Γράφει ο Ανδρέας Κολαΐτης (Πτυχιούχος ΤΕΙ - Αθήνας) (Ιδρυτικό Μέλος Πολιτιστικού Συλλόγου Κομιτάτων - Ερίσου, Κεφαλληνίας)
Την Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2015 βρέθηκα στο "χώρο πολιτικής & πολιτισμού Ρήγας Βελεστινλής" (οδός Ξενοφώντος 4, Αθήνα) σε εκδήλωση με θέμα την επανάσταση του 1821. Τούτο έγινε στα πλαίσια παρουσίασης του βιβλίου του συγγραφέα Γιώργου Καραμπελιά με τίτλο: "Η διαμόρφωση του νεώτερου Ελληνισμού 1204-1922 - τόμος β' : 1821: Η παλιγγενεσία" (βλέπετε πηγή 4). Ένας από τους καλεσμένους της βραδιάς ήταν και ο ιστορικός-συγγραφέας Σαράντος Καργάκος.
Εκεί συνειδητοποίησα ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντα που ειπώθηκαν, αφ' ενός, ότι η πορεία προς την επαναστατική σύνθεση του '21, "πέρασε" μέσα το ... "Πεδεμόντιο" (βλέπετε υπόμνηση) του ελληνισμού, δηλαδή τα επτάνησα, και αφετέρου υπήρξε ανάδειξη "αφανών" ιστορικών που κατέγραψαν τα τότε γεγονότα ανάμεσα στου οποίους και ο "δικός" μας Γεράσιμος Μαυρογιάννης.
Γεράσιμος Μαυρογιάννης, πηγή photo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Ο Γεράσιμος Μαυρογιάννης γεννήθηκε το 1823 στα Κουρκουμελάτα Κεφαλονιάς και απεβίωσε το 1905 στην Κέρκυρα. Υπήρξε ιστορικός και τεχνοκρίτης, ζωγράφος, διπλωμάτης και πολιτικός.
Συνέθεσε τον "Υμνο των Ριζοσπαστών" το 1848: "Kι αν δεν κόπτει το σπαθί μου, /κι η αιχμή του δεν τρυπάει, η ψυχή δεν λησμονάει. /Πως επλάσθη ελληνική.[ ]Είμαι Έλλην, το καυχώμαι. /Ξέρω την καταγωγή μου. Κι η Ελληνική ψυχή ψυχή μου, /Ελευθέρα πάντα ζει" (βλέπετε πηγή 3). Το ποίημα αυτό χαρακτηρίστηκε ο δεύτερος εθνικός μας ύμνος, και το μελοποίησε ο Τζαννής Μεταξάς, το 1854.
Αρχικά ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Το 1849 εξέδωσε την εφημερίδα με τίτλο "Ο Χωρικός", η οποία είχε ενωτική ριζοσπαστική κατεύθυνση. Το 1860-1862 κυκλοφόρησε στην Αθήνα την εφημερίδα "Φωνή της Ελευθερίας", ενώ συνεργάστηκε και με άλλες εφημερίδες της εποχής. Το 1862-63 εξελέγη πληρεξιούσιος Κεφαλονιάς στη Β' Εθνική Συνέλευση και στη συνέχεια βουλευτής Κραναίας. Όταν διετελούσε πρόξενος στην Τεργέστη και στη Μασσαλία κατά τα έτη 1882-1885, έγραψε ποιήματα και τεχνοκριτικά άρθρα. Κατόπιν ανέλαβε τη διεύθυνση του Σχολείου Καλών Τεχνών στην Αθήνα (το οποίο αποτέλεσε τον αρχικό πυρήνα του Πολυτεχνείου). Ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε με τη Βυζαντινή τέχνη στην Ελλάδα μέσα από το έργο του "Βυζαντινή Τέχνη και Βυζαντινοί καλλιτέχναι" το 1893. Εξέδωσε επίσης αξιόλογες ιστορικές μελέτες όπως "Ιστορία των Ιονίων Νήσων, αρχομένη από του έτους 1797 και λήγουσα το 1815". Να σημειωθεί η σπουδαιότητα της περιόδου που καλύπτει το έργο του μιας και κατά το έτος 1797 έχουμε την 1η κατάληψη των Ιονίων Νήσων από τις ναπολεόντιες γαλλικές δυνάμεις και από έτους 1815 άρχεται η de facto αγγλοκρατία μέσω της ίδρυσης των "Ηνωμένων Πολιτείων των Ιονίων Νήσων".
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΑΡΧΟΜΕΝΗ ΤΩ 1797 ΚΑΙ ΛΗΓΟΥΣΑ ΤΩ 1815 ΜΕΤΑ ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΕΝ Η ΕΝΤΙΘΕΝΤΑΙ ΑΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑΙ ΤΥΧΑΙ ΑΥΤΩΝ
πηγή photo Βιβλιοπωλείο Πολιτεία
Μέσα απ' αυτό το ιστορικό έργο (βλέπετε πηγή 2) του Γεράσιμου Μαυρογιάννη δόθηκε η ευκαιρία ανάδειξης του ρόλου των Επτανήσων και ειδικότερα της συνδρομής και συνεισφοράς της Κεφαλονιάς στη "ζύμωση" της παλιγενεσίας του '21. Προς επιβεβαίωση, παραθέτουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα απ' αυτό το έργο που αποτελούν αποτίμηση π.χ της γαλλικής παρουσίας στο νησί:
"Εν τοις έμπροσθεν εξεθέσαμεν τα άτοπα, εις τα οποία περιέπεσαν οι δημοκράται γάλλοι κατά την ολιγοχρόνιον εν ταις νήσοις διαμονήν των[ ]. Ουδέν ήττον η επελθούσα πολιτική αναστάτωσις εκ της ελεύσεως των γάλλων υπήρξεν αναντιρρήτως ευεργετική δια τον λαόν. [ ] Η κατάλυσις της ευγενείας ήτο το μέγα βήμα προς την πολιτικήν και κοινωνικήν ανάπλασιν της χώρας. [ ]
"To εμπόριον, το οποίο επί των ενετών παρεκωλύετο δι' αυθαιρέτων περιορισμών χάριν της μητροπόλεως, αφέθη ελεύθερον φυσικώ τω λόγω μετά την έλευσιν των γάλλων. [ ] Οι γάλλοι άμα πατήσαντες το έδαφος της χώρας ταύτης εσκέφθησαν περί της εκπαιδεύσεως του λαού [ ] ...εφρόντισαν να ιδρύσωσιν εν ταις νήσοις πρώτοι οι γάλλοι τυπογραφείον [ ], εν ω εξετυπούντο βιβλία, εφημερίδες και άλλα δημόσια έγγραφα. Τελευταίον κατήρτισαν, ως είδομεν, δι' ολίγων μέσων δημοσίαν βιβλιοθήκην[ ]. Τοιαύται ήσαν αι εν ταις νήσοις επί της ολιγομήνου κυριαρχίας των γάλλων πολιτικαί και κοινωνικαί μεταβολαί.
Ο Γ. Μαυρογιάννης -ανάμεσα στ' άλλα- μας δίνει χαρακτηριστικά στοιχεία που αφορούν την υποκατάσταση των συγκρούσεων από το 1760 μεταξύ δύο ισχυρών οικογενειών της Κεφαλονιάς Μεταξάδων και Άνινων -καθώς η Ενετοκρατία βάδιζε προς την δύση της- από πνεύμα συμφιλίωσης εναντίον τους με μια γενικευμένη εξέγερση το 1783. Επίσης μας πληροφορεί ότι επί γαλλικής διοίκησης η μάχη των φατριών κοπάζει αν δεν εξαλείφεται εντελώς και η κοινωνική αμφισβήτηση διοχετεύεται σε εποικοδομητικότερες για το νησί κατευθύνσεις. Ακόμα μαθαίνουμε πως ενώ η "Επτάνησος Πολιτεία" (21/3/1800 - 8/7/1807) διοικούνταν αρχικά από μία μεταβατική, αντιπροσωπευτική κυβέρνηση, στο τέλος επιβλήθηκε ένα ολιγαρχικό Σύνταγμα, το λεγόμενο Βυζαντινό, το οποίο οι Επτανήσιοι δεν ήταν διατεθειμένοι να δεχθούν κι έτσι έχουμε μια σειρά εμφύλιων συγκρούσεων και πολιτικής αστάθειας, ιδιαίτερα όταν το καλοκαίρι του 1800, αποχώρησαν οι τουρκικές και ρωσικές δυνάμεις. Αναφέρει χαρακτηριστικά:
"Η γενική αυτή εξέγερσις των νήσων απεδίδετο στερεοτύπως παρά των θιασωτών του βυζαντινού πολιτεύματος εις την φιλοδοξίαν ολίγων τινών [ ]. Αλλά οφείλομεν να παραδεχθώμεν ότι η γενική εκείνη επίμονος εξέγερσις είχε κυρίαν αφορμήν την αφαίρεση των πολιτικών του λαού δικαιώματων, την οποίαν εβυσοδέμευσαν και εξετέλεσαν ασυνέτως οι συνασπισθέντες των νήσων ευγενείς και μάλιστα καθ' ην εποχήν αι διαδοθείσαι περί των δικαιωμάτων του λαού ιδέαι καθίστων αδύνατον την εις το πρώην πολιτικόν σύστημα επάνοδον, άνευ βιαίων συγκρούσεων και κοινωνικών καταστροφών".
O συγγραφέας Γιώργος Καραμπελιάς διακρίνει στο προαναφερόμενο περί του "1821" βιβλίο του, ότι: " O Μαυρογιάννης, ως μέλος της κίνησης των ριζοσπαστών, είναι εκείνος ο ιστορικός των Επτανήσων που διακρίνει το κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρο της περιόδου (αυτής) της "αναρχίας".
Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι δεν έχει προβληθεί όσο αρμόζει ο ρόλος και η σημασία των ορθόδοξων στη πίστη νήσων του ιονίου πελάγους ως αποφασιστικού συνεκτικού κρίκου μεταξύ φραγκοκρατούμενων και τουρκοκρατούμενων περιοχών, μετά την κατάλυση του βυζαντινού κράτους, από τον 13ο αιώνα έως τους Ριζοσπάστες !
Υπόμνηση:
* Σε παραλληλισμό με την συντελεσθείσα ιταλική ενοποίηση (στα ιταλικά: il Risorgimento), ή «Η αναβίωση». Ήταν το πολιτικό και κοινωνικό κίνημα κατά το οποίο συσσωματώθηκαν διαφορετικά κράτη της ιταλικής χερσονήσου στο ενιαίο κράτος της ιταλίας στην διάρκεια του 19ου αιώνα.
Πηγές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου