ΑΥΡΙΟ ΕΙΝΑΙ Η ΗΜΕΡοΜΗΝΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ ΤΟΥ LEPANTO,444 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ ΠΟΥ ΕΚΡΙΝΕ ΤΗ ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ..ΗΤΑΝ ΤΟ 1571,Η ΠΡΩΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΗ,(7η Οκτ.)ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΙΜΕΡΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΟΤΑΝ ΝΙΚΗΣΑΝ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ,ΠΟΥ ΑΝΑΘΑΡΡΕΜΕΝΟΙ ΗΘΕΛΑΝ ΝΑ ΒΑΛΛΟΥΝ ΠΟΔΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ........
La flotta della Lega, salpata da Messina il 16settembre si mosse con velocità differenti e si trovò riunita solo il 4 ottobre successivo nel porto di Cefalonia in Grecia.
Η συμμετοχή της Κεφαλονιάς στην ναυμαχία της Ναυπάκτου (Βattaglia di Lepanto)
Η ναυμαχία διεξήχθη στις 7 Οκτωβρίου 1571 στον θαλάσσιο χώρο των νησιών Εχινάδων και από το ακρωτήριο «Σκρόφα» στις ακτές του Αιτωλικού, έως την άκρη «Πάππας» στην είσοδο του Πατραϊκού. Η ανάγκη αναχαίτισης των Οθωμανών προήλθε από το γεγονός ότι από το 1570 είχε αρχίσει η σταδιακή κατάληψη της Κύπρου από τον σουλτάνο Σελίμ Β΄, η οποία ολοκληρώθηκε με την βίαια λεηλασία της Αμμοχώστου το 1571. Ο Οθωμανός σουλτάνος συνέχισε την προκλητική και επεκτατική πολιτική, απέναντι στα χριστιανικά κράτη. Η Βενετία είχε αρχίσει να εξοβελίζεται από την ανατολική Μεσόγειο. Με προτροπή του Πάπα Πίου Ε’ ξεκίνησε διπλωματική πρωτοβουλία της Βενετίας και Ισπανίας, για την δημιουργία συμμαχίας με σκοπό την διάλυση του οθωμανικού στόλου και απελευθέρωση των κατεχομένων εδαφών .
Έτσι, μεταξύ του Πάπα Πίου Ε’ και Βενετίας, Βασιλείου Σαβοΐας, Νεάπολης & Σικελίας, Ισπανίας και Μάλτας υπογράφηκε στις 25 Μαΐου 1571 στην Ρώμη η “Sacra Liga Antiturca”, συμμαχία που είχε σκοπό να σταματήσει τον Οθωμανικό επεκτατισμό. Τα μισά έξοδα της συμμαχίας, θα κατέβαλε ο Ισπανός βασιλιάς και τα υπόλοιπα , τα άλλα μέλη.
Ο Βενετσιάνικος στόλος αποτελείτο από δυo μοίρες υπό τους ναυάρχους Sebastiano Venier και Agostino Barbarigo. Επικεφαλής του Παπικού στόλου ήταν ο ναύαρχος Marcantonio Colonna, του Γενοβέζικου ο Gianandrea Doria και του Ισπανικού ο ετεροθαλής αδελφός του βασιλιά της Ισπανίας, Don Giovanni d’Austria ο οποίος κατόπιν γενικής συμφωνίας ήταν ο αρχιναύαρχος του συμμαχικού στόλου, αν και υπήρξαν αντιρρήσεις και διαφωνίες από την πλευρά των Βενετών.
Η δύναμη του συμμαχικού στόλου αποτελείτο από 212 πλοία εκ των οποίων τα 35,ήταν από την Κρήτη, Ζάκυνθο, Κεφαλονιά και Κέρκυρα.
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1571 ο συμμαχικός στόλος απέπλευσε από την Μεσσήνη της Σικελίας με πορεία ανατολικά, προς συνάντηση του Οθωμανικού στόλου. Στις 25 Σεπτεμβρίου ο στόλος έφθασε στην Κέρκυρα για ανεφοδιασμό, στις 3 Οκτωβρίου απέπλευσε απ την Ηγουμενίτσα και στις 4 Οκτωβρίου αγκυροβόλησε στο Φισκάρδο της Κεφαλονιάς. Το βράδυ της 4ης Οκτωβρίου ο συμμαχικός στόλος κωπηλατούσε για να πλεύσει την απόσταση των 12 ναυτικών μιλίων που χωρίζει το Φισκάρδο από την Valle d’ Alessandria, δηλαδή τον αιγιαλό της Σάμης Κεφαλονιάς, όπως λεγόταν αυτή την χρονική περίοδο. Στις 5 και 6 Οκτωβρίου ο στόλος ήταν αγκυροβολημένος εμπρός από την Valle d’Alessandria δηλαδή την σημερινή Σάμη έως και την περιοχή «Φρύδι» του σημερινού Καραβομύλου , για να υδρευθεί από παρακείμενη πηγή - η παράδοση αναφέρει την πηγή του Λουτρού στη Σάμη- γεμίζοντας τις δεξαμενές νερού των πλοίων, να ασκηθεί και κατά μια εκδοχή να γίνει το τελευταίο πολεμικό συμβούλιο των χριστιανών ναυάρχων στο οχυρωμένο και ασφαλές μοναστήρι των Αγίων Φανέντων, στο λόφο πάνω από την Σάμη. Σε αυτήν την θαλάσσια περιοχή, πλησίασαν για πρώτη φορά αντίπαλα πλοία, καθώς ο κουρσάρος Κarakoza, προσέγγισε τον χριστιανικό στόλο για να μετρήσει την δύναμή του. Ο μουσουλμάνος πειρατής, χωρίς να γίνει αντιληπτός , υπολόγισε ότι τα χριστιανικά πλοία ήταν 164, πολύ λιγότερα δηλαδή, από την πραγματική δύναμη, κάτι που επηρέασε τις αποφάσεις των διοικητών του οθωμανικού στόλου. Τα χαράματα της 7ης Οκτωβρίου 1571 απέπλευσε από την Σάμη ο συμμαχικός χριστιανικός στόλος με δύναμη 206 γαλέρες και 6 βαριά οπλισμένες βενετικές γαλεάσσες, υπό την αρχηγία του Don Giovanni d’Austria και φθάνοντας στους Κουρτσουλάρους, όπως λεγόντουσαν τότε οι Εχινάδες νήσοι, ναυμάχησε και κατατρόπωσε τον Οθωμανικό στόλο που αποτελείτο από 208 γαλέρες και άλλα 56 ελαφρύτερα πλοία γαλίοτες ή φούστες, όλα Τουρκικά Αιγυπτιακά και Αλγερινά. Επικεφαλής ήταν ο Καπουδάν Πασάς (ναύαρχος) Αλή Πασάς Μουεζινζαντέ (=γιός του Μουεζίνη). Μαζί του ήταν ο μεηλέρμπεης του Αλγερίου Ουλούτζ Αλή και επικεφαλής του επιβαίνοντος πεζικού, ο Πετράου Πασάς. Ο Οθωμανικός στόλος Θα πρέπει να πούμε, είχε πραγματοποιήσει επιδρομή στην Κεφαλονιά, το καλοκαίρι του 1571.Στην επιδρομή αυτή που πραγματοποιήθηκε τρεις μήνες πριν την ναυμαχία, η δυτική βιβλιογραφία αναφέρει μόνο τον Ουλούτζ Αλή, αλλά σύμφωνα με νεώτερα στοιχεία, και οι τρεις προαναφερθέντες Οθωμανοί διοικητές είχαν εμπλοκή.
Η δύναμη του συμμαχικού στόλου αποτελείτο από 212 πλοία εκ των οποίων τα 35,ήταν από την Κρήτη, Ζάκυνθο, Κεφαλονιά και Κέρκυρα.
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1571 ο συμμαχικός στόλος απέπλευσε από την Μεσσήνη της Σικελίας με πορεία ανατολικά, προς συνάντηση του Οθωμανικού στόλου. Στις 25 Σεπτεμβρίου ο στόλος έφθασε στην Κέρκυρα για ανεφοδιασμό, στις 3 Οκτωβρίου απέπλευσε απ την Ηγουμενίτσα και στις 4 Οκτωβρίου αγκυροβόλησε στο Φισκάρδο της Κεφαλονιάς. Το βράδυ της 4ης Οκτωβρίου ο συμμαχικός στόλος κωπηλατούσε για να πλεύσει την απόσταση των 12 ναυτικών μιλίων που χωρίζει το Φισκάρδο από την Valle d’ Alessandria, δηλαδή τον αιγιαλό της Σάμης Κεφαλονιάς, όπως λεγόταν αυτή την χρονική περίοδο. Στις 5 και 6 Οκτωβρίου ο στόλος ήταν αγκυροβολημένος εμπρός από την Valle d’Alessandria δηλαδή την σημερινή Σάμη έως και την περιοχή «Φρύδι» του σημερινού Καραβομύλου , για να υδρευθεί από παρακείμενη πηγή - η παράδοση αναφέρει την πηγή του Λουτρού στη Σάμη- γεμίζοντας τις δεξαμενές νερού των πλοίων, να ασκηθεί και κατά μια εκδοχή να γίνει το τελευταίο πολεμικό συμβούλιο των χριστιανών ναυάρχων στο οχυρωμένο και ασφαλές μοναστήρι των Αγίων Φανέντων, στο λόφο πάνω από την Σάμη. Σε αυτήν την θαλάσσια περιοχή, πλησίασαν για πρώτη φορά αντίπαλα πλοία, καθώς ο κουρσάρος Κarakoza, προσέγγισε τον χριστιανικό στόλο για να μετρήσει την δύναμή του. Ο μουσουλμάνος πειρατής, χωρίς να γίνει αντιληπτός , υπολόγισε ότι τα χριστιανικά πλοία ήταν 164, πολύ λιγότερα δηλαδή, από την πραγματική δύναμη, κάτι που επηρέασε τις αποφάσεις των διοικητών του οθωμανικού στόλου. Τα χαράματα της 7ης Οκτωβρίου 1571 απέπλευσε από την Σάμη ο συμμαχικός χριστιανικός στόλος με δύναμη 206 γαλέρες και 6 βαριά οπλισμένες βενετικές γαλεάσσες, υπό την αρχηγία του Don Giovanni d’Austria και φθάνοντας στους Κουρτσουλάρους, όπως λεγόντουσαν τότε οι Εχινάδες νήσοι, ναυμάχησε και κατατρόπωσε τον Οθωμανικό στόλο που αποτελείτο από 208 γαλέρες και άλλα 56 ελαφρύτερα πλοία γαλίοτες ή φούστες, όλα Τουρκικά Αιγυπτιακά και Αλγερινά. Επικεφαλής ήταν ο Καπουδάν Πασάς (ναύαρχος) Αλή Πασάς Μουεζινζαντέ (=γιός του Μουεζίνη). Μαζί του ήταν ο μεηλέρμπεης του Αλγερίου Ουλούτζ Αλή και επικεφαλής του επιβαίνοντος πεζικού, ο Πετράου Πασάς. Ο Οθωμανικός στόλος Θα πρέπει να πούμε, είχε πραγματοποιήσει επιδρομή στην Κεφαλονιά, το καλοκαίρι του 1571.Στην επιδρομή αυτή που πραγματοποιήθηκε τρεις μήνες πριν την ναυμαχία, η δυτική βιβλιογραφία αναφέρει μόνο τον Ουλούτζ Αλή, αλλά σύμφωνα με νεώτερα στοιχεία, και οι τρεις προαναφερθέντες Οθωμανοί διοικητές είχαν εμπλοκή.
Η Κεφαλονιά συμμετείχε στην περίφημη ναυμαχία με τρεις γαλέρες υπό τους σοπρακόμιτους Χριστόφορο Κρασσά , τον Μάρκο - Αντώνιο Τσιμάρα ο οποίος ήταν μαζί με τον γιό του Ιωάννη, και μια της κοινότητας, με κυβερνήτη τον Ιωάννη - Μιχαήλ Πιτσαμάνο. Η γαλέρα του Χριστόφορου Κρασά λεγόταν «Η Αγία Παρθένος» και είχε ακρόπρωρο, μια γλυπτή απεικόνιση της Παναγίας και η γαλέρα του Μάρκου – Αντώνιου Τσιμάρα λεγόταν «La Crosse Rosson» και είχε ως σύμβολο στο ακρόπρωρο έναν ξύλινο και ζωγραφιστό σταυρό. Η κοινοτική, είχε γλυπτή απεικόνιση κυνηγετικού σκύλου. Τα πλοία αυτά τέθηκαν στην δεξιά πλευρά της χριστιανικής παράταξης, (προς νότο και προς το ακρωτήριο Πάππας) στην πλευρά που διοικούσε ο Gianandrea Doria. Κατά την διάρκεια της ναυμαχίας η γαλέρα του Τσιμάρα, περικυκλώθηκε από δυο τουρκικά σκάφη, πέτυχε όμως να βυθίσει το ένα , αλλά ο ίδιος τραυματίσθηκε σοβαρά στον μηρό και λίγο αργότερα πέθανε. Ο γιος του Ιωάννης, ανέλαβε την αρχηγία και δίνοντας θάρρος στο πλήρωμά του, πήδησαν στο δεύτερο τουρκικό και το κυρίευσαν . Επίσης, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Ευριδίκης Λειβαδά – Ντούκα, η οποία παρουσιάσθηκε στο 10ο Διεθνές Πανιόνιο συνέδριο τον Μαϊο του 2014 στην Κέρκυρα, στην ναυμαχία συμμετείχε ως κυβερνήτης γαλέρας, με τους Ισπανούς, ο πολύ γνωστός μας Κεφαλονίτης θαλασσοπόρος Ιωάννης Φωκάς, ο Juan de Fuca. Ο Καιροφύλλας δίνει και τα ακόλουθα ονόματα διακριθέντων Κεφαλλήνων στην ναυμαχία: αδέλφια Αντύπας, Βίκτωρας Καρύδης, αδελφοί Λούζη, Ιωάννης Βαπτιστής Μεταξάς. Επίσης αναφέρεται το όνομα «Λοβέρδος» ως κυβερνήτης γαλέρας. Από διαθήκη του 1570, που διασώζεται και υπάρχει σε βιβλίο της Σ. Ζαπάντη , υπηρετούσε σε χριστιανικό κάτεργο ο Αλίσαντρος Σίμιος από το κάστρο του Αγ. Γεωργίου. Επίσης από κάποια άλλα δημοσιεύματα, βρίσκουμε τα ονόματα των Ιωάννη Λούζη και Σταμάτιου Βολτέρα. Ο Μάρκος - Αντώνιος Τσιμάρας ετάφη στον ναό Αγίου Νικολάου των γερόντων στην Κέρκυρα. Θα πρέπει επίσης να μνημονεύσουμε ότι σύμφωνα με υπόμνημα της κοινότητας της Κεφαλονιάς προς την Γερουσία, κατά την διετία 1569-1571 στρατολογήθηκαν συνολικά, περί τους 2.000 Κεφαλλήνες ως κωπηλάτες και αχθοφόροι για την ενίσχυση των Βενετικών δυνάμεων, εκ των οποίων επέστρεψαν στο νησί, μόνο οι 100.
Η συμβολή της προσευχής του Αγ. Γερασίμου.
Δεν θα πρέπει να παραλείψουμε το γεγονός ότι στην εν λόγω ναυμαχία συμμετείχαν και μαθητές του Αγίου Γερασίμου (όπως ο Ιωάννης Τσιμάρας), οι οποίοι, πέρα από την ενημέρωση την οποία θα του παρείχαν, λογικό ήταν να ζήτησαν και την ευλογία του, για να επιτευχθεί καλή έκβαση της σύγκρουσης. Άλλωστε η μοναχή Λαυρεντία, η μοναχή που ήταν δίπλα του, σε όλες τις στιγμές του βίου του στα Ομαλά, ήταν αδελφή του ενός σομπρακόμιτου , του Μάρκου - Αντώνιου Τσιμάρα. Σε πολλές αγιογραφίες που υπάρχουν σε εκκλησίες στο νησί , έχει αποτυπωθεί η επίκληση του Αγίου προς τον Θεό. Σε εικόνα στο λεύκωμα των Γερασίμου Γ. Γαλανού – Κωνσταντίνου Φ. Στάβερη «Ιστορώντας τον Άγιο Γεράσιμο» (έκδοση της Ι.Μ. Κεφαλληνίας, 2009) αναγράφεται: «Στο εσωτερικό του ανοικτού σκεπάσματος της λάρνακας του Αγίου Γερασίμου εικονίζεται η Προσευχή του Αγίου κατά την Ναυμαχία της Ναυπάκτου».
Κατά πάσα πιθανότητα ο Άγιος βρισκόταν στους Άγιους Φανέντες ή στο μοναστήρι της Άτρου, δυο σημεία στο νησί, από τα οποία έχει κάποιος οπτικό πεδίο, προς τον θαλάσσιο χώρο της ναυμαχίας.
Δεν θα πρέπει να παραλείψουμε το γεγονός ότι στην εν λόγω ναυμαχία συμμετείχαν και μαθητές του Αγίου Γερασίμου (όπως ο Ιωάννης Τσιμάρας), οι οποίοι, πέρα από την ενημέρωση την οποία θα του παρείχαν, λογικό ήταν να ζήτησαν και την ευλογία του, για να επιτευχθεί καλή έκβαση της σύγκρουσης. Άλλωστε η μοναχή Λαυρεντία, η μοναχή που ήταν δίπλα του, σε όλες τις στιγμές του βίου του στα Ομαλά, ήταν αδελφή του ενός σομπρακόμιτου , του Μάρκου - Αντώνιου Τσιμάρα. Σε πολλές αγιογραφίες που υπάρχουν σε εκκλησίες στο νησί , έχει αποτυπωθεί η επίκληση του Αγίου προς τον Θεό. Σε εικόνα στο λεύκωμα των Γερασίμου Γ. Γαλανού – Κωνσταντίνου Φ. Στάβερη «Ιστορώντας τον Άγιο Γεράσιμο» (έκδοση της Ι.Μ. Κεφαλληνίας, 2009) αναγράφεται: «Στο εσωτερικό του ανοικτού σκεπάσματος της λάρνακας του Αγίου Γερασίμου εικονίζεται η Προσευχή του Αγίου κατά την Ναυμαχία της Ναυπάκτου».
Κατά πάσα πιθανότητα ο Άγιος βρισκόταν στους Άγιους Φανέντες ή στο μοναστήρι της Άτρου, δυο σημεία στο νησί, από τα οποία έχει κάποιος οπτικό πεδίο, προς τον θαλάσσιο χώρο της ναυμαχίας.
Μετά την νίκη ο συμμαχικός στόλος αρχικά έπλευσε προς τα νησιά των Εχινάδων και εν συνεχεία προσορμίστηκε στην Κεφαλονιά, όπου ενταφιάστηκαν αρκετοί νεκροί και ανεγέρθηκε σε ανάμνηση της νίκης, η εκκλησιά της Santa Maria De la Vittoria στο Αργοστόλι.
Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι ο βενετσιάνος ναύαρχος Sebastiano Venier μετά την νικηφόρο έκβαση της ναυμαχίας, αφιέρωσε ένα μνημείο ευσεβείας “monumentum de votionis” στην Κεφαλονιά που η παράδοση ήθελε να είναι έργο του ζωγράφου Ραφαήλ Σάντι. Για το που τοποθετήθηκε το μνημείο της νίκης στην Κεφαλονιά οι μελετητές αναφέρουν ή το μονύδριο της Αγίας Ευφημίας στην Πύλαρο ή το μοναστήρι των Αγίων Φανέντων στην Σάμη.
Στον σημερινό καθεδρικό ναό της Σάμης υπάρχει εικόνα του θρόνου, της Παναγίας με το μικρό Ιησού που είναι γνωστή ως η Παναγία η Λουτριώτισσα, γιατί μέχρι πρότινος βρισκότανε στην εκκλησιά της κοιμήσεως την Θεοτόκου, περιοχής Λουτρού στη Σάμη η οποία φέρει λατινική αφιερωματική επιγραφή για την ναυμαχία της Ναυπάκτου. "Cefalonia Sami , icona religiosa della Vergine Maria con una iscrizione latina sulla battaglia di Lepanto".
Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι ο βενετσιάνος ναύαρχος Sebastiano Venier μετά την νικηφόρο έκβαση της ναυμαχίας, αφιέρωσε ένα μνημείο ευσεβείας “monumentum de votionis” στην Κεφαλονιά που η παράδοση ήθελε να είναι έργο του ζωγράφου Ραφαήλ Σάντι. Για το που τοποθετήθηκε το μνημείο της νίκης στην Κεφαλονιά οι μελετητές αναφέρουν ή το μονύδριο της Αγίας Ευφημίας στην Πύλαρο ή το μοναστήρι των Αγίων Φανέντων στην Σάμη.
Στον σημερινό καθεδρικό ναό της Σάμης υπάρχει εικόνα του θρόνου, της Παναγίας με το μικρό Ιησού που είναι γνωστή ως η Παναγία η Λουτριώτισσα, γιατί μέχρι πρότινος βρισκότανε στην εκκλησιά της κοιμήσεως την Θεοτόκου, περιοχής Λουτρού στη Σάμη η οποία φέρει λατινική αφιερωματική επιγραφή για την ναυμαχία της Ναυπάκτου. "Cefalonia Sami , icona religiosa della Vergine Maria con una iscrizione latina sulla battaglia di Lepanto".
Οι απόψεις και οι εκδοχές, τόσο για ποιος δημιούργησε την εικόνα , αλλά και το πώς επάνω της υπάρχει και άλλη, μάλλον μεταγενέστερη, επιγραφή σε Ελληνικά είναι πολλές.
Τα στοιχεία προέρχονται από την ακόλουθη βιβλιογραφία:
«H επτάνησος υπό τους Βενετούς» του Κ. Καιροφύλλα
«Οι Κεφαλονίτες ναυτικοί του 18ου αιώνα» του Ν. Βλασσόπουλου
« Κεφαλονιά 1500-1571 » της Δρ. Ζαπάντη Σταματούλας
« Η ναυμαχία της Ναυπάκτου » Εκδόσεις Περισκόπιο, σειρά Μεγάλες Μάχες
«Ιστορία της Κεφαλονιάς» τόμος πρώτος του Γ. Μοσχόπουλου
«Προσωπικότητες της Κεφαλονιάς» του Γ. Σταυράκη
«Γεωγραφία Πολιτική του νομού Κεφαλληνίας » του Αντώνιου Μηλιαράκη
«Κεφαλληνία και Ιθάκη , Γεωγραφική μονογραφία » του Ιωσήφ Παρτς
«Ο Άγιος Γεράσιμος και η αρωγή Του στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (των Εχινάδων – Κουρτζουλάρων)» Κείμενο Ευριδίκης Λιβαδάς
«Οι Κεφαλονίτες ναυτικοί του 18ου αιώνα» του Ν. Βλασσόπουλου
« Κεφαλονιά 1500-1571 » της Δρ. Ζαπάντη Σταματούλας
« Η ναυμαχία της Ναυπάκτου » Εκδόσεις Περισκόπιο, σειρά Μεγάλες Μάχες
«Ιστορία της Κεφαλονιάς» τόμος πρώτος του Γ. Μοσχόπουλου
«Προσωπικότητες της Κεφαλονιάς» του Γ. Σταυράκη
«Γεωγραφία Πολιτική του νομού Κεφαλληνίας » του Αντώνιου Μηλιαράκη
«Κεφαλληνία και Ιθάκη , Γεωγραφική μονογραφία » του Ιωσήφ Παρτς
«Ο Άγιος Γεράσιμος και η αρωγή Του στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (των Εχινάδων – Κουρτζουλάρων)» Κείμενο Ευριδίκης Λιβαδάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου