ΣΑΝ ΑΥΡΙΟ 19η Ιανουαρίου 1506

Orestis Kappatos‎Κομπόγιο ιστορίας Κεφαλονιάς & Ιθάκης

H 19η Ιανουαρίου 1506 και το λεγόμενο «Συμβούλιο της Κοινότητας – Consiglio della Comunita» στην Κεφαλονιά.

Η κατάκτηση της Κεφαλονιάς από τις ενωμένες ΙσπανοΒενετικές δυνάμεις , με την συμμετοχή - βοήθεια των κατοίκων (επικεφαλής των οποίων ήταν ο Γιαννούλης Πατρίκιος και οι γιοί του, Αντώνιος και Πέτρος), ολοκληρώθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1500 , με την κατάληψη του Κάστρου του Αγίου Γεωργίου και την εκδίωξη των Οθωμανικών δυνάμεων . Αμέσως μετά την κατάληψη, οι Βενετοί ξεκίνησαν να εφαρμόζουν το σύστημα διοίκησης που υπήρχε και σε άλλες κτήσεις της Γαληνοτάτης. Έτσι στα πρώτα χρόνια της παρουσίας τους στα νησιά, στην κορυφή της διοικητικής πυραμίδας των νησιών, βρισκόταν ο Προβλεπτής ή Προνοητής (Provveditore) με θητεία δυο έτη, αμέσως μετά βρισκόταν ο φρούραρχος (castellan) και ακολουθούσε ο διοικητής του νησιού (capitanio dell’ Isola). 

Λίγα χρόνια μετά, όπως σε όλες τις Βενετικές κτήσεις έτσι και στην Κεφαλονιά , με κύριο πρότυπο το γενικότερο διοικητικό σύστημα της Βενετίας, εφαρμόσθηκε ένα μικτό πλάνο συνδιοίκησης, στην οποία άρχισε η συμμετοχή της «αριστοκρατίας» του νησιού. Κύριο όργανο της τοπικής παρουσίας, σε αυτήν την συνδιοίκηση (η οποία βέβαια είχε περιορισμένες αρμοδιότητες, κυρίως σε τοπικά διοικητικά ή δικαστικά θέματα) ήταν το λεγόμενο «Συμβούλιο της Κοινότητας». Η άδεια για την συγκρότηση του σώματος αυτού, παραχωρήθηκε από τη βενετική Γερουσία στις 19 Ιανουαρίου 1506 . Ένας κανονισμός (capitula) , ένα είδος καταστατικού χάρτη , γράφθηκε στην γραμματεία της Γερουσίας στην Βενετία και απεστάλη στον Προβλεπτή του νησιού, για εφαρμογή « από αυτόν και τους διαδόχους του». Ουσιαστικά ήταν μια απάντηση σε έγγραφο αίτημα των προκρίτων του νησιού , το οποίο είχε υποβληθεί ένα έτος νωρίτερα. Βασικές προϋποθέσεις για την συμμετοχή των αρχόντων σε αυτό το σώμα, ήταν ο «τίτλος ευγενείας» και η κατοχή μόνιμης κατοικίας στο φρούριο του Αγίου Γεωργίου ή σε απόσταση τουλάχιστον ενός μιλίου, από την διοικητική αυτή έδρα. Παλιές οικογένειες που είχαν εγκατασταθεί στις κοντινές του Κάστρου περιοχές , έσπευσαν να καταθέσουν τους τίτλους ευγενείας τους, που είχαν από την εποχή των Tocchi ή και παλαιότερα και να εγγραφούν στην λίστα των «nobili» που αποτέλεσε την βάση για το μετέπειτα Χρυσό Βιβλίο , το λεγόμενο Libro D’ Oro. Επίσης , κάποιες νεοφερμένες οικογένειες ή στρατιωτικοί από την Μεθώνη, Κορώνη ή Μονεμβασιά πήραν τον αναγκαίο τίτλο ευγενείας, για να μπορέσουν να συμμετάσχουν σε αυτό το Συμβούλιο. Άρχισε έτσι , να οικοδομείται το λεγόμενο «Μπόργκο», η περιοχή γύρω από το Κάστρο. Από το σύνολο των ανωτέρω οικογενειών και στρατιωτικών, συγκροτήθηκε το πρώτο τοπικό όργανο διοίκησης . Το συμβούλιο εξέλεγε τους σύνδικους οι οποίοι αποτελούσαν και τους αντιπροσώπους της τοπικής κοινότητας, τον Διοικητή της Ιθάκης ο οποίος έπρεπε να έχει και αυτός «ευγενή» καταγωγή , τον γραμματέα του δικαστηρίου, τους καπιτάνους στις γαλέρες και δυο εντολοδόχους που καθόριζαν τα δικαστικά έξοδα σε περίπτωση δικαστικής διαμάχης . Οργανικά συνδεδεμένοι ήταν οι δυο κήνσορες , οι δυο γραμματείς του Συμβουλίου θα μπορούσαμε να πούμε. Σε αυτό το συμβούλιο μεταφέρονται τα προβλήματα του νησιού, συζητούνται και προτείνονται λύσεις, για να επικυρωθούν από τον προβλεπτή. Ο αριθμός των μελών , οι οποίοι αποκαλούντο «miser» από μόλις 17 το 1506, έφθασε τους 150 γύρω στα 1570, σύμφωνα και με τον Τσιτσέλη, για να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο στον επόμενο αιώνα. Το νέο αυτό διοικητικό σώμα, είχε έδρα το Κάστρο και συνεδρίαζε μέσα σε αυτό , δίπλα στις Βενετικές αρχές, ενώ σύμφωνα και με κάποιες πληροφορίες , το 1563 ανοικοδομήθηκε ειδικό κτίριο για τον σκοπό αυτό , το οποίο αποκαλείτο «Lozza». Αρχικά όπως αναφέραμε ,είχαν την υποχρέωση να μένουν πλησίον της περιοχής του Κάστρου , αλλά σταδιακά εξαλείφθηκε και αυτός ο περιορισμός, με αποτέλεσμα στις αρχές του 1600, να βρίσκουμε άρχουσα τάξη τους λεγόμενους «primarii» ή «cittadini» σε αριθμό , 117 οικογένειες από το Κάστρο και την γύρω περιοχή, 62 από την Παλική , 3 από την περιοχή των Πρόννων και 2 από την περιοχή Σάμης - Πυλάρου. Η καταγραφή αυτών των «primarii» ή «cittadini» αποτέλεσε και την αρχή του λεγόμενου Libro D’ Oro της Κεφαλονιάς. Κλείνοντας την σύντομη αναφορά μας στο Συμβούλιο της Κοινότητας , θα πρέπει να πούμε ότι η κεντρική διοίκηση στην Βενετία, παρουσίαζε μια διστακτικότητα και αναβλητικότητα στην συγκρότηση - αναγνώριση του εκάστοτε Συμβουλίου, κυρίως λόγω της ελλείψεως οικογενειών με ιταλική καταγωγή, στα πρώτα χρόνια της βενετικής παρουσίας στα νησιά. Επίσης ποτέ δεν το ενέταξε, στο ύψος των αντίστοιχων της Κέρκυρας και της Ζακύνθου, όπως μαρτυρούν έγγραφα , σύμφωνα και με την βιβλιογραφία μας.

Τα στοιχεία προέρχονται από την ακόλουθη βιβλιογραφία :

«Περί της πολιτικής καταστάσεως της Επτανήσου υπό των Ενετών» Ερμάννου Λούντζη
« Κεφαλληνιακά Σύμμικτα» Τόμος Δεύτερος Ηλία Τσιτσέλη
«Ιστορία της Κεφαλονιάς» Τόμος πρώτος του Γ. Μοσχόπουλου
«Σελίδες επτανησιακές Ιστορίας» του Σπύρου Γ. Γασπαρινάτου
«Κεφαλονιά 1500-1571» της Δρ. Σταματούλας Ζαπάντη
«Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου» Μελέτη του Ν. Γ. Μοσχονά
«Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου Κεφαλληνίας» της Ευριδίκη Λειβαδά - Ντούκα