Ο περί Σχερίας λόγος

Η άφιξη του Οδυσσέα στη Σχερία, το νησί των Φαιάκων, αποτελεί την πρώτη, μετά από οκτώ χρόνια, συνάντηση με ανθρώπους και τον τελευταίο σταθμό πριν την Ιθάκη. Ο πραγματικός χρόνος παραμονής του Οδυσσέα στη Σχερία είναι τρεις μέρες, ενώ μέσα από μία αναδρομική αφήγηση με αποδέκτη τον βασιλιά Αλκίνοο ο ήρωας ανακαλεί τα προηγούμενα χρόνια των περιπλανήσεών του (ραψωδίες ι-μ).

Το νησί των Φαιάκων συνδέει το παρελθόν με το μέλλον του Οδυσσέα, το πριν με το μετά. Μέσα από το τραγούδι του Δημόδοκου ο ήρωας ξαναζεί το ηρωικό παρελθόν της Τροίας, το οποίο θα χρειαστεί και στο μέλλον για να αντιμετωπίσει τους μνηστήρες. Το επεισόδιο των Φαιάκων έρχεται κυρίως σε αντίθεση τόσο με το επεισόδιο της Καλυψούς που προηγήθηκε (ραψωδία ε) όσο και με την κατάσταση στην Ιθάκη που θα ακολουθήσει (ραψωδίες ν και εξής). Από την απραξία στο νησί της Καλυψούς περνάμε στην πλήρη δράση και ζωντάνια στο νησί των Φαιάκων. Από τις ιδανικές συνθήκες, την ειρηνική ζωή και φιλοξενία των Φαιάκων θα περάσουμε στην αταξία της Ιθάκης, στην απόρριψη του ξένου-Οδυσσέα από τους αφιλόξενους μνηστήρες και στον αγώνα αποκατάστασης του δικαίου στο βασίλειό του. Η αρμονία του οίκου του Αλκίνοου και η άριστη συζυγική του σχέση με την Αρήτη προοικονομούν την αρμονία που θα επέλθει και στον οίκο του Οδυσσέα, καθώς και την επανασύνδεσή του με την Πηνελόπη. Ύστερα από τους υπερφυσικούς αγώνες, την επτάχρονη απραξία και το ναυάγιο, ο Οδυσσέας περνά σε μια νέα κατάσταση. Αναγεννιέται στη Σχερία, ανακτά οριστικά πλέον την ταυτότητά του και είναι έτοιμος να εισέλθει στον πραγματικό κόσμο.

Πάνω από όλα, η ραψωδία ζ φέρνει τον Οδυσσέα αντιμέτωπο με έναν ακόμη μεγάλο θηλυκό πειρασμό, τη Ναυσικά, τον τελευταίο και ίσως τον μεγαλύτερο πριν την επιστροφή. Η Καλυψώ δοκίμασε τον Οδυσσέα προσφέροντάς του το δώρο της αιώνιας νιότης και της αθανασίας, καθώς και το άφθιτο κορμί μιας αειθαλούς θεάς. Η Ναυσικά — βασιλοκόρη σε ηλικία γάμου, αγνή, παρθενική, ευλογημένη, κινούμενη οριακά ανάμεσα στην «ιστορία» και το παραμύθι, ανάμεσα στη γυναίκα και τη θεά —  συνιστά ό,τι πλησιέστερο στην Πηνελόπη έχει μέχρι τώρα βρεθεί στον δρόμο του Οδυσσέα. Όπως και στην περίπτωση της Καλυψούς, όμως, ο Οδυσσέας παραμένει απερίσπαστα προσηλωμένος στον νόστο. Αντιμετωπίζει και τη Ναυσικά, όπως και την Καλυψώ, με όπλο τημῆτιν. Το κλίμα βεβαίως στο έψιλον ήταν βαρύ. Στο ζήτα ο ποιητής ελαφραίνει την ατμόσφαιρα, σχεδόν παίζει.

Όπως σημειώνει εύστοχα ο Harold Bloom, το νησί της Καλυψούς δεν ήταν μόνο συμβολικός τάφος για τον Οδυσσέα, αλλά και νοητή μήτρα, μέσα από την οποία στο ζήτα ξαναγεννιέται. Η ραψωδία έψιλον τελειώνει με την εικόνα του Οδυσσέα στην ακτή της Σχερίας να σκεπάζεται με ένα στρώμα από φύλλα. Η παρομοίωση που συνοδεύει την εικόνα είναι εντυπωσιακή: τα φύλλα προφυλάσσουν τη σπίθα της ζωής στο γυμνό σώμα του Οδυσσέα, όπως σκεπάζει κανείς ένα δαυλό κάτω από την τέφρα σπέρμα πυρὸς σῴζων (ε, 488-90). Όταν ο Οδυσσέας ανορθώνεται γυμνός από τον ύπνο (ζ, 117), αλλά και από το λουτρό του λίγο αργότερα (ζ, 223-37), είναι κυριολεκτικά αναζωογονημένος, θα έλεγε κανείς αναγεννημένος. Πρόκειται για την πρώτη από τις δύο μεταμορφώσεις (η δεύτερη είναι το αντίστοιχο λουτρό στο ψ), που θα αποκαταστήσουν τον ήρωα στην προτέρα (πριν τις περιπλανήσεις) κατάστασή του.

Ο Οδυσσέας φτάνει στο νησί των Φαιάκων ναυαγός, γυμνός, εξαντλημένος και εντελώς μόνος. Ο ήρωας βρίσκεται στη χειρότερη θέση που βρέθηκε ποτέ από τότε που  ξεκίνησε το ταξίδι της επιστροφής. Έχει υπομείνει τα πάντα, έχει χάσει τα πάντα (προσέξτε ότι στον πρώτο ήδη στίχο της ραψωδίας χαρακτηρίζεται πολύτλας) και βιώνει την υψίστη ταπείνωση (γυμνός να εξαρτάται όχι τουλάχιστον από μια θεά, όπως όταν θα αφιχθεί στην Ιθάκη, αλλά από ένα απλό κορίτσι). Από το σημείο μηδέν θα ξεκινήσει η τελευταία φάση της επιστροφής του (και πάλι με την επέμβαση της Αθηνάς).

Η παραμονή στη Σχερία καθίσταται για τον Οδυσσέα η τελευταία δυσκολία πριν την Ιθάκη, ο τελευταίος πειρασμός. Ο Οδυσσέας καλείται να επιλέξει μεταξύ του νησιού των Φαιάκων και της πατρίδας του, αλλά επίσης μεταξύ της Ναυσικάς και της Πηνελόπης. Έχει τη δυνατότητα να παραμείνει και να ζήσει σε αυτή τη χώρα, που είναι μεν ανθρώπινη, αλλά όλα σε αυτήν λειτουργούν μαγικά. Απορρίπτει όμως την πρόταση του Αλκίνοου να γίνει γαμπρός του (η, 313), όπως απέρριψε την πρόταση της Κίρκης και της Καλυψούς. Ξανά, πουθενά δεν αφήνεται να εννοηθεί ότι ο Οδυσσέας σκέφτεται καν τον γάμο που του προσφέρεται, αφού σε καμιά περίπτωση δεν επιθυμεί να παραμείνει στη Σχερία. Επιβεβαιώνεται έτσι ο χαρακτηρισμός που θα αποδώσει στον Οδυσσέα ο Ευρύλοχος, ότι δηλαδή είναι φτιαγμένος από σίδερο και πως τίποτε δεν τον αγγίζει, σε αντίθεση με τους συντρόφους του (ἦ ῥά νυ σοί γε σιδήρεα πάντα τέτυκται, μ, 280). Ο Οδυσσέας μένει ανέπαφος από τον ιδανικό, αλλά τόσο απόμακρο, κόσμο των Φαιάκων.

Στο νησί της Καλυψούς ο ήρωας αρνήθηκε την αθανασία, αλλά ακόμη απείχε από τον κόσμο των θνητών (η Ωγυγία ήταν πολύ μακρινή ακόμα και για τους ίδιους τους θεούς, σύμφωνα με τον Ερμή, βλ. ε, 100-102). Στο νησί των Φαιάκων καλείται να επιβεβαιώσει ότι όντως επιλέγει τη θνητότητα. Μόνο όταν ο Οδυσσέας αρνείται την προοπτική παραμονής του στη Σχερία, αποκαθίσταται ως ήρωας μεταξύ των Φαιάκων (αποδοχή από τους Φαίακες, αποκάλυψη της ταυτότητάς του, συμμετοχή στους αγώνες) και παίρνει πλούσια δώρα, έτοιμος πια να επιστρέψει στον πραγματικό κόσμο και στην Ιθάκη.

Η πιο σημαντική, επομένως, λειτουργία της παρουσίας του Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων είναι να τον προετοιμάσει για το ταξίδι του στον πραγματικό κόσμο, αφού πρώτα ο ήρωας αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την κοινωνία και επιβεβαιώσει για μια ακόμη φορά την επιλογή της θνητότητας αντί της αθανασίας. Ο Οδυσσέας φτάνει στη Σχερία ύστερα από το μεγαλύτερο και πιο επικίνδυνο ταξίδι του (διήρκεσε 20 μέρες, διπλάσιο δηλαδή χρόνο από όσο χρειάστηκε για να φτάσει από το νησί του Ήλιου στην Ωγυγία), ναυαγός, γυμνός, μόνος και αβοήθητος, στο έσχατο σημείο των παθών του. Ύστερα από τρεις μέρες θα φτάσει στην Ιθάκη μόνος, θα καλυφθεί με κουρέλια και θα κρύψει τα δώρα των Φαιάκων σε μια σπηλιά. Μεταξύ των δύο αφίξεων έχει μεσολαβήσει η αποδοχή του από τους Φαίακες και η αποκατάστασή του ως ήρωα.

Το επεισόδιο ξεκινά με την επέμβαση της Αθηνάς, η οποία εμφανίζεται στον ύπνο της Ναυσικάς με τη μορφή μιας συνομήλικής της και της υποβάλλει την ιδέα να κατέβει στην παραλία για να πλύνει. Είναι σημαντικό για τους συμβολισμούς της σκηνής (αποτελεί, είπαμε, για τον Οδυσσέα τον τελευταίο πειρασμό) ότι αυτή η πράξη συνδέεται με το ότι η Ναυσικά βρίσκεται σε ηλικία γάμου, άρα η μπουγάδα προβάλλει τρόπον τινά ως προγαμιαία πράξη.

Στον στ. 110, η Ναυσικά (από το ναῦς + καίνυμαι: αυτή που υπερέχει, διακρίνεται για τα πλοία) μαζί με τις υπηρέτριες έχει πλύνει τα ρούχα και είναι έτοιμη να επιστρέψει στο παλάτι χωρίς να συναντήσει τον Οδυσσέα. Ο ρόλος της θεάς είναι ακόμα μια φορά καταλυτικός. Η μπάλα χάνει τον στόχο της την κατάλληλη στιγμή και οι φωνές των κοριτσιών ξυπνούν τον Οδυσσέα που διερωτάται σε ποια χώρα βρέθηκε πάλι (σημειωτέον, οι στίχοι ζ 120-21 είναι πανομοιότυποι με τους στ. ι 175-6, με τους οποίους ο Οδυσσέας σημαίνει την άφιξή του στο νησί των Κυκλώπων). Δεν ξέρει αν ακούει φωνές νυμφών (που δεν θα ήταν παράξενο σε μια τέτοια ερημιά) ή γυναικών. Για πρώτη φορά ύστερα από οκτώ χρόνια ο Οδυσσέας συναντά άνθρωπο και για πρώτη φορά στην Οδύσσεια διερωτάται για το χαρακτήρα των κατοίκων της χώρας που έφτασε. Καλύπτει τη γύμνια του με ένα κλαδί και εμφανίζεται μπροστά τους.

Είναι αναγκαίο να υπενθυμίσουμε εδώ κάποια σημεία. Η Ναυσικά πήγε στο ποτάμι όχι μόνη, αλλά συνοδευόμενη από τις υπηρέτριές της (ζ, 84). Η συνοδεία για τις γυναίκες αποτελούσε σύμβολο στάτους και εγγύηση κοσμιότητας (πρβλ. την Πηνελόπη, που πάντα εμφανίζεται συνοδευόμενη). Επίσης, πρέπει να διατηρούμε υπόψη μας ότι το μέρος, όπως περιγράφεται, ήταν απόμερο, υπήρχε δάσος και ποτάμι που χυνόταν στη θάλασσα.

ΜΕΡΙΚΗ ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ https://antonispetrides.wordpress.com/…/odysseia_stigmes_3…/

Στιγμές της “Οδύσσειας” (3): Οδυσσέας και Ναυσικά (ραψωδία ζ)

Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΣΤΟΥΣ ΦΑΙΑΚΕΣ Η άφιξη του Οδυσσέα στη Σχερία, το νησί των Φαιάκων, αποτελεί την πρώτη, μετά από οκτώ χρόνια, συνάντηση με ανθρώπους…

ANTONISPETRIDES.WORDPRESS.COM

ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΜΕΡΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ, ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗ  ΣΤΟ ΠΟΡΟΣΒΡΕςς
Άντε να μπω στη μέση μπας και βγεί καμιά άκρη. Μπορεί φίλε Γιώργο και να καταλήγουμε για τσού Φαίακες αλλά όχι στην χαμένη Ατλαντίδα (αν αυτό εννοείς), αλλά στον Άτλαντα ένα βουνό από Τυνησία μέχρι Μαρόκο. Έπειτα και χρώμα φαιό είχανε (Φαίακες) σαν το κάστανο δηλαδή που άμα βάλει κανείς και κάτι τσιληπουρδήσματα του Δία με τη μάνα τους αν και δεν το έχω ψάξει δικαιολογείται. Αλήθεια οι Κερκυραίοι μπας και ήτανε καφετιοί και τσου άσπρισε ο Άη Σπυρίδωνας γιατί το ίδιο έκαμε παλιά όταν ήτανε στη Τσύπρο με τσου εκεί μελαμψούς. Χα χα. Άμα πάρουμε όμως αυτή τη θεωρεία έρχόμαστε πολύ κοντά στο Σχερία = Μάλτα. Άσε που εκεί κάτου έχει κάτι Αράπηδες δίμετρους όμοιους με κύκλωπες? Δε ξέρω όμως άμα και καταφέρνανε να χτυπάνε σα σαρδέλες τους τότε κοντούς Αχαιούς και να τσου τρώνε σα παστές σαρδέλες. Χα χα χα. σε Η Τροία έπεσε το 1218 π.χ. και ο Οδυσσέας ταξίδευε... 11 χρόνια

Καλημέρα και από εμένα. Δεν μπορεί να λείπει ο Μάρτης απ' την Σαρακοστή". Έτσι δεν είναι; Το πρόβλημα με τον Όμηρο είναι η μεθοδολογία που θα ακολουθήσεις. Εκεί βρίσκεται και το λάθος όλων μια και υιοθετούν μια χαλαρή μέθοδο ταύτισης με το κείμενο. Ή λοιπόν η έρευνά σου αποδέχεται 100% το Ομηρικό κείμενο ή καλύτερα πάνε για ψάρεμα. Περισσότερο κέρδος θα έχεις. Τώρα αν δεν θες να ψαρέψεις και θες να διαβάσεις τον Όμηρο θα πρέπει να αποδεχθείς ότι ίσως η μέχρι τώρα γνώσεις και οι αντίστοιχες θεωρήσεις σου να είναι λάθος. Αυτό είναι 5 χρόνια ψυχανάλυση από μόνο του. Αφού περάσεις και αυτό το στάδιο θα πρέπει να υποθέσεις ότι ίσως οι μέχρι τώρα ειδικοί επί του θέματος θα ήταν καλύτερο να είχαν πάει για ψάρεμα. Το γεγονός ότι ΚΑΝΕΝΑΣ δεν μπόρεσε να ταυτίσει ΑΠΟΛΥΤΑ με το Ομηρικό κείμενο ΚΑΜΙΑ αναφερόμενη πόλη από τον Όμηρο, ίσως να είναι υποβοηθητικό γι' αυτό. Έτσι στο επόμενο στάδιο μπορεί και να φτάσεις στην λύση ή έστω να την αναγνωρίσεις. ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:1. Η λύση δεν συνδέεται σε Μια πάρα πολυ καλή ομηρικη Παρέμβαση στην Ανάρτηση,, στο βιβλιο Σακη.

και 

http://porosvress.blogspot.com/2016/11/blog-post_21.html

Ο περί Σχερίας λόγος:

kefalonia,κεφαλονια,πορος,επαγγελματα,αρχαια,ομηρικη ιθακη

POROSVRESS.BLOGSPOT.COM|ΑΠΟ ΠΟΡΟΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ

Το «αἴθωνα σίδηρον» τί να υπονοεί? Ακατέργαστο στιλπνό- αστραφτερό μετάλλευμα ή κατεργασμένο?  σε πολλά τα φρεσκα σχολια στο ταξίδι του Οδυσσέα πρός Σχερία