σε
Το «σπάσιμο τ΄αγγειού» στην Κεφαλονιά την ημέρα του Μ. Σαββάτου, αμέσως μετά την Πρώτη Ανάσταση.
Το έθιμο για «το ρίξιμο του κομματιού» ή το «σπάσιμο τ' αγγειού» ή «σπάσιμο του μπότη», ήταν & είναι ένα Επτανησιακό έθιμο, το οποίο με κάποιες παραλλαγές το βρίσκουμε και στον τόπο μας. Σε κείμενο αρθρογράφου - περιηγητή του 1829 με ιδιαίτερη αναφορά στην Κεφαλληνιακή Λαογραφία, διαβάζουμε για το νησί μας και συγκεκριμένα στην σελίδα 511: «... Το Μέγαλο Σάββατον όταν ψάλλεται εις την εκκλησίαν το ανάστα ο Θεός, ρίπτουσιν έξω των οίκων τα αγγεία ακέραια ή ημίθραυστα. Δεν διαβαίνουσιν επάνω τών συντριμμάτων, αλλά τα μετατοπίζουσιν, αν πρέπη αναγκαίως να διέλθωσιν εκείθεν….».
Στην περιοχή της Παλικής και ιδιαίτερα στα Μονοπολάτα , όπως έχει επισημάνει ο ερευνητής & λαογράφος Γεράσιμος Γαλανός, έχει διατηρηθεί το παρεμφερές έθιμο, αυτό που λέγεται, «πέφτει το κομμάτι». Με την βοήθεια των Επιτρόπων πραγματοποιείται μέσα στο ναό της Αγίας Παρασκευής, κατά την ώρα που ο ιερέας ψέλνει το «Ανάστα ο Θεός». Από τον διπλό γυναικωνίτη, έπειτα από το θόρυβο των ξύλων και των χτυπημάτων, αφήνουν να πέσει το μεγάλο πήλινο αγγείο στο κάτω μέρος του ναού. Ο Γαλανός σε σύντομη μελέτη του, επίσης γράφει: «Αναφέρεται δε ως ίδια έκφραση και από τον ιστοριοδίφη Ηλία Α. Τσιτσέλη, σε μια καταγραφή ταφικών εθίμων προερχόμενα από την περιοχή της Αγίας Θέκλης-Ανωγής. Αναφέρεται στα έθιμα της Μεγάλης Πέμπτης γράφοντας : «Αι γυναίκες δεν εσάρωνον από την Μεγάλην Πέμπτην μέχρι το Μεγάλο Σάββατον, και αν εσάρωνον, δεν επετούσαν τα σκουπίδια. Και αφού ήθελε πέση το κομμάτι, τότε τα επετούσαν. Και επετούσαν και παλιόπιατα, παλιοπαδέλες και άλλα διάφορα αγγεία, και έλεγον :Στην πομπή σας κ.λ.π.».
Από παλιότερο σχόλιο του μέλους της ομάδας μας Γιώργου Αποστολάτου Πρίγκηπα , μαθαίνουμε ότι υπήρχε για αρκετά χρόνια και στην περιοχή της Σάμης, ενώ σύμφωνα με την διήγηση – ενθύμηση της κας Δέσποινας Χριστοφοράτου , το γένος Κορσιάνου, κάποιες φορές, παρόμοιο λαογραφικό έθιμο λάμβανε χώρα, το Μ. Σάββατο, στην δεκαετία του 1960 - 70 και στην περιοχή των Ομαλών , όχι όμως σε μεγάλη έκταση.
Ιδιαίτερη αξία όμως, έχει η μαρτυρία της Μαίρης Μαρκεσίνη Στεργάκου, για την περιοχή της πόλεως του Αργοστολίου και μάλιστα για τα αμέσως μετασεισμικά χρόνια. Ας διαβάσουμε τις επισημάνσεις της : «Γινόταν στο καντούνι , στην ενορία του Αγίου Ελευθερίου. Εμένα στο καντούνι Μελλισηνου 6, απέναντι από το ελαιοτριβείο του Γαλιατσάτου, βέβαια μετά το γκρέμισαν και όταν έφυγα, εγώ το άφησα οικόπεδο .. Και άλλες γειτόνισσες το έκαναν όπως η κ. Άννα Λάλη η μητέρα του συγχωρεμένου του Γιώργου του Λάλη , πιο κάτω η κ. Μαρία Λουβερδή όπου μετά μετακόμισαν στην Αθήνα και εγώ με την κόρη της την Μπέμπα βγαίναμε και σπάγαμε ότι μας έδιναν. Από το πάνω μέρος του σπιτιού μου ήταν οικόπεδο αλλά μετά από το οικόπεδο, υπήρχε το σπίτι της κ. Ουρανίας Γασπαρινάτου που έβγαινε και αυτή και που απέναντι ήταν του Ματζου δυο οικόπεδα. Αυτά τα σπίτια θυμάμαι που το έκαναμε μόλις ακούγαμε τις καμπάνες του Αγίου Ελευθέριου τις 12:00 το μεσημέρι .Τώρα σου μιλάω εδώ και πόσα χρόνια μετά όταν έφυγα ποτέ δεν ρώτησα την μητέρα μου εάν το εξακολουθούσαν αυτό. Δεν το κάναμε έξω από την εκκλησία , το κάναμε στο καντούνι μας. Κτίσαμε το 1957 και μετά από ένα χρόνο ήλθε και η κ. Άννα που το αρχίσαμε. Την μητέρα μου την λέγανε Μαρίτσα Μαρκεσίνη».
Μια επίσης σημαντική μαρτυρία δίνεται από τον Γίωργο Μαγδαληνό, με τις ακόλουθες πληροφορίες. Η μητέρα του, Μαρία Μαγδαληνού το γένος Κορφιάτη, διατηρούσε το έθιμο του σπασίματος των πήλινων σκευών. Ήταν γεννημένη στον Άγιο Γεώργιο Μεσολογγίου, Αιτωλοακαρνανίας. Απο το 1959 μόνιμη κάτοικος Αργοστολίου αν και είχε πρωτοέρθει το 1956 με τον πατέρα του, τον Θεόφιλο. Έμεναν στην οδό Ν. Δελαπόρτα 1, κοντά στην πλατεία του Αϊ Γιάννη. Άρα παιδί του Μέτελα .
Το έθιμο το διατήρησε και στο Αργοστόλι, όμως ήταν ένα έθιμο που το τηρούσε και στο Μεσολόγγι που έμενε ως παιδί & έφηβη.
Το κείμενο αυτό , αποτελεί μια μικρή συνεισφορά – απόδειξη ότι οι προσπάθειες να αναβιώσει το έθιμο στο Αργοστόλι από τον Ευάγγελο Μαζαράκη (αλλά και την λοιπή ομάδα του…) και τον πάντα δραστήριο και αγαπητό, ιερέα του Ιερού Ναού Αγίου Σπυρίδωνα Αργοστολίου , πατέρα Ιωάννη Μεσολωρά, έχουν ισχυρές Λαογραφικές βάσεις.
Ευχές για Καλή Ανάσταση. Και του χρόνου Ελεύθεροι.
(Συγγραφή κειμένου Καππάτος Ορέστης)
Πληροφορίες - Σημειώσεις από :
α) «Κεφ. Α'- Στατιστική εξέτασις της Νήσου. Κεφαλληνίας, καθ’ ην ευρίσκετο κατάστασιν το Ι829ον έτος» στον τόμο «Ιόνιος Ανθολογία» Κέρκυρα, Ιούλιος ΛΩΛΔ.
β) «Η ρίψη των πήλινων αγγείων κατά την Ανάσταση. Το σπάσιμο της στάμνας», κείμενο Γεράσιμου Σωτ. Γαλανού
γ) Σχόλια από τα μέλη της διαδικτυακής ομάδας «Κομπόγιο Ιστορίας Κεφαλονιάς & Ιθάκης» , Μαίρη Μαρκεσίνη Στεργάκου , Γεώργιο Αποστολάτο Πρίγκιπα & Γιώργο Μαγδαληνό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου