Αμβούργου), το ταξείδι του Απ. Παύλου και το ναυάγιό του, φθάνοντας στο συμπέρασμα, και με την αναπαραγωγή του ταξειδίου σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, ότι μόνον η Κεφαλληνίας μπορεί να είναι η νήσος του ναυαγίου. Ο Η/Υ έδειξε επανειλημμένα πορεία από την Κρήτη μόνο προς τα βορειοδυτικά και βόρεια και ποτέ προς τα δυτικά, μερικές δε φορές το ταξίδι κατέληξε ακριβώς στην Κεφαλληνία.
Σημαντική ήταν η συμβολή και δύο Κεφαλλήνων, που έχουν ασχοληθεί συστηματικά με το θέμα, του πρ. Υπουργού και πρώην Προέδρου του Ε.Ε.Σ. κ. Γερ. Αποστολάτου και του εκπαιδευτικού κ. Θεόφραστου Χαρτουλιάρη, ο οποίος εντυπωσίασε τους συνέδρους με την παρουσίαση σημαντικών στοιχείων από την ιστορία και την παράδοση της Κεφαλληνίας, που ενισχύουν σημαντικά την ακρίβεια της θεωρίας του κ. Warnecke.
Από πλευράς Θεολογίας προσκλήθηκαν όλοι οι γνωστοί καθηγηταί της επιστήμης της Καινής Διαθήκης των Ορθοδόξων Θεολογικών Σχολών. Μπόρεσαν όμως να λάβουν μέρος οι ακόλουθοι:
Ο Αρχιεπίσκοπος Βρότσλαβ και Στέτσιν και Πρύτανης του Διομολογιακού Ινστιτούτου της Βαρσοβίας κ. Ιερεμίας, ο πρωτοπρεσβύτερος καθηγητής π. Βασίλειος Mihoc και ο καθηγητής και Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου της Σόφιας κ. Ιβάν Δημητρώφ, όλοι οι επιφανείς καινοδιαθηκολόγοι.
Από τις Ελληνικές Θεολογικές Σχολές έλαβαν μέρος από μεν το Παν/μιο Αθηνών οι καθηγηταί: Γ. Γαλίτης (ομότιμος), Χρ. Βούλγαρης (κοσμήτωρ), Γεώρ. Πατρώνος, Λουκάς Φίλης και οι ευέλπιδες λέκτορες κ.κ. Κων. Μπελέζος και Χρ. Καρακόλης.
Από το Παν/μιο Θεσσαλονίκης οι καθηγηταί: Ι. Καραβιδόπουλος. Ι. Γαλάνης, Π. Βασιλειάδης και Χρ. Οικονόμου.
Εκλήθησαν και ρωμαιοκαθολικοί θεολόγοι, αλλά δεν κατέστη δυνατόν να συμμετάσχουν. Τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο εξεπροσώπησαν ο αρχιμανδρίτης καθηγητής κ. Ανδρέας Νανάκης και ο καθηγητής Ιωάννης Καραβιδόπουλος.
Οι εργασίες του Συνεδρίου διεξήχθησαν στην αίθουσα του Δημοτικού θεάτρου "Κέφαλος" του Αργοστολίου, ενώ η καταληκτήρια συνεδρία έγινε στην Αίθουσα του Δημαρχείου Ληξουρίου, με την παρουσία και του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστοδούλου, ο οποίος ως προσκεκλημένος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κεφαλληνίας κ. Σπυρίδωνος, παρακολούθησε ένα μέρος των εργασιών μας. Κατά την τελευταία συνεδρία στο Αργοστόλι (28/8) στη συζήτηση μετέσχε και το κοινό. Τον συντονισμό του συνεδρίου είχε ο π. Γ. Μεταλληνός.
Το συμπέρασμα των μακρών συζητήσεων, τόσο για τη θεωρία του κ. Warnecke όσο και για την ιστορικότητα των κεφαλαίων 27 και 28 των Πράξεων, διατυπώθηκε στην καταληκτήρια συνεδρία από τον κ. Γ. Γαλίτη, και μάλιστα επιγραμματικά: "Μάλτα, ασφαλώς όχι. Κεφαλληνία, μάλλον ναι"!
Αποτολμήθηκε, μάλιστα, και ο προδιορισμός του ποσοστού αποδοχής της θεωρίας (80%). Βέβαια, όπως παρετήρησε αργότερα σε επιστολή του ο καθηγητής Stecher, εφ' όσον αποκλείεται η Μάλτα, το υπόλοιπο 20% πρέπει να σχετίζεται με κάποιο άλλο νησί ως εναλλακτική λύση. Αλλά τόσο η ΈΡΕΥΝΑ όσο και οι Η/Υ δεν αφήνουν περιθώρια για μία τέτοια εκδοχή. Πρέπει, όμως, να εκτιμηθεί θετικά η σχετική βραδύτητα, με την οποία κινείται η επιστημονική έρευνα, και μάλιστα η Ορθόδοξη Θεολογική Επιστήμη, διότι για πολλούς λόγους η αποδοχή της αλήθειας μιας τόσο επαναστατικής θεωρίας απαιτεί ακλόνητη βεβαιότητα.
όσο και οι Η/Υ δεν αφήνουν περιθώρια για μία τέτοια εκδοχή. Πρέπει, όμως, να εκτιμηθεί θετικά η σχετική βραδύτητα, με την οποία κινείται η επιστημονική έρευνα, και μάλιστα η Ορθόδοξη Θεολογική Επιστήμη, διότι για πολλούς λόγους η αποδοχή της αλήθειας μιας τόσο επαναστατικής θεωρίας απαιτεί ακλόνητη βεβαιότητα.
Στο σημείο αυτό πρέπει να λεχθεί, ότι η κραυγαλέα απάντηση της σχέσεως του Απ. Παύλου με τη Κεφαλληνία δίνουν οι δύο ναοί, που μαρτυρούνται στην Κεφαλληνίαν ήδη κατά την βυζαντινή περίοδο, οι μόνοι ναοί στο όνομα (μόνο) του Απ. Παύλου σε όλη τη Δυτική Ελλάδα. Η Κεφαλληνία με τους ναούς αυτούς, που πέραν των άλλων αναπληρούν και την απουσία λαογραφικού υλικού για την περίοδο αυτή, συνιστούν τη λαϊκότερη - ως εκκλησιαστική - Παύλεια παράδοση της Κεφαλληνίας. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, και μόνον η ύπαρξη αυτών των δύο ναών στο όνομα - μόνο - του Απ. Παύλου, αρκούν για να βεβαιώσουν ως αμάχητα τεκμήρια την καθ' οιονδήποτε τρόπο σχέση του Απ. Παύλου με την Κεφαλληνία. Ακόμη και η περιοχή ανεγέρσεως των ναών αυτών δεν στερείται σημασίας. Ο ένας βρισκόταν στην Πεσσάδα, όπου ο ναυαγός Απόστολος πρέπει να είχε το κέντρο της ιεραποστολικής του δράσης, ο δε άλλος στα Βάτσα, το νότιο μέρος της χερσονήσου της Πάλλης (Ληξουρίου), όπου το αρχαίο λιμάνι και απ' όπου τα πλοία αναχωρούσαν για Ιταλία. Και οι δύο ναοί πάντως εκατέρωθεν του σημείου του ναυαγίου, όποιος κι αν είναι ο ακριβής τόπος του. Είναι γι' αυτό επαινετή η απόφαση των κατοίκων της Πεσσάδας να ανεγείρουν στην ίδια περιοχή ναό του Αποστόλου, ο οποίος βαδίζει ήδη προς την ολοκλήρωση του, τα δε θυρανοίξιά του ετέλεσε στις 28 Αυγούστου 1999 ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπός μας, παρουσία των αρχών της νήσου και πλήθους λαού. Η Εκκλησία της Κεφαλληνίας καταξιώνεται, έτσι, και εκκλησιαστικά ως με μεγάλη βεβαιότητα Αποστολική Εκκλησία. Γι' αυτό και η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος ενέταξε και την Κεφαλληνία στη σειρά των Παύλειων εκκλησιών, στις οποίες έγιναν το 2000 πανηγυρικές θείες λειτουργίες με συμμετοχή του Μακαριωτάτου. Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος ιερούργησε στην Κεφαλληνίας κατά την πανήγυρη του πολιούχου της Νήσου Αγίου Γερασίμου (20 Οκτωβρίου 2000).
Στο Συνέδριο της Κεφαλληνίας εξεπροσώπησε την Ιερά Σύνοδο ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρών κ. Νικόδημος, ο οποίος και προσεφώνησε στους Συνέδρους. Τις συζητήσεις δε παρακολούθησαν και οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίται Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ. Αμβρόσιος, Βερροίας και Ναούσης κ. Παντελεήμων, ο Σταυροπηγίου κ. Αλέξανδρος, ως και εκπρόσωποι των Τοπικών Αρχών, των Κεφαλληνιακών Αδελφοτήτων και άλλων φορέων της Νήσου. Σε μία συνεδρίαση παρέστη και ο ευρισκόμενος στην Κεφαλληνία (τότε) Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Γερ. Αρσένης, ο οποίος και προσεφώνησε τους Συνέδρους.
Τις εντυπώσεις που άφησε το Συνέδριο, αλλά και την εκκλησιαστική αξιολόγηση των εργασιών του, ως και όλης της συναφούς έρευνας, περικλείει η σχετική παράγραφος του γράμματος που απέστειλε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος κ. Χριστόδουλος στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κεφαλληνίας, αμέσως μετά την αναχώρησή του από την Κεφαλληνία (30 Αυγούστου 1999):
"...Ιδιαιτέρως, σε ό,τι αφορά στις εργασίες του επιστημονικού Συμποσίου, επιθυμούμε να σας συγχαρούμε για τη σημειωθείσα πρόοδο στην αναζήτηση της αλήθειας και να επισημάνουμε, ότι ο αποκλεισμός της νήσου Μάλτας από την ταύτισή της με τη βιβλική Μελίτη, συνιστά πρώτου μεγέθους προϋπόθεση, προκειμένου τώρα να επικεντρωθούν οι προσπάθειες στην απόδειξη ότι η Κεφαλληνία είναι η Μελίτη αυτή. Ζήσαντες από κοντά μέσα στην ατμόσφαιρα του Συμποσίου, εκτιμούμε ότι οι φιλότιμες προσπάθειες των ειδικών επιστημόνων, ενθαρρυνόμενες από την υποδειγματική σας ηθική και υλική υποστήριξη, θα αγάγουν σε αίσιο τέρμα την όλη επιστημονική σας αυτήν υπόθεση και θα μας χαρίσουν τη χαρά του χαρακτηρισμού ως Αποστολικής της μικρής σας Τοπικής Εκκλησίας".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου