ΙΣΤΟΡΙΑ , ΜΕ ΤΟΝ ΑΓΚΑΙΟ

1. Ο Αγκαίος.

Ο Τίφυς (Τῖφυς) ήταν μυθικός Αργοναύτης.

Ήταν γιος του Αγνίου από τις Θεσπιές της Βοιωτίας και κυβερνήτης της Αργώς. Πέθανε στην χώρα των Μαρανδυνών όπου βασίλευε ο Λύκος , λίγο πριν φτάσουν στην Κολχίδα, όταν οι Αργοναύτες σταμάτησαν εκεί, την θέση του πήρε ο Αγκαίος

Αγκαίος ο Μικρός, Λέλεγας της Σάμου, γιος του Ποσειδώνος

(ΣΑΜΟΣ)Χτίστηκε περίπου στα μέσα του 18ου αιώνα ως λιμάνι του Βαθέος. Η πόλη αρχικά έφερε την ονομασία Κάτω Βαθύ ή Γιαλός και Λιμένας Βαθέος για να ξεχωρίζει από τον παλαιότερο οικισμό Βαθύ (σημερινό Άνω Βαθύ), το οποίο ήταν χτισμένο στην πλαγιά του λόφου πίσω ακριβώς από το λιμάνι. Αναπτύχθηκε περισσότερο μετά την ίδρυση της Ηγεμονίας της Σάμου, οπότε και αποτέλεσε διοικητικό κέντρο του νησιού. Στο διάστημα 1834-1849 η πόλη είχε μετονομαστεί σε Στεφανούπολη, από το όνομα του πρώτου Ηγεμόνα της Σάμου, Στέφανου Βογορίδη. Μετά την καθαίρεση του Βογορίδη επανήλθε το παλαιότερο όνομα της. Κατά τη διάρκεια του 2ου μισού του 19ου αιώνα σημειώθηκε αύξηση του πληθυσμού της και ανοικοδόμηση πολλών δημόσιων κτιρίων.^[3]

Οι πρώτοι άποικοι του νησιού ήταν Ίωνες από την Επίδαυρο και την Αργολίδα. Η Σάμος έγινε ένα από τα 12 μέλη της Ιονικής Συμμαχίας ή του Κοινού των Ιώνων. Γύρω στο 650 π.Χ. ήταν ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα στο Αιγαίο -τη βοηθούσε και η θέση της. Το νησί ήταν γνωστό από την αρχαιότητα για τα κρασιά του αλλά και τα κεραμεικά του, που τα εξήγαγε, ενώ εισήγαγε υφάσματα από το εσωτερικό της Μικράς Ασίας και γενικά ανέπτυσσε έντονο διαμετακομιστικό εμπόριο. Οι Σάμιοι άνοιξαν εμπορικές οδούς με την Αίγυπτο, την Κυρήνη, την Κόρινθο αλλά και με τη Μαύρη Θάλασσα. Το εμπόριο έφερε και τη ρήξη με την εμπορική αντίπαλο Μίλητο.

Το Ηραίο

Χάρη στη συμμαχία τους με την Αίγυπτο αλλά και το δικό τους σημαντικό στόλο, οι Σάμιοι αντιστάθηκαν επί πολύ στον περσικό επεκτατισμό

Πρώτος βασιλιάς της Σάμου, την ωραία εποχή των μύθων, ήταν ο Αγκαίος, γιός του Απόλλωνα ή του Ποσειδώνα και της Νύμφης Αστυπαλαίας. Γεννήθηκε στις ακροποταμιές του Ίμβρασου, εκεί που γεννήθηκε και η Ήρα. Πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία. Έγινε μάλιστα και κυβερνήτης της Αργώς, άμα στην επιστροφή, χάθηκε ο πρώτος της καπετάνιος.


Μετά το γυρισμό του στο νησί, φρόντισε πολύ να το αναδείξει : Μεγάλη ώθηση έδωκε στην αμπελοκαλλιέργεια. Για παράδειγμα φύτεψε και δικό του αμπελώνα. Τον καλλιεργούσαν σκλάβοι. Τους βίαζε, φαίνεται, στη δουλειά και τους ταλαιπωρούσε. Αγαναχτισμένος ένας απ' αυτούς, καταράστηκε τον Αγκαίο, κρυφά, να μη σώσει και πιεί κρασί από τα αμπέλια εκείνα. ’κουσε την κατάρα ο βασιλιάς μα δέ μίλησε. Τη φύλαξε στο νού του. Έφτασαν τα αμπέλια και οι σκλάβοι τρυγοπάτησαν. Έγινε το κρασί. Θυμήθηκε τότε να πειράξει το σκλάβο. Γέμισε το ποτήρι κρασί και έστειλε και τον κάλεσαν. " Βλέπεις ", του είπε, " η κατάρα σου δεν έπιασε. Να το κρασί, που θα ευφράνει το λαρύγγι μου ". Ατάραχτος ο σκλάβος απάντησε : " Είναι μεγάλη η απόσταση του ποτηριού από την άκρη των χειλιών σου ( πολλά μεταξύ πέλει κύλικος και χείλεος άκρου ), περίμενε να ιδούμε ".

Τη στιγμή εκείνη ένας άλλος σκλάβος, τρέχοντας, φτάνει και ειδοποιεί το βασιλιά, πώς κάποιο αγριογούρουνο του καταστρέφει τ' αμπέλια. Παρατά κάτω το γεμάτο ποτήρι αυτός και με το τόξο στο χέρι τρέχει στον αμπελώνα. Μα δέ γύρισε πιά πίσω. Πληγώθηκε από το θεριό και πέθανε. Έτσι δεν πρόλαβε να πιεί κρασί. Από τότε τα λόγια του σκλάβου έγιναν παροιμία, που τη λέμε ως τώρα, για κείνους, που πρίν να ιδούν το τέλος μιας υπόθεσης, βιάζονται να βγάλουν συμπέρασμα.

Ο μύθος λέγει ακόμα και τούτο : Χολωμένη η θεά Αρτέμιδα με τον Αγκαίο γιατί δεν της πρόσφερε απαρχές από τα πρώτα σταφύλια του αμπελιού, βοήθησε τον κάπρο να τον σκοτώσει.

Μια άλλη παραλλαγή του μύθου αλλιώς τα λέγει :

Τα αμπέλια του βασιλιά της Καληδονίας κατάστρεφε ο κάπρος, και όχι του Αγκαίου της Σάμου. Για την εξόντωση του θεριού, ο Μελέαγρος ο γιός του βασιλιά, κάλεσε τους πιό περίφημους τοξότες. Κοντά στους άλλους τον Αγκαίο και την Αταλάντη, την κόρη του Ίασου και της Κλυμένης. Πρώτη αυτή, με τη βοήθεια της θεάς Αρτέμιδας, τόξεψε και πλήγωσε λίγο τον κάπρο. " Σταθείτε να ιδείτε ", φώναξε περήφανα τότε ο Αγκαίος, " πόσο τα μέλη των ανδρών ξεπερνάν τα γυναικίσια. Μόλο που η Αρτέμιδα προστατεύει, με τα δικά της όπλα, το θεριό, το χέρι μου θα το σωριάσει κάτω ".

Είπε, και σήκωσε το τσεκούρι του ψηλά, πατώντας στα δάχτυλα των ποδιών του, για να χτυπήσει τον κάπρο όσο μπορούσε δυνατότερα. Μα δεν πρόλαβε. Με τη βοήθεια της θεάς, ο κάπρος τον πλήγωσε, κάτω από την κοιλιά. Και από την πληγή αυτή, έκλεισε τα μάτια του για πάντα. 

2 Αγκαίος

Η παράδοση λέει ότι ο πρώτος οικιστής της Σάμου ήταν ο ήρωας της Αργοναυτικής εκστρατείας Αρκάς Αγκαίος, και κυβερνήτης της Αργώς κατά την επάνοδο από την Κολχίδα. Πρώτα έγινε κυβερνήτης της Κεφαλληνιάς (Σάμη) και στη συνέχεια, υπακούοντας σε χρησμό, εποίκισε τη Σάμο με εποίκους από Κεφαλληνία, Αρκαδία, Θεσσαλία, Αττική, Επίδαυρο και Εύβοια. Αυτός είναι και ο πρώτος εποικισμός της Σάμου (από το Σάμη ή από το σανσκριτικό «σαμά» που σημαίνει ψηλός τόπος), η οποία πριν ελέγετο Φυλλάς, Μελάμφυλλος, Παρθενία κλπ., και κατοικούνταν από Κάρες και Λέλεγες.

Ο Αγκαίος εισήγαγε τη λατρεία του Πυθίου Απόλλωνος, της Θεάς Ήρας (η οποία ίσως προϋπήρχε επί Πελασγών) και ανέπτυξε τη γεωπονική και την αμπελοκαλλιέργεια στις ιδανικές πλαγιές του Όρους Αμπέλου ή Καρβούνη. Μάλιστα η παράδοση λέει ότι δεν πρόφτασε να πιει από το κρασί των αμπελιών του ενώ ήταν έτοιμος, μιας και ειδοποιήθηκε ότι κάπρος κατέστρεφε τις φυτείες και στην καταδίωξη του σκοτώθηκε, επαληθεύοντας τον χρησμό του μάντη που του είπε « Πολλά μεταξύ πέλει κύλικος και χείλεος άκρου» δηλαδή «μέχρι να 'ρθούν τα χείλια στο ποτήρι, πολλά μπορεί η μοίρα να σου σύρει » . 

3. Βασιλιάς των Λελέγων της Κεφαλονιάς και γιος του Ποσειδώνα. Πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία. Με διαταγή του Απόλλωνα ίδρυσε αποικία στο νησί Παρθενία ή Μελάμφυλλο και της έδωσε το όνομα "Σάμος" προς τιμή των Κεφαλλήνων της Σάμης.

ΚΑΙ  

Ο «Κεφαλονίτης» Πυθαγόρας

20/03/2010 - Ιστορικές αναζητήσεις

http://www.kefalonitis.com/
Ο Ιάμβλιχος είναι νεοπυθαγόρειος φιλόσοφος της ύστερης αρχαιότητας (245-324 ή 326 μ.Χ.). Στο βιβλίο του «Περί Πυθαγορικού βίου» υπάρχει η αναφορά:

«Λέγεται λοιπόν ότι ο Αγκαίος, που εγκαταστάθηκε στη Σάμη της Κεφαλληνίας, είχε γεννηθεί από τον Δία. Έχοντας αποκτήσει φήμη, λόγω είτε της ανδρείας του είτε της γενναιοψυχίας του, ξεχώριζε ως προς τη φρόνηση και τη γνώμη από τους άλλους Κεφαλήνες.

Από την Πυθία, λοιπόν, του δόθηκε χρησμός να ιδρύσει αποικία από Κεφαλήνες, Αρκάδες και Θεσσαλούς, να προσλάβει έποικους από τους Αθηναίους, τους Επιδαύριους και τους Χαλκιδείς και, αφού γίνει αρχηγός όλων αυτών, να τους εγκαταστήσει στη νήσο που καλείται Μελάμφυλλος, χάρη στην ευφορία του εδάφους και της γης, και να ονομάσει την πόλη Σάμο από τη Σάμη της Κεφαλληνίας.

Ο χρησμός, λοιπόν, είχε περίπου την εξής μορφή:

Αγκαίε, το θαλάσσιο νησί της Σάμου αντί της Σάμης
Να αποικίσεις σε καλώ. Αυτό που ονομάζεται Φυλλίδα.

Το ότι βέβαια οι αποικίες ιδρύθηκαν από ανθρώπους προερχόμενους από τις προαναφερθείσες περιοχές, δεν το αποδεικνύουν μονάχα οι τιμές και οι θυσίες στους θεούς – διότι έτυχε να μεταφερθούν από τους τόπους που ήλθαν και τα πλήθη των ανθρώπων – αλλά και οι συγγένειες και οι άλλες σχέσεις, που συμβαίνει να συνάπτουν οι Σάμιοι. Φημολογείται λοιπόν ότι ο Μνήσαρχος και η Πυθαϊδα, οι οποίοι γέννησαν τον Πυθαγόρα, είναι από τον οίκο και τη γενιά που δημιουργήθηκε από τον Αγκαίο, τον ιδρυτή της αποικίας.

Λόγω της φημολογούμενης από τους πολίτες ευγενικής του καταγωγής, κάποιος Σάμιος ποιητής ισχυρίστηκε ότι ο Πυθαγόρας είναι γιος του Απόλλωνος, λέγοντας τα εξής:

Τον Πυθαγόρα, τον αγαπητό στο Δία,
Η Πυθαϊδα, η πιο όμορφη Σαμιώτισσα,
τον γέννησε με τον Απόλλωνα.»

Άλλη πηγή, που να αναφέρεται στο γεγονός αυτό δεν υπάρχει. Οι σημερινοί κάτοικοι της Σάμου γνωρίζουν την ιστορία αυτή και θεωρούν δεδομένη την προέλευση, τόσο τη δική τους, όσο και του Πυθαγόρα. Κανείς δεν προβάλλει κάποια ένσταση, αφού δεν υπάρχει άλλη πηγή, που να λέει τα αντίθετα.

Στην εγκυκλοπαίδεια wiki η εκδοχή του Ιάμβλιχου υπάρχει.

Στην ιστορία της Σάμου, που οι ίδιοι οι Σάμιοι γράφουν, αναφέρεται:

Το όνομα Σάμος ετυμολογείται από την Σάμη της Κεφαλληνίας από την οποία λέγεται ότι προέρχονταν ο πρώτος οικιστής του νησιού ο Αγκαίος ο οποίος είχε πάρει μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία ή από την Σάμον την κόρη του Αγκαίου. Ενώ ο ιστορικός μελετητής Bochort υποστηρίζει ότι το όνομα προέρχεται από το αρχαίο έθνος Σαίους το οποίο κατοικούσε στο νησί.

Οι μελετητές των ανατολικών γλωσσών αποδίδουν την ονομασία στην ιωνική διάλεκτο «σαμά» η οποία σημαίνει ύψος, εξαιτίας των υψηλών βουνών του νησιού. Μυθολογικά το όνομα του νησιού, όπως υποθέτουν ο γεωγράφος Μελέτιος, σχολιαστής του Απολλωνίου Ροδίου και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, προήλθε απο τον Σάο, γιό του Ερμή και της Ρήνης.

Το όνομα Σάμος πρωτοαναφέρεται στον ύμνο προς τον Απόλλωνα στον ομηρικό στίχο 41: «Και Σάμος υδρυλή, Μυκάλης τ'απεινά κάρηνα». Ονομάζονταν κατά πολλούς στην αρχαιότητα και Παρθενία, από τον ποταμό Παρθένο στον οποίον σύμφωνα με την μυθολογία λούζονταν η θεά Ήρα.

Επίσης ονομάζονταν και Μελάμφυλλος, Δρυούσα (απο τις πολλές δρυς-βελανιδιές, που σκεπάζανε τα βουνά της), Δόρυσσα, Άνθεμις (ίσως για τα πολλά λουλούδια του νησιού), Φυλλάς (απο τα πολλά φυλλοβόλα δέντρα), Κυπαρισσία (ίσως απο τα πολλά κυπαρίσσια που ακόμα και σήμερα υπάρχουν στην δυτική πλευρά του νησιού), Στεφάνη (πιθανώς από το σχήμα που έχει το νησί) και Ιμβρασία. Τα περισσότερα από τα επίθετα αυτά έχουν σχέση με την πλούσια βλάστηση η οποία μέχρι και σήμερα είναι διάχυτη σε κάθε γωνιά του νησιού. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι Τούρκοι την αποκαλούν «Σουσάμ Αντά».

Στο περιληπτικό βιογραφικό του Πυθαγόρα, που παραθέτει η Ένωση Σαμίων Οττάβας αναφέρεται ότι η μητέρα του κατάγεται από τον Αγκαίο, πρώτο βασιλιά της Σάμου.

Άλλες παραλλαγές για την ονομασία της Σάμου:

«...το όνομα Σάμος ετυμολογείται από την Σάμη της Κεφαλληνίας από την οποία προέρχονταν ο πρώτος οικιστής του νησιού Αγκαίος ο οποίος είχε πάρει μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία ή από την Σάμον την κόρη του Αγκαίου. Σύμφωνα με το γεωγράφο Μελέτιο το όνομα προέρχεται από το γιο του θεού Ερμή και της Ρήνης, τον Σάο. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι προέρχεται από το αρχαίο έθνος Σάιους το οποίο κατοικούσε στο νησί. Οι μελετητές ανατολικών γλωσσών αποδίδουν την ονομασία στην Ιωνική διάλεκτο «σάμα» η οποία σημαίνει ύψος λόγω των υψηλών βουνών του νησιού.»

Παραλλαγές για την ονομασία της Σάμου υπάρχουν. Δεν υπάρχει καμία εναλλακτική πληροφορία για την καταγωγή του Πυθαγόρα, πέραν αυτής, που έχει μυθολογικό χαρακτήρα και σκοπό έχει να ανεβάσει το κύρος του φιλοσόφου στους μεταγενέστερους.

Επομένως, μπορούμε κι εμείς να πούμε ότι ο «θείος φιλόσοφος», όπως τον αποκαλούσαν οι μαθητές του, Πυθαγόρας ο Σάμιος είναι από καταγωγής Κεφαλήν.

Το κείμενο αυτό μας απέστειλε ο κ.Ιωάννης Κρούσος