ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΓΙΩΡΓΟ ΜΕΣΣΑΡΗ

Επιστημονικό συνέδριο για

Καζαντζάκη και Πρεβελάκη

Το σημαντικότερο επιστημονικό συνέδριο φέτος για τους κρητικούς συγγραφείς Νίκο Καζαντζάκη και Παντελή Πρεβελάκη ήταν η Ημερίδα που οργανώθηκε στις 30 Νοεμβρίου από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Θεσσαλονίκης και την Παγκρήτια Αδελφότητα Μακεδονίας, καθότι με τη συστέγαση Πρεβελάκη-Καζαντζάκη το ΚΕΓ επιδίωξε να αναδείξει όχι μόνο τη συναδελφική σχέση των δύο ανδρών, αλλά και τη μεταξύ τους συνομιλία στο λογοτεχνικό έργο τους, ζήτημα που πρέπει να απασχολήσει και το Ίδρυμα και Μουσείο «Ν. Καζαντζάκη» στην Κρήτη.

Επετειακή αφορμή ήταν η συμπλήρωση 30 χρόνων από τον θάνατο του Πρεβελάκη το 2016, 60 χρόνων φέτος από τον θάνατο του Καζαντζάκη, και 90 χρόνων από την πρώτη συνάντηση τους στην Αθήνα (1927-2017) που στάθηκε καθοριστική για την συγγραφική πορεία και πνευματική εξέλιξη και των δύο κορυφαίων δημιουργών.

Η Ημερίδα με τίτλο «Π. Πρεβελάκης–Ν. Καζαντζάκης: Γλώσσα, Μετάφραση, Ιστορία» (http://greeklanguage.gr) στόχευσε στη λογοτεχνική γλώσσα των συγγραφέων μέσα από διαφορετικές αλλά αλληλοσυμπληρούμενες προσεγγίσεις: λεξικογραφική, ιστορική, συγκριτολογική, κριτική, και μεταφραστική.

Κλήθηκαν και μίλησαν επιστήμονες από Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά Ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού: ο κ. Χριστόφορος Χαραλαμπάκης (ομότιμος καθηγ. Πανεπιστημίου Αθηνών), ο κος Χαράλαμπος Γουνελάς (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο), η κα Χρύσα Δαμιανάκη (Πανεπιστήμιο του Σαλέντο, Ιταλίας), ο κ. Γιάννης Δημητρακάκης (Πανεπιστήμιο Κρήτης), η κα Ελένη Κωβαίου (Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κρήτης), και ο κ. Bart Soethaert (Κέντρο Ελληνικών Σπουδών CeMoG του Freie Universität, Βerlin).

Παραθέτουμε μέρος της εισήγησης της κας Δαμιανάκη, πνευματικού τέκνου του Παντελή Πρεβελάκη (η οποία πρότεινε την Ημερίδα στο ΚΕΓ), με θέμα Ο Νέος Ερωτόκριτος, ύστατος πνευματικός αγώνας του Παντελή Πρεβελάκη:  

«Έργο της τελευταίας και γονιμώτερης πνευματικά περιόδου της ζωής του Πρεβελάκη είναι το μακροσκελές ποίημα Ο Νέος Ερωτόκριτος που αποτελείται από εννέα άσματα. Πρόκειται για ένα μεγαλόπνοο ποίημα, ένα έμμετρο δοξαστικό Μεγαλυνάριο. Οι 4.670 δεκαπεντασύλλαβοι ομοιοκατάληκτοι στίχοι του θα μπορούσαν να το αναδείξουν ως ένα από τα εκτενέστερα έπη της σύγχρονης νεοελληνικής ποίησης, μετά την Οδύσεια του Καζαντζάκη με τους 33.333 ιαμβικούς στίχους της. Το λυρικό αυτό έπος δείχνει ότι ο Πρεβελάκης δεν υστέρησε στην άθληση από τον ‘Γέροντά’ του, όπως αποκαλούσε τον Καζαντζάκη, δικαίως όμως δεν υιοθέτησε το πνευματικό κήρυγμά του. Γιατί αν η Οδύσεια του νέου επικού προτείνεται ως συνέχεια της Οδύσσειας του Ομήρου, προκειμένου να αισθητοποιήσει το μεγαλεπήβουλο σκοπό του ποιητή της, –να διερμηνεύσει την υπαρξιακή του περιπέτεια μέσα από την δημιουργία του υπεράνθρωπου και Μονιά (κατά τή νιτσεϊκή ἐννοια), κυριευμένου από την ανταρσία του νού, την έξαψη του εγώ, και τον «έρωτα για τη ζωή κάτω από το σημείο του θανάτου»–, Ο Νέος Ερωτόκριτος του Πρεβελάκη προσφέρεται ως καρπός δόκιμης πνευματικής άθλησης, και για τούτο ως έκχυση θείας έμπνευσης και δοξολογίας, με τον ήρωά του Ρωτόκριτο να διασώζει με το βίο και τις πράξεις του τη μνήμη του μαρτυρίου και της δόξας ενός ολόκληρου λαού, υπερβαίνοντας την ατομικότητά του, και εκτελώντας θέλημα Θεού. Η Κιβωτός, όπως αποκαλούσε ο Πρεβελάκης το στερνό τούτο ποίημα, θα πλεύσει, εν πλήρει συνειδήσει του δημιουργού της, αντίθετα προς το σκαρί της καζαντζακικής Οδύσειας, για να διαφυλάξει τις σεβάσμιες αξίες της ζωής και της χριστιανικής πίστης ώστε να καταστεί  ‘σύναξη ψυχών’ – καταφύγιο όπου πολλές ψυχές θα αποζητήσουν τη λύτρωση – εκπληρώνοντας έτσι την παιδευτική αποστολή της τέχνης:

Μετά απ’ το νέο Κατακλυσμό, μια Κιβωτό απομένει,

το Ποίημα, σύναξη ψυχών, στη γη την οικουμένη.(1)

Χρύσα Δαμιανάκη

E-mail: chrysa.damianaki@unisalento.it

1. Ο Νέος Ερωτόκριτος. Ποίημα (Αθήνα, Εστία, 1985, γ΄ έκδοση), Άσμα Θ΄ «Του Πεσόντος Αδάμ η Ανάκληση», ‘Η Λύτρωση και το Δοξαστικό’, στίχ. 297-298 (Τα πλάγια γράμματα είναι του ποιητή).

………ΛΕΖΑΝΤΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ………

Ο Καζαντζάκης και ο Πρεβελάκης στην Αργολίδα το έτος της γνωριμίας τους (1927). Ο Καζαντζάκης ήταν τότε 44 ετών (γεννημένος 18/2/1883) και ο Πρεβελάκης νεότατος, 18 ετών (γεννημένος 18/2/1909