ΣΑΝ ΒΓΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΗΓΑΙΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ … ΙΘΑΚΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΣΟΥ

http://porosnews.blogspot.gr/2014/11/blog-post_58.html ΣΤΟΝ ΠΗΓΑΙΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΘΑΚΗ,,ΝΑ ΕΥΧΕΣΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΥΣ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΝΕΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΑΠΟ ΠΟΡΟ ΜΕ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΜΕ… POROSNEWS.BLOGSPOT.COM ΚΑΙ  ΜΙΑ  ΑΝΑΡΤΗΣΗ  - 24.11.10

ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΑΠΟ www.ithacanews.gr Να εύχεσαι να είναι μακρύς ο δρόμος; Ο Οδυσσέας που φτάνει στην Ιθάκη με τη μορφή ενός γέρου ζητιάνου τον οποίον κανείς δεν αναγνωρίζει, ίσως να μην είναι πλέον το ίδιο άτομο με τον Οδυσσέα που έφυγε από την Τροία. Κι ακόμα ο Οδυσσέας, ξυπνώντας στην Ιθάκη, δεν αναγνωρίζει την πατρίδα του. Θα χρειαστεί να επέμβει η Αθηνά και να του εγγυηθεί ότι η Ιθάκη είναι πράγματι η Ιθάκη. Η κατάλυση αξιών, η αναθεώρηση τακτικών, η κατάργηση θεμελιακών δομών, είτε αφορούν στο άτομο είτε στο σύνολο, οδηγούν κατά κανόνα στην αμφισβήτηση αυτού που γενικά ονομάζουμε «ταυτότητα». Στις μέρες μας, μάλιστα, όσο ποτέ πριν, παρατηρείται η αμφισβήτηση της προσωπικής και κοινωνικής ταυτότητας. Γιατί η σημερινή εποχή ευνοεί τις συνθήκες που κάνουν το άτομο να αμφισβητεί την ίδια του την ταυτότητα. Και θα ήταν πολύ εγωκεντρικό να πιστεύουμε ότι, από όλους τους ανθρώπους που έχουν περάσει από τούτο τον πλανήτη στα 4.600.000 χρόνια ζωής του, είμαστε εμείς αυτοί που πρώτοι αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της αναζήτησης μιας χαμένης ταυτότητας και τη δυσκολία εξακρίβωσης των στοιχείων ενός μεταμφιεσμένου, μη αναγνωρίσιμου εαυτού, ατομικού ή συλλογικού.     Τέτοιες σκέψεις έκανα διαβάζοντας αυτά που γράφει ο Ίταλο Καλβίνο στο άρθρο του «Οι Οδύσσειες στην Οδύσσεια», από όπου είναι το ακόλουθο απόσπασμα: "...Στο συλλογικό υποσυνείδητο, ο μεταμφιεσμένος σε φτωχό πρίγκιπας είναι η απόδειξη ότι ο κάθε φτωχός είναι στην πραγματικότητα ένας υπό σφετερισμό πρίγκιπας που πρέπει να ξανακερδίσει το χαμένο βασίλειό του. Ο Οδυσσέας ή ο Γκουερίν Μεσκίνο ή ο Ρόμπιν Χουντ, βασιλιάδες ή γιοι βασιλιάδων ή ξεπεσμένοι ευγενείς ιππότες, όταν θα θριαμβεύσουν εναντίον των εχθρών τους, θα παλινορθώσουν μια κοινωνία δικαίου στην οποία θα αναγνωριστεί η αληθινή τους ταυτότητα. Πρόκειται όμως για την ίδια την προηγούμενη ταυτότητα; Ο Οδυσσέας που φτάνει στην Ιθάκη με τη μορφή ενός γέρου ζητιάνου τον οποίον κανείς δεν αναγνωρίζει, ίσως να μην είναι πλέον το ίδιο άτομο με τον Οδυσσέα που έφυγε από την Τροία. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σώθηκε αλλάζοντας το όνομά του σε Κανένας. Η μοναδική άμεση και αυθόρμητη αναγνώριση έρχεται από το σκύλο του Άργο, λες και η συνέχεια του ατόμου εκδηλώνεται μόνο μέσα από σημάδια που τα αντιλαμβάνεται μόνο το μάτι ενός ζώου.      Αποδείξεις της ταυτότητας του για την τροφό είναι τα ίχνη μιας πληγής από χαυλιόδοντα αγριόχοιρου, για τη σύζυγό του το μυστικό της κατασκευής του νυφικού κρεβατιού από μια ρίζα ελιάς, για τον πατέρα του ένας κατάλογος οπωροφόρων δένδρων' όλα σημάδια που δεν έχουν να κάνουν με τη βασιλική καταγωγή του και τον εξομοιώνουν με λαθροθήρα, με ξυλουργό, με κηπουρό...      Φαίνεται πως η ταυτότητα του Οδυσσέα απαιτεί απόδειξη, επειδή η όψη του είναι μη αναγνωρίσιμη και δεν έχει καμιά οπτική αντιστοιχία με όσα οι δικοί του είχαν φυλάξει στη μνήμη τους κάτω από την ετικέτα «Οδυσσέας». Αν κάποιο δειλινό η τροφός ή η Πηνελόπη τραγουδούσαν το «Οδυσσέα γύρνα κοντά μου» αναρωτιέμαι τι εικόνα είχαν άραγε στο μυαλό τους και ποιον καλούσαν να επιστρέψει κοντά τους; Ποιον Οδυσσέα; Τον Έναν, τον Άλλο, τον Κανένα;  Αλλά και ο ίδιος ο Οδυσσέας σε ποια ονειρική λήθη σεργιανούσε στ' αλήθεια και σε ποια Ιθάκη επέστρεφε; Ο Καλβίνο απαντά επ' αυτού:     Με τη σειρά του ο Οδυσσέας, ξυπνώντας στην Ιθάκη, δεν αναγνωρίζει την πατρίδα του. Θα χρειαστεί να επέμβει η Αθηνά και να του εγγυηθεί ότι η Ιθάκη είναι πράγματι η Ιθάκη. Η κρίση ταυτότητας είναι γενική στο δεύτερο ήμισυ της Οδύσσειας. Μόνο η αφήγηση εγγυάται ότι τα πρόσωπα και οι τόποι είναι τα ίδια πρόσωπα και οι ίδιοι τόποι. Αλλά και η αφήγηση αλλάζει. Αυτά που αφηγείται ο μη αναγνωρίσιμος Οδυσσέας στο βοσκό Εύμαιο, ύστερα στον αντίπαλό του Αντίνοο και στην ίδια την Πηνελόπη είναι μια άλλη Οδύσσεια, εντελώς διαφορετική: οι περιπλανήσεις που έφεραν μέχρι εκεί από την Κρήτη το πλασματικό πρόσωπο που ο ίδιος ισχυρίζεται πως είναι, η πολύ πιο αληθοφανής ιστορία ναυαγίων και πειρατών από αυτή που ο ίδιος είχε αφηγηθεί στο βασιλιά των Φαιάκων. Ποιος όμως μας βεβαιώνει πως δεν είναι αυτή η «αληθινή» Οδύσσεια; Αλλά η νέα αυτή Οδύσσεια παραπέμπει με τη σειρά της σε μια άλλη Οδύσσεια: ο «Κρητικός» στα ταξίδια του είχε συναντήσει τον Οδυσσέα: ιδού λοιπόν που ο Οδυσσέας διηγείται για έναν Οδυσσέα που ταξιδεύει σε χώρες στις οποίες η Οδύσσεια που μας παρουσιάζει ως «αληθινή» δεν τον έχει ταξιδέψει..."     Και συνεχίζει το άρθρο του ο Καλβίνο λέγοντας πως γνωρίζαμε όλοι, πριν από την Οδύσσεια, ότι ο Οδυσσέας ήταν απατεώνας, ξέροντας το κόλπο με τον Δούρειο Ίππο κι άλλες του προσποιήσεις…» Διαβάζοντας όσα έγραφε ο Καλβίνο για τον Οδυσσέα και την Ελένη, σκέφτηκα για μιαν ακόμη φορά πόσο κοντά βρίσκονται η αλήθεια και το ψέμα, η μνήμη και η λήθη, η αίσθηση και η ψευδαίσθηση. Οι αλήθειες είναι ψευδαισθήσεις που λησμονήθηκε ότι ήταν τέτοιες, είχε γράφει ο Νίτσε στο βιβλίο του «περί αλήθειας και ψεύδους υπό εξωηθικής έννοιας». Όμως και οι ψευδαισθήσεις δεν είναι αλήθειες που αναζητούν την Ιθάκη ή, έστω, μια κατάλληλη αφήγηση για να αποκτήσουν τη δική τους «αληθινή» ταυτότητα; Μόνο με την παρέμβαση και την εγγύηση της θεάς Αθηνάς η Ιθάκη αποκτά την αξιοπιστία της; Όχι, πιστεύω πως ακόμη και μοιρολατρικά να αντιμετωπίζει κανείς την απώλεια μιας ταυτότητας δεν μπορεί παρά να θυμηθεί πως θα πρέπει, για να βγει από την κρίση, να κουνήσει το χέρι του, ειδικά δε στην περίπτωση που αυτή η κίνηση μοιάζει με αληθινή Οδύσσεια... -----------------------------------------------------------------------------------------------Το κείμενο του Ίταλο Καλβίνο είναι από το βιβλίο «ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, σε μετάφραση Ανταίου Χρυσοστομίδη και είναι μια συλλογή δοκιμίων στα οποία ο Καλβίνο προσπαθεί να μας πείσει ότι πρέπει να διαβάζουμε τους Κλασικούς από τα πρωτότυπα κείμενα. ΑΝΑΡΤΉΘΗΚΕ στο ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ «Μαθηματικά + Λογοτεχνία της Κατερίνας Κ. http://mathandliterature.blogspot.com/ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΠ. ΤΣΕΡΕΣ

Τελευταία ανανέωση ( 24.11.10 )