AΜΕΡΙΚΗ NAΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ
Ο Θουκυδίδης μας πληροφορεί πως «κείται η Κεφαλληνία κατά Ακαρνανίαν και Λευκάδα, τετράπολις ούσα, Πάλης, Κράνιοι, Σαμαίοι και Προνναίοι» (2.30.2.). Στην άποψη αυτή συμφωνεί και ο Στράβων (1.1.) και τα ευρήματα των αρχαιολόγων. Άρα, το νησί ήταν χωρισμένο σε τέσσερις πόλεις - κράτη. Ο χωρισμός αυτός είχε γίνει, βάσει της γεωμορφολογίας και απ’ ότι φαίνεται, αφ’ ενός μεν ο Αίνος έπαιξε καθοριστικό ρόλο με τον όγκο του, αφ’ ετέρου δε η αυτονομία της Πάλης οφείλεται στο ότι ήταν και είναι χερσόνησος. Έτσι, έχουμε την Πάλη να δεσπόζει στα δυτικά, τη Σάμη στα βόρεια και βορειοανατολικά, τους Πρόννους στα νοτιοανατολικά και την Κράνη να εξαπλώνεται στο νοτιοανατολικό μέρος του Κουτάβου και να ορίζει τη γύρω μεγαλύτερη περιοχή.
Τα νομίσματα των τεσσάρων πόλεων της Κεφαλληνίας απεικονίζουν με καλλιτεχνικές εκφράσεις, στοιχεία της καθημερινότητας, της ιστορίας, της θρησκευτικότητας και της πολιτικής ζωής του Κεφαλονίτικου λαού.
Κάθε πόλη είχε χαράξει τα δικά της νομίσματα, με το βασικό της σύμβολο και ιδίως με το σύμβολο της θεότητας που την προστάτευε. Επίσης, οι τότε χαράκτες δανείζονταν θέματα από την ελληνική μυθολογία, αλλά και σκηνές από τη λατρεία της θρησκείας.
Ομαδοποιώντας τις πηγές έμπνευσης όλων των απεικονίσεων των έως σήμερα ευρεθέντων νομισμάτων της Τετράπολις, καταλήγουμε στις εξής τρεις κατηγορίες:
α) Σε όλες τις πόλεις υπάρχει η εγχάρακτη γραμμική παράσταση του ονόματος της πόλης, καλλιτεχνικά δοσμένη, σε σχέση με το βασικό προϊόν της περιοχής της (δηλαδή το πρώτο γράμμα του ονόματος της πόλης).
β) Η απεικόνιση και χάραξη τοπικών προϊόντων, που έδειχνε την ταυτότητα της πόλης και την οικονομική βάση της.
γ) Η απεικόνιση ιερών συμβόλων, ιδίως θεών και θεοποιημένων ηρώων, αλλά και άλλων προσώπων, που ήταν σημαντικές μορφές για την πόλη. Αυτές τις παραστάσεις συνήθως τις πλαισίωναν, γράφοντας την ονομασία της πόλης, με το όνομά της ή το όνομα της μορφής που απεικονιζόταν.
δ) Πολλά νομίσματα έφεραν -εκτός από τις κύριες παραστάσεις τους- μικρά σύμβολα ή αντικείμενα, πάντα σε συνάρτηση με την ιστορία της πόλης. Τα περισσότερα σύμβολα υποδηλώνουν τον κτηνοτροφικό και γεωργικό βίο των κατοίκων. Επίσης, η κυριαρχία στη θάλασσα πιστοποιείται από την απεικόνιση του δελφινιού και του κύματος. Αυτά ήταν τα «λαλούντα σύμβολα». Σημαντική διαπίστωση έως σήμερα είναι πως στα νομίσματα των τεσσάρων πόλεων της Κεφαλληνίας, δεν εικονίζεται καμία μορφή ηγεμόνα ή δυνάστη, γιατί διαφορετικά θα υπήρχαν τα πρόσωπα αυτών, λόγω που οι βασιλείς και οι δυνάστες προέβαιναν στη διαδικασία κοπής νομισμάτων, με την απεικόνιση της μορφής τους. Έτσι, βεβαιώνεται πως στο νησί μας, τα πολιτεύματα των τεσσάρων πόλεων ήταν δημοκρατικά και ελεύθερα. Αυτό διαπιστώνεται και από ενεπίγραφες στήλες, που κατά καιρούς έχουν βρεθεί, αλλά και μνημονεύονται από τους ιστορικούς και περιηγητές.
Τα νομίσματα των τεσσάρων πόλεων της Κεφαλληνίας απεικονίζουν με καλλιτεχνικές εκφράσεις, στοιχεία της καθημερινότητας, της ιστορίας, της θρησκευτικότητας και της πολιτικής ζωής του Κεφαλονίτικου λαού.
Κάθε πόλη είχε χαράξει τα δικά της νομίσματα, με το βασικό της σύμβολο και ιδίως με το σύμβολο της θεότητας που την προστάτευε. Επίσης, οι τότε χαράκτες δανείζονταν θέματα από την ελληνική μυθολογία, αλλά και σκηνές από τη λατρεία της θρησκείας.
Ομαδοποιώντας τις πηγές έμπνευσης όλων των απεικονίσεων των έως σήμερα ευρεθέντων νομισμάτων της Τετράπολις, καταλήγουμε στις εξής τρεις κατηγορίες:α) Σε όλες τις πόλεις υπάρχει η εγχάρακτη γραμμική παράσταση του ονόματος της πόλης, καλλιτεχνικά δοσμένη, σε σχέση με το βασικό προϊόν της περιοχής της (δηλαδή το πρώτο γράμμα του ονόματος της πόλης).
β) Η απεικόνιση και χάραξη τοπικών προϊόντων, που έδειχνε την ταυτότητα της πόλης και την οικονομική βάση της.
γ) Η απεικόνιση ιερών συμβόλων, ιδίως θεών και θεοποιημένων ηρώων, αλλά και άλλων προσώπων, που ήταν σημαντικές μορφές για την πόλη. Αυτές τις παραστάσεις συνήθως τις πλαισίωναν, γράφοντας την ονομασία της πόλης, με το όνομά της ή το όνομα της μορφής που απεικονιζόταν.
δ) Πολλά νομίσματα έφεραν -εκτός από τις κύριες παραστάσεις τους- μικρά σύμβολα ή αντικείμενα, πάντα σε συνάρτηση με την ιστορία της πόλης. Τα περισσότερα σύμβολα υποδηλώνουν τον κτηνοτροφικό και γεωργικό βίο των κατοίκων. Επίσης, η κυριαρχία στη θάλασσα πιστοποιείται από την απεικόνιση του δελφινιού και του κύματος. Αυτά ήταν τα «λαλούντα σύμβολα». Σημαντική διαπίστωση έως σήμερα είναι πως στα νομίσματα των τεσσάρων πόλεων της Κεφαλληνίας, δεν εικονίζεται καμία μορφή ηγεμόνα ή δυνάστη, γιατί διαφορετικά θα υπήρχαν τα πρόσωπα αυτών, λόγω που οι βασιλείς και οι δυνάστες προέβαιναν στη διαδικασία κοπής νομισμάτων, με την απεικόνιση της μορφής τους. Έτσι, βεβαιώνεται πως στο νησί μας, τα πολιτεύματα των τεσσάρων πόλεων ήταν δημοκρατικά και ελεύθερα. Αυτό διαπιστώνεται και από ενεπίγραφες στήλες, που κατά καιρούς έχουν βρεθεί, αλλά και μνημονεύονται από τους ιστορικούς και περιηγητές. Αντιθέτως μάλιστα, εικονίζονται αρχαίοι θεοί. Η Δήμητρα, η θεά της γης, η Αθηνά της σοφίας, και ο Δίας, ο πατέρας όλων των θεών, που απ’ ότι φαίνεται λατρευόταν στον Αίνο –όπου εκεί υπήρχε το θυσιαστήριό του- λατρευόταν ως Αίνειος ή Αινήσιος Δίας. Ιδιαίτερη λατρεία υπήρχε για το Διόνυσο, μια που η γη έδινε άφθονα τα γλυκόπιοτα κρασιά.
Έντονη ήταν και η λατρεία του Ηρακλή, στην περιοχή των Πρόννων και αυτό βεβαιώνεται, όχι μόνο από τα τοπωνύμια που μαρτυρούν το όνομά του, αλλά και από την απεικόνιση του προσώπου του πάνω στα νομίσματα της περιοχής αυτής. Σε πολλά νομίσματα απεικονίζονται μορφές αγωνιστών ή μορφών, που διακρίθηκαν για τα κατορθώματά τους και σημάδευσαν την ιστορία της πόλης.
Πρόννοι. Η πόλη των Πρόννων βρισκόταν στη νοτιοανατολική πλευρά της Κεφαλονιάς, στην περιοχή των Κορωνών. Ήταν η πιο άσημη πόλη - κράτος του νησιού. Η πόλη βρισκόταν πάνω σε μεγάλο λόφο κι έτσι η οχύρωση ήταν φυσική, λόγω των ιδιαιτεροτήτων του εδάφους. Αυτός ήταν και ο λόγος, που ο Μακεδόνας βασιλιάς, Φίλιππος ο Ε΄, γρήγορα εγκατέλειψε την ιδέα της πολιορκίας της πόλης των Πρόννων. Το λιμάνι δε της πόλης αυτής ήταν στο Πόρο.
Βέβαια, η παρουσία ανθρώπινης ζωής στην περιοχή, μαρτυρείται και πιστοποιείται από τα πρόσφατα ευρήματα στη Σπηλιά της Δράκαινας, στο στενό του Πόρου και ανάγεται στην Ύστερη και Τελική Νεολιθική Περίοδο, δηλαδή μεταξύ των ετών 5600/ 5500 και 3700 π.Χ.
Οι Προνναίοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, θέσεις οι οποίες εξάγονται από τις απεικονίσεις των νομισμάτων. Επίσης, πρέπει να ήταν ναυτικοί και έμποροι, γεγονός που προέρχεται από τη γεωγραφική θέση των Πρόννων και τα πολλά λιμάνια και όρμους που έχει η ευρύτερη περιοχή.
Σάμη: Η Σάμη ήταν μια σπουδαία και μεγάλη πόλη - κράτος του νησιού μας. Η περιοχή και η κυριαρχία της ξεκινούσε από το βόρειο ακρωτήρι της Κεφαλονιάς, το σημερινό Φισκάρδο και κατέληγε στην κοιλάδα του Ηρακλείου (Αράκλι).
Η πόλη της Σάμης ήταν απλωμένη πάνω σε δυο λόφους, που χωρίζονταν με βαθύ φαράγγι. Επάνω και στα πλαϊνά των λόφων αυτών, υπήρχαν δυο οχυρές ακροπόλεις και στους πρόποδές τους ήταν το λιμάνι τους. Η μικρότερη από τις δύο, ονομαζόταν Κυατίς και η άλλη Σάμη.
Η πόλη της Σάμης αναφέρεται από τον Όμηρο, ο οποίος μας λέει ότι από τους 50 μνηστήρες της Πηνελόπης, οι 25 ήταν από τη Σάμη!
Ο Μάρκος Φούλβιος Νοβιλίωρ -μετά την παράδοση της Αμβρακίας, και γνωρίζοντας τη λυσσώδη αντίσταση των Παλέων ενάντια στον Φίλιππο- έστειλε πρέσβεις στις τέσσερις πόλεις - κράτη της Κεφαλονιάς και τους ζήτησε να παραδοθούν ή να δοκιμάσουν την τύχη τους, πολεμώντας. Προς έκπληξή του, οι τρεις πόλεις (Κράνη, Πάλη και Πρόννοι) αποφάσισαν να παραδοθούν. Μάλιστα, ο Λίβιος μάς διασώζει: «ανέλπιστος ειρήνη της Κεφαλληνίας επέλαμψεν» (T. Livii, βιβλ. XXXVIII, ξ, 28, 29). Οι Σαμαίοι όμως, αποφάσισαν να αντισταθούν και να υπερασπίσουν την πόλη τους, πολεμώντας.
Οχυρώθηκαν στην ακρόπολή τους και αμύνθηκαν σθεναρά, με θαυμαστή τόλμη, ανδρεία και πείσμα. Τόσο μεγάλη ήταν η αντίστασή τους, ώστε οι Ρωμαίοι είχαν απογοητευθεί. Βλέποντας πως έχαναν την πολιορκία, έφεραν ικανούς Αχαιούς σφενδονιστές (από τη Δύμη, την Πάτρα και το Αίγιο), οι οποίοι έβαλαν ενάντια στους Σαμαίους. Τελικά, μετά από αιματηρή και ασφυκτική πολιορκία τεσσάρων μηνών, οι Ρωμαίοι εκπόρθησαν τη Σάμη, κατέλαβαν την πλούσια πόλη της και έκαμαν λεηλασίες και σφαγές.
Η πτώση της οχυρής Σάμης το 188 π.Χ., σήμανε την αρχή της Ρωμαϊκής κυριαρχίας σε ολόκληρη την Κεφαλονιά.
Η Κράνη: Η πόλη Κράνη βρισκόταν στο μυχό και στο ανατολικό μέρος του κόλπου του Αργοστολίου. Βρεχόταν από τη λιμνοθάλασσα του Κουτάβου. Η ακρόπολις της Κράνης περιζωνόταν με περίτεχνο τείχος, που κάλυπτε ένα λόφο, ο οποίος βρισκόταν κοντά στην λιμνοθάλασσα του Κουτάβου.
Η θάλασσα τότε, έμπαινε αρκετά μέσα στη σημερινή πεδιάδα της Κρανιάς και αποτελούσε φυσικό λιμάνι για το στόλο της πόλης. Εκτός από την οχυρά ακρόπολη, οχυρώσεις κυκλώπειας κατασκευής υπήρχαν και στην ευρύτερη περιοχή. Υπάρχουν τμήματα αυτών των κυκλώπειων τειχών, ακόμη και σήμερα, που έχουν περίμετρο 2 με 3 μίλια, βορειο-ανατολικά των ακροπόλεων (στην περιοχή «Ραζάτα»), και η κατασκευή τους φαίνεται πως είναι πολύ παλαιά.
Κύριες ασχολίες των κατοίκων της Κράνης ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στα νομίσματά της, που έχουν παραστάσεις κεφαλιού ή πόδι βοδιού. Πιθανολογείται δε από κάποιους μελετητές, ότι στην περιοχή του Κουτάβου υπήρχε αρχαίο ναυπηγείο, καθώς την εποχή εκείνη οι Κράνιοι είχαν αναπτύξει με τα πλοία τους εμπορικές συναλλαγές με άλλες παραθαλάσσιες πόλεις και λόγω που το κοντινό τους μεγάλο βουνό (ο Αίνος) προσέφερε αρκετή ξυλεία.
Ο Θουκυδίδης μάς αναφέρει (βιβλ. Β΄33) πως το 430 π.Χ., ισχυρή δύναμη των Κορινθίων, με σαράντα πλοία και πάνω από χιλίους πεντακοσίους οπλίτες -αφού υπέταξαν την Άστακον, εκτιμώντας τη στρατηγική σημασία του νησιού- αποφάσισαν να υποτάξουν την Κράνη. Οι Κράνιοι επειδή δεν ήθελαν να υποταχθούν στους Κορινθίους, αλλά δε διέθεταν μεγάλη και ισχυρή δύναμη, αναγκάστηκαν να μεταχειριστούν τέχνασμα… προσποιήθηκαν στους στρατηγούς των Κορινθίων, ότι δέχονται τις προτάσεις τους. Έτσι, οι Κορίνθιοι ήταν πια σίγουροι, ότι με τη συμφωνία όλα θα πήγαιναν όπως τα είχαν προβλέψει και η παράδοση θα ήταν βέβαιη. Οι Κράνιοι όμως, αθέτησαν τη συμφωνία και αιφνιδιαστικά επιτέθηκαν στους Κορινθίους και σκότωσαν εκατοντάδες οπλίτες από αυτούς. Πολλοί Κορίνθιοι που μπόρεσαν να γλυτώσουν, μπήκαν στα πλοία και έφυγαν κακήν κακώς από την Κεφαλονιά.
Βέβαια, η παρουσία ανθρώπινης ζωής στην περιοχή, μαρτυρείται και πιστοποιείται από τα πρόσφατα ευρήματα στη Σπηλιά της Δράκαινας, στο στενό του Πόρου και ανάγεται στην Ύστερη και Τελική Νεολιθική Περίοδο, δηλαδή μεταξύ των ετών 5600/ 5500 και 3700 π.Χ.
Οι Προνναίοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, θέσεις οι οποίες εξάγονται από τις απεικονίσεις των νομισμάτων. Επίσης, πρέπει να ήταν ναυτικοί και έμποροι, γεγονός που προέρχεται από τη γεωγραφική θέση των Πρόννων και τα πολλά λιμάνια και όρμους που έχει η ευρύτερη περιοχή.
Σάμη: Η Σάμη ήταν μια σπουδαία και μεγάλη πόλη - κράτος του νησιού μας. Η περιοχή και η κυριαρχία της ξεκινούσε από το βόρειο ακρωτήρι της Κεφαλονιάς, το σημερινό Φισκάρδο και κατέληγε στην κοιλάδα του Ηρακλείου (Αράκλι).
Η πόλη της Σάμης ήταν απλωμένη πάνω σε δυο λόφους, που χωρίζονταν με βαθύ φαράγγι. Επάνω και στα πλαϊνά των λόφων αυτών, υπήρχαν δυο οχυρές ακροπόλεις και στους πρόποδές τους ήταν το λιμάνι τους. Η μικρότερη από τις δύο, ονομαζόταν Κυατίς και η άλλη Σάμη.Η πόλη της Σάμης αναφέρεται από τον Όμηρο, ο οποίος μας λέει ότι από τους 50 μνηστήρες της Πηνελόπης, οι 25 ήταν από τη Σάμη!
Ο Μάρκος Φούλβιος Νοβιλίωρ -μετά την παράδοση της Αμβρακίας, και γνωρίζοντας τη λυσσώδη αντίσταση των Παλέων ενάντια στον Φίλιππο- έστειλε πρέσβεις στις τέσσερις πόλεις - κράτη της Κεφαλονιάς και τους ζήτησε να παραδοθούν ή να δοκιμάσουν την τύχη τους, πολεμώντας. Προς έκπληξή του, οι τρεις πόλεις (Κράνη, Πάλη και Πρόννοι) αποφάσισαν να παραδοθούν. Μάλιστα, ο Λίβιος μάς διασώζει: «ανέλπιστος ειρήνη της Κεφαλληνίας επέλαμψεν» (T. Livii, βιβλ. XXXVIII, ξ, 28, 29). Οι Σαμαίοι όμως, αποφάσισαν να αντισταθούν και να υπερασπίσουν την πόλη τους, πολεμώντας.
Οχυρώθηκαν στην ακρόπολή τους και αμύνθηκαν σθεναρά, με θαυμαστή τόλμη, ανδρεία και πείσμα. Τόσο μεγάλη ήταν η αντίστασή τους, ώστε οι Ρωμαίοι είχαν απογοητευθεί. Βλέποντας πως έχαναν την πολιορκία, έφεραν ικανούς Αχαιούς σφενδονιστές (από τη Δύμη, την Πάτρα και το Αίγιο), οι οποίοι έβαλαν ενάντια στους Σαμαίους. Τελικά, μετά από αιματηρή και ασφυκτική πολιορκία τεσσάρων μηνών, οι Ρωμαίοι εκπόρθησαν τη Σάμη, κατέλαβαν την πλούσια πόλη της και έκαμαν λεηλασίες και σφαγές.
Η πτώση της οχυρής Σάμης το 188 π.Χ., σήμανε την αρχή της Ρωμαϊκής κυριαρχίας σε ολόκληρη την Κεφαλονιά.Η Κράνη: Η πόλη Κράνη βρισκόταν στο μυχό και στο ανατολικό μέρος του κόλπου του Αργοστολίου. Βρεχόταν από τη λιμνοθάλασσα του Κουτάβου. Η ακρόπολις της Κράνης περιζωνόταν με περίτεχνο τείχος, που κάλυπτε ένα λόφο, ο οποίος βρισκόταν κοντά στην λιμνοθάλασσα του Κουτάβου.
Η θάλασσα τότε, έμπαινε αρκετά μέσα στη σημερινή πεδιάδα της Κρανιάς και αποτελούσε φυσικό λιμάνι για το στόλο της πόλης. Εκτός από την οχυρά ακρόπολη, οχυρώσεις κυκλώπειας κατασκευής υπήρχαν και στην ευρύτερη περιοχή. Υπάρχουν τμήματα αυτών των κυκλώπειων τειχών, ακόμη και σήμερα, που έχουν περίμετρο 2 με 3 μίλια, βορειο-ανατολικά των ακροπόλεων (στην περιοχή «Ραζάτα»), και η κατασκευή τους φαίνεται πως είναι πολύ παλαιά.
Κύριες ασχολίες των κατοίκων της Κράνης ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στα νομίσματά της, που έχουν παραστάσεις κεφαλιού ή πόδι βοδιού. Πιθανολογείται δε από κάποιους μελετητές, ότι στην περιοχή του Κουτάβου υπήρχε αρχαίο ναυπηγείο, καθώς την εποχή εκείνη οι Κράνιοι είχαν αναπτύξει με τα πλοία τους εμπορικές συναλλαγές με άλλες παραθαλάσσιες πόλεις και λόγω που το κοντινό τους μεγάλο βουνό (ο Αίνος) προσέφερε αρκετή ξυλεία.Ο Θουκυδίδης μάς αναφέρει (βιβλ. Β΄33) πως το 430 π.Χ., ισχυρή δύναμη των Κορινθίων, με σαράντα πλοία και πάνω από χιλίους πεντακοσίους οπλίτες -αφού υπέταξαν την Άστακον, εκτιμώντας τη στρατηγική σημασία του νησιού- αποφάσισαν να υποτάξουν την Κράνη. Οι Κράνιοι επειδή δεν ήθελαν να υποταχθούν στους Κορινθίους, αλλά δε διέθεταν μεγάλη και ισχυρή δύναμη, αναγκάστηκαν να μεταχειριστούν τέχνασμα… προσποιήθηκαν στους στρατηγούς των Κορινθίων, ότι δέχονται τις προτάσεις τους. Έτσι, οι Κορίνθιοι ήταν πια σίγουροι, ότι με τη συμφωνία όλα θα πήγαιναν όπως τα είχαν προβλέψει και η παράδοση θα ήταν βέβαιη. Οι Κράνιοι όμως, αθέτησαν τη συμφωνία και αιφνιδιαστικά επιτέθηκαν στους Κορινθίους και σκότωσαν εκατοντάδες οπλίτες από αυτούς. Πολλοί Κορίνθιοι που μπόρεσαν να γλυτώσουν, μπήκαν στα πλοία και έφυγαν κακήν κακώς από την Κεφαλονιά.
Κείμενα – παρουσίαση:
Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου