ΜΕ ΚΑΝΟ ΣΤΟΝ ΠΟΡΟ
17 Ιουλ 2014
Φερεντίνος πιθανολογεί ότι το ταξίδι γινόταν με κάποιο μικρό αυτοσχέδιο πλεούμενο, κάποιο υποτυπώδες κανό ή σχεδία ή ακόμα και κολυμπώντας ή ανεβασμένο στην πλάτη κάποιου μεγάλου ζώου της εποχής. Δυστυχώς δεν .
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ
Ο ΝΕΑΝΤΕΡΤΑΛ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ http://www.ithacanews.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=6343&Itemid=1
| 08.11.11 | |
Ο ΝΕΑΝΤΕΡΤΑΛ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ
Τα Επτάνησα ήταν κατοικημένα πολύ προτού εμφανιστεί σε αυτά ο Οδυσσέας. Μέχρι και περίπου 100.000 χρόνια πριν. Σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε στα μικρά νησάκια δίπλα στη Λευκάδα, η κατοίκηση του νησιωτικού συμπλέγματος Μεγανησίου ξεκινά από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ, ένα πρόγονικo του σύγχρονου ανθρώπου είδος σε μια περίοδο που οι αρχαιολόγοι αποκαλούν Μέση Παλαιολιθική Εποχή. "Τότε το γεωγραφικό ανάγλυφο, το κλίμα και η βλάστηση ήταν πολύ διαφορετικά από τα σημερινά", λέει η αρχαιολόγος Νένα Γαλανίδου. "Για να συλλάβουμε τη δυναμική των αλλαγών του προϊστορικού τοπίου πρέπει να λάβουμε υπόψιν τη μικρή απόσταση των νησιών από τις γειτονικές Λευκάδα και Αιτωλοακαρνανία, καθώς και τα μικρά βάθη της θάλασσας στην περιοχή αυτή.
|
Παναγής Δ. Κουτουφάς
Στο περιοδικό "Κεφαλονίτικη Πρόοδος" τεύχος-3 ΙΟΥΛ-ΣΕΠΤ 2012 δημοσιεύθηκε ένα άρθρο που αφορούσε το θέμα αυτό. Οπως σημείωνεται στο περιοδικό "Έρευνα επιστημόνων δίνει νέα διάσταση του Ιόνιου θαλάσσιου χώρου.Η ομάδα των ερευνητών του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών: Γεώργιος Φερεντίνος, Γεώργιος Παπαθεοδώρου, Μαρία Γεραγά, θαλάσσιοι γεωλόγοι, και Μαρία Γκιώνη, αρχαιολόγος"
Συγκεκριμμένα στο άρθρο αυτό αναφέρεται: "Μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες θεωρούσαν πως μόνο ο Σύγχρονος Άνθρωπος, ο Ηοmo Sapiens ήταν ο πρώτος που ανέπτυξε τη ναυσιπλοΐα. Όμως. έρευνες των τελευταίων ετών αποδεικνύουν πως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι και πως παλαιότερα ανθρώπινα είδη είχαν αναπτύξει αντίστοιχες ικανότητες. Στο συγκεκριμένο θέμα πρόσφατη έρευνα(1) από τους θαλάσσιους γεωλόγους κ. Γεώργιο Φερεντίνο, κ. Γεώργιο Παπαθεοδώρου και κυρία Μαρία Γεραγά και την αρχαιολόγο κυρία Μαρία Γκιώνη, του Εργαστηρίου θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας, του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, έδειξε πως και ο Νεάντερταλ (ο εξάδελφος του σύγχρονου ανθρώπου ο οποίος έχει πλέον εξαφανισθεί) είχε αναπτύξει πολύ νωρίτερα αντίστοιχες ικανότητες.
Συγκεκριμμένα στο άρθρο αυτό αναφέρεται: "Μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες θεωρούσαν πως μόνο ο Σύγχρονος Άνθρωπος, ο Ηοmo Sapiens ήταν ο πρώτος που ανέπτυξε τη ναυσιπλοΐα. Όμως. έρευνες των τελευταίων ετών αποδεικνύουν πως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι και πως παλαιότερα ανθρώπινα είδη είχαν αναπτύξει αντίστοιχες ικανότητες. Στο συγκεκριμένο θέμα πρόσφατη έρευνα(1) από τους θαλάσσιους γεωλόγους κ. Γεώργιο Φερεντίνο, κ. Γεώργιο Παπαθεοδώρου και κυρία Μαρία Γεραγά και την αρχαιολόγο κυρία Μαρία Γκιώνη, του Εργαστηρίου θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας, του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, έδειξε πως και ο Νεάντερταλ (ο εξάδελφος του σύγχρονου ανθρώπου ο οποίος έχει πλέον εξαφανισθεί) είχε αναπτύξει πολύ νωρίτερα αντίστοιχες ικανότητες.
Η δημοσίευση της έρευνας σε ένα από τα εγκυρότερα επι¬στημονικά περιοδικά του κόσμου, το Journal of Archacological Science, έγινε δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό από την επιστημονική κοι¬νότητα, αναδημοσιεύθηκε στον παγκόσμιο Τύπο2, ενώ αποτελεί και το πιο πολυδιαβασμένο άρθρο του εκδοτικού οίκου από τη στιγμή που το δημοσίευσε.
Η έρευνα βασίστηκε σε στοιχεία που προέρχονται από τα Ιόνια Νησιά και ιδιαίτερα από την Κεφαλληνία και τη Ζάκυνθο. Ήδη από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα δημοσιεύσεις σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά ανέφεραν την παρουσία προϊστορικών λίθινων εργαλείων στα νησιά Λευκάδα, Κεφαλληνία και Ζάκυνθο(3). Τα εργαλεία αυτά ήταν Μουστέριας τεχνολογίας και χρησιμοποιήθηκαν από τον Νεάντερταλ. Βάσει της τυπολογίας τους (της ομοιότητάς τους δηλαδή με άλλα ασφαλώς χρονολογημένα εργαλεία), χρονολογήθηκαν στη Μέση Παλαιολιθική εποχή, περίπου μεταξύ 120.000 και 35.000 χρόνια πριν από σήμερα (4).
Το ερώτημα λοιπόν που τέθηκε αμέσως από την ερευνητική ομάδα ήταν πώς βρέθηκαν τα εργαλεία αυτά στα προαναφερθέντα νησιά. Μια πρώτη υπόθεση, που είχε υποστηριχθεί από παλιά, ήταν πως ο άνθρωπος επισκεπτόταν τα νησιά αυτά περπατώντας, όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλότερη από τη σημερινή και τα νησιά ήταν ενωμένα με την ηπειρωτική χώρα.
Μια δεύτερη υπόθεση ήταν πως η Λευκάδα, η Κεφαλληνία και η Ζάκυνθος δεν ήταν ποτέ ενωμένες με την ηπειρωτική χώρα και ήταν πάντα νησιά, οπότε ο άνθρωπος, στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Νεάντερταλ μπορούσε να επισκέπτεται τα νησιά αυτά διασχίζοντας τα θαλασσινά περάσματα μεταξύ της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών (6). Αν ισχύει η δεύτερη υπόθεση, τότε πρέπει να γίνει αποδεκτό ότι ο Νεάντερταλ είχε αναπτύξει ναυσιπλοϊκές ικανότητες πολύ πιο πριν από τον Σύγχρονο Άνθρωπο, τουλάχι¬στον μεταξύ 110.000 και 35.000 χρόνια πριν από σήμερα.
Η έρευνα της ομάδας ξεκίνησε έχοντας ως σημείο αναφοράς τα λίθινα εργαλεία που είχε βρει στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 στην Κεφαλονιά ο κοινωνιολόγος και καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Καββαδίας (7). Ο Καββαδίας συνέλεξε λίθινα εργαλεία από διάφορες τοποθεσίες του νησιού και πραγματοποίησε ανασκαφική έρευνα στην περιοχή του Φισκάρδου.
Από τη μελέτη του υλικού που συνέλεξε κατέληξε στο συμπέ¬ρασμα πως τα εργαλεία έχουν πάρα πολλές ομοιότητες με αντίστοιχα λίθινα εργαλεία Μουστέριας τεχνολογίας, που είχαν βρεθεί στη νότιο Ιταλία, στη δυτική Πελοπόννησο και στην Ήπειρο, τα χρονολόγησε δε τουλάχι¬στον στα 50.000 χρόνια. Συνεπώς, τα εργαλεία αυτά ήταν κατασκευασμένα από τον άνθρωπο της Μέσης Παλαιολιθικής εποχής, άρα τον Νεάντερταλ.
Αντίστοιχα εργαλεία είχαν βρεθεί και παλαιότερα από τον Αυστριακό Cubuk στην Κεφαλονιά, στην περιοχή της νέας Σκάλας (8). Στην Κεφαλονιά έχουν βρεθεί επίσης εργαλεία από την Ανώτερη Παλαιολιθική και τη Μεσολιθική εποχή, γεγονός που σημαίνει ότι το νησί το επισκεπτόταν και ο Σύγχρονος ΄Ανθρωπος από τα 30.000 έως και τα 8.000 χρόνια πριν από σήμερα (8).
Κατά την άποψη του Καββαδία, αλλά και πολλών άλλων επιστημόνων της εποχής, τα Ιόνια Νησιά, συνεπώς και η Κεφαλονιά, κατά τη Μέση Παλαιολιθική εποχή ήταν ενωμένα με την ηπειρωτική χώρα, άρα ο Νεάντερταλ είχε την ικανότητα να μετακινείται περπατώντας στα σημερινά νησιά.
Τελικά ήταν ενωμένα τα τρία αυτά νησιά με την Αιτωλοακαρνανία και την Πελοπόννησο ή ήταν πάντα νησιά, οπότε ο Νεάντερταλ τα επισκεπτόταν διασχίζοντας τη θάλασσα; Για την απάντηση αυτού του ερωτήματος έπρεπε να υπάρξουν αποδείξεις πως ο πυθμένας της θάλασσας ήταν σε τόσο μεγάλο βάθος, ώστε ακόμα και όταν, κατά τη διάρκεια των παγετωδών περιόδων, κατέβαινε η στάθμη της θάλασσας, τα νησιά δεν ενώθηκαν ποτέ με την ηπειρωτική χώρα.
Οι προαναφερθέντες επιστήμονες για τον λόγο αυτό διερεύνησαν τη μορφολογία του πυθμένα της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ των νησιών και της ηπειρωτικής χώρας διενεργώντας βυθομετρικές έρευνες στην κρηπίδα των νησιών οι οποίες οδήγησαν στον εντοπισμό των παλαιοακτών, καθώς και γεωλογικές έρευνες με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για τις τεκτονικές κινήσεις και την ιζηματογένεση της περιοχής (10).
Οι έρευνες έγιναν με τη χρησιμοποίηση υψηλής ανάλυσης ηχοβολιστή, τομογράφου υποβολής πυθμένα, ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης και, φυσικά, διαφορικού δορυφορικού συστήματος προσδιορισμού θέσης και πλοήγησης. Η αναπαράσταση των παλαιοακτών κατά τη διάρκεια των τελευταίων 125.000 ετών απέδειξε ότι: (ι) Λευκάδα ήταν ενωμένη με την Αιτωλοακαρνανία, συνεπώς ο άνθρωπος Θα μπορούσε περπατώντας να φτάσει σε κάθε σημείο της και (ιι) η Κεφαλονιά και η Ζάκυνθος δεν ήταν ποτέ ενωμένες με την ηπειρωτική χώρα.
Ακόμα και κατά την τελευταία παγετώδη περίοδο πριν από 18.000 χρόνια, όταν το επίπεδο της Θάλασσας είχε πέσει κατά 120 μέτρα κάτω από το σημερινό, τα δύο νησιά ενώθηκαν μεν μεταξύ τους, αλλά δεν ενώθηκαν ποτέ με την ηπειρωτική χώρα. Επομένως, σύμφωνα με την αναπαράσταση των παλαιοακτών από την προαναφερόμενη ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών, ο Νεάντερταλ για να επισκέπτεται τα νησιά αυτά έπρεπε να διασχίζει τη θάλασσα είτε από το νότιο άκρο της Λευκάδας σε μια απόσταση 5-7 χιλιομέτρων, είτε από τη δυτική Πελοπόννησο σε μια απόσταση τουλάχιστον 12 χιλιομέτρων. Πάντως, όποιον από τους δύο δρόμους και εάν χρησιμοποίησε, διέσχισε την θάλασσα.
Το αμέσως επόμενο ερώτημα ήταν πώς «ταξίδεψε» ο Νεάντερταλ. Πολύ πιθανόν να πήγε κολυμπώντας. Καθώς έβλεπε άλλα μεγάλα θηλαστικά, όπως ο ελέφαντας ή ο ιπποπόταμος, που ζούσαν στον ελληνικό χώρο εκείνη την περίοδο, να μπορούν να επιπλέουν στο νερό και να διασχίζουν μεγάλες αποστάσεις κολυμπώντας, είναι πιθανόν να δοκίμασε να ανεβεί στην πλάτη αυτών των ζώων για να περάσει στα νησιά.
Είναι επίσης πιθανόν να ανέβηκε στον κορμό ενός δέντρου που έπλεε στη θάλασσα, ή τέλος να κατασκεύασε μια πρόχειρη σχεδία από καλάμια ή κλαδιά. Με κάποιον από αυτούς τους τρόπους κατάφερε να μετακινηθεί για πρώτη φορά μέσω θαλάσσης. Τα πιο πάνω αναφερόμενα είναι υποθέσεις, καθώς μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί ίχνη των μέσων που χρησιμοποίησε ο προϊστοιστορικός άνθρωπος για να ταξιδεύει στις θάλασσες (τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεση μας από υπολείμματα σκαφών, χρονολογούνται στη Νεολιθική Εποχή και μεταγενέστερα), επομένως οι μαρτυρίες για την προϊστορική ναυσιπλοία δεν μπορεί παρά να είναι έμμεσες.
Ποια όμως ήταν η κινητήρια δύναμη που ώθησε τον Νεάντερταλ να κάνει ένα τόσο μεγάλο βήμα και να αποφασίσει να βουτήξει στο νερό για να φτάσει στην απέναντι στεριά; Το πιθανότερο είναι η ανάγκη για επιβίωση. Και γιατί αποτόλμησε αυτήν την προσπάθεια αρχίζοντας από την Κεφαλληνία και τη Ζάκυνθο;
Οι ίδιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι (ι) οι αποστάσεις από την ηπειρωτική Ελλάδα προς τα νησιά, αλλά και μεταξύ των νησιών, την περίοδο εκείνη, ήταν μικρότερες από τις σημερινές και κυμαίνονταν μεταξύ 5 και 10 χιλιομέτρων, επομένως τα νησιά ήταν ορατά, προσβάσιμα ακόμα και κολυμπώντας ή επιπλέοντας πάνω σε ζώο ή κορμό δέντρου, και η επιστροφή μπορούσε να γίνει κατά τη διάρκεια της ημέρας, και (ιι) η τρισδιάστατη εποπτεία του χώρου έδινε την αντίληψη στον άνθρωπο ότι μπροστά στα μάτια του εκτεινόταν μια λίμνη παρά θάλασσα, τον γύρο της οποίας μπορούσε πολύ εύκολα να κάνει (11).
Η εικόνα αυτή του χώρου όπως αποτυπωνόταν στον άνθρωπο δημιουργούσε την ψυχολογική προδιάθεση να αποτολμήσει να σπάσει το Θαλάσσιο «τείχος» που τον εμπόδιζε να ανακαλύψει άλλους τόπους ή και να βρει νέες και καλύτερες πηγές τροφής και πρώτων υλών για την κατασκευή των εργαλείων του. Επομένως, μπορεί να υποστηριχθεί ότι η τοπογραφία των Ιόνιων νησιών αποτέλεσε έναν σημαντικό χώρο πειραματισμού του προϊστορικού ανθρώπου, όπου ανέπτυξε τη δεξιότητα της ναυσιπλοΐας και απέκτησε την αντίστοιχη εμπειρία (12-13). Συνεπώς, μπορούμε να υποθέσουμε πως η σχέση των Κεφαλλήνων με τη θάλασσα είναι καταγεγραμμένη στο DΝΑ τους!
Στην φωτογραφία οι δύο χάρτες δείχνουν πως θα ήταν τα νησιά αν το βάθος της θάλασσας ήταν 80 μέτρα και πως θα ήταν αν ήταν 120. Σήμερα όπως λένε είναι στις περισσότερες περιοχές πάνω από 180 μέτρα Το πιθανότερο είναι ότι υπήρχε ενωμένη η Λευκάδα με την Αιτωλοακαρνανία ενώ δεν φαινεται να προκύπτει ότι ήταν ενωμένες Κεφαλονιά και Ζάκυνθος. Ομως η απόσταση ήταν πολύ μικρή σχεδόν η μισή από αυτή που υπάρχει σήμερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου