ΑΧΑΙΟΙ , ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

ΑΠΟ  ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Ο Όμηρος απαριθμώντας στον Κατάλογο των «νηών» τις μεγάλες πόλεις που έλαβαν μέρος στον πόλεμο της Τροίας περιλαμβάνει και την πόλη Γραία (Ιλ. Β 498 και ο Θουκυδίδης(Β 23,3) αναφέρει: παριόντες δε (οι Πελοπονήσιοι) Ωρωπόν την γην την Γραικήν καλουμένην, ην νέμονται Ωρώπιοι Αθηναίων, υπήκοοι, εδήωσαν).

• Έλληνες - Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Έλλην, ο οποίος ήταν γιος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, απέκτησε τρεις γιους, τον Αίολο, τον Δώρο και τον Ξούθο. Ο Αίολος και ο Δώρος μαζί με τους γιους του Ξούθου, τον Αχαιό και τον Ίωνα, αποτέλεσαν τους γενάρχες των τεσσάρων κυριότερων ελληνικών φυλών που ήταν οιΑχαιοί, οι Δωριείς, οι Αιολείς και οι Ίωνες. Το όνομα Έλληνες στα ομηρικά χρόνια δεν αντιστοιχούσε παρά μόνο σ' ένα ελληνικό φύλο, που κατοικούσε στην περιοχή γύρω από τον Σπερχειό ποταμό στη σημερινή Φθιώτιδα, το οποίο είχε ως ηγέτη του τον μυθικό Αχιλλέα. Η ετυμολογία της λέξεως Έλλην προκαλεί μέχρι σήμερα συζητήσεις. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι προέρχεται από τους Σελλούς (< θ. σελ- = φωτίζω), το ελληνικό φύλο της Ηπείρουπου ήταν οι ιερείς της Δωδώνης και μέρος των οποίων μετανάστευσε στη Φθία. Άλλες απόψεις σχετίζουν το όνομαΈλλην με το θέμα ελλ- που σημαίνει ορεινός ή με τη λέξη ἔλλοψ που σημαίνει άφωνος, άφθογγος. Ήδη τον 7ο π.Χ. αιώνα είχε επικρατήσει η ονομασία Πανέλληνες και από εκεί αποσπάστηκε και γενικεύτηκε η ονομασία Έλληνες, εξ ου και ο τονισμός, Έλλην αντί Ελλήν. Αργότερα, με την εξάπλωση του Χριστιανισμού, ο όρος Έλλην σήμαινε τον ειδωλολάτρη ή τον μη χριστιανό, ενώ οι κάτοικοι της Ελλάδας λέγονταν Ελλαδίτες. Όταν ο Χριστιανισμός έπαψε να απειλείται από τις παγανιστικές θρησκείες, ο όρος Έλλην άρχισε να χρησιμοποιείται δειλά δηλώνοντας την καταγωγή ενώ μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Ελληνικού Κράτους, η ονομασία επανήλθε ως επίσημη. Το επίσημο όνομα της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι Hellas.

Οι Αχαιοί ξεκίνησαν πιθανότατα, όπως και τα υπόλοιπα Αιολικά φύλα από την περιοχή της Βορειοδυτικής Μακεδονίας και συγκεκριμένα από την Πελαγονία, και τοποθετήθηκαν αρχικά στη νοτιοανατολική Θεσσαλία. Μετά την κάθοδο όμως άλλων αιολικών φύλων στην περιοχή αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν νοτιότερα. Ως αποτέλεσμα διεσπάρησαν στην ανατολική Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο. Ο έλεγχος μιας τόσο μεγάλης περιοχής πραγματοποιούνταν από τα διάφορα κέντρα, ανακτορικά ή μη, στα οποία περιλαμβάνονταν: η Ιωλκός στη Θεσσαλία, ο Ορχομενός, η Θήβα, η Χαλκίδα, ο Γλας και η Αθήνα στη Στερεά Ελλάδα, οι Μυκήνες, η Τίρυνθα, το Μενελάιον, η Πύλος και ηΚυπαρισσία στην Πελοπόννησο.

Η οικονομική και εμπορική δραστηριότητα των Αχαιών άρχισε από πολύ νωρίς και τα μυκηναϊκά (ή αχαϊκά) προϊόντα έφθασαν ως τα παράλια της Συρίας, της Παλαιστίνης και τηςΑιγύπτου. Ταυτόχρονα, οι Αχαιοί εξαπλώνονταν στην ηπειρωτική Ελλάδα και πολλαπλασίαζαν τους οικισμούς τους στα νησιά του Αιγαίου, ενώ δημιούργησαν ορισμένες αποικίες και στην Κάτω Ιταλία και Σικελία.

Στην Κρήτη συνάντησαν το μινωικό πολιτισμό, που τους επηρέασε βαθιά και συνετέλεσε στην κατασκευή και την αρχιτεκτονική των μυκηναϊκών ανακτόρων των Μυκηνών, Τίρυνθας και των υπολοίπων. Τις πρώτες αψιμαχίες Μινωιτών και Αχαιών διαδέχτηκε γρήγορα η συμφιλίωση και η ειρηνική συνύπαρξη.

Με αυτόν τον τρόπο οι Αχαιοί διαδέχτηκαν τους Μινωίτες ως ναυτική δύναμη στην ανατολική Μεσόγειο. Το αχαϊκό κράτος, που λειτουργούσε με ομοσπονδιακό σύστημα, αναγνωρίστηκε ως ισάξιο από την Αίγυπτο και τη Χιττιτική αυτοκρατορία. Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός εξελίσσονταν συνεχώς και έφτανε σε ανώτερα επίπεδα, ενώ οι θέσεις των Αχαιών στο Αιγαίο παγιώνονταν.

Αυτή την περίοδο κάποια μυκηναϊκά κέντρα, αφού εξασφάλισαν τον έλεγχο των πλησιέστερων προς αυτά ανακτόρων, διεκδίκησαν την πρωτοκαθεδρία. Συγκεκριμένα, οι Μυκήνεςστην Πελοπόννησο και οι Θήβες στη Στερεά Ελλάδα. Οι Επτά επί Θήβας μαρτυρούν για αυτό το γεγονός, που οδήγησε στην πλήρη καταστροφή και την οριστική εγκατάλειψη του ανακτόρου των Θηβών. Αμέσως μετά καταστρέφεται και το ανακτορικό συγκρότημα του Γλα. Έτσι, οι Μυκήνες καθιερώθηκαν ως το σημαντικότερο κέντρο του μυκηναϊκού κόσμου.

Επόμενος στόχος των Αχαιών, που βρίσκονταν ήδη στο απόγειο της ακμής τους, ήταν η εκμετάλλευση των γεωργικών και αλιευτικών προϊόντων της περιοχής του Ευξείνου Πόντου. Τροχοπέδη στα σχέδιά τους αποτελούσε το μικρό αλλά ισχυρό κράτος της Τροίας. Αμέσως άρχισαν οι προπαρασκευές για τον Τρωικό Πόλεμο, με την αχαϊκή πολεμική μηχανή να περιγράφεται από τον Νηών Κατάλογο. Οι Αχαιοί συμμάχησαν επίσης με τη Χιττιτική αυτοκρατορία.

Χιλιάδες στρατιώτες, επιβιβασμένοι σε 1186 πλοία αναχωρούν από όλα τα μυκηναϊκά κέντρα για την Τροία. Οι Τρώες προετοιμάζονται από τη δική τους πλευρά και συνάπτουν λεόντεια συμμαχία με όλους τους λαούς της δυτικής Μικράς Ασίας και τους Θράκες. Ο δεκαετής Τρωικός Πόλεμος έληξε με αχαϊκή νίκη, καταστροφή της Τροίας και σφαγή των Τρώων. Οι Αχαιοί είχαν καταφέρει να επικρατήσουν αλλά ο στρατός τους και επομένως το ανθρώπινο δυναμικό είχε αποδεκατιστεί και κουραστεί.

Ακολούθησε η επιδρομή των 'λαών της θάλασσας', με τους οποίους οι Τρώες είχαν φυλετικές σχέσεις. Αυτοί κατέστρεψαν τα μυκηναϊκά ανάκτορα και διέλυσαν τη αχαϊκή-χιττιτική συμμαχία. Θα μπορούσε να υποτεθεί ότι αυτό αποτέλεσε ένα είδος αντιποίνων για τον αφανισμό των ομοεθνών τους, των Τρώων.

Λίγα μόλις χρόνια μετά από αυτά τα συμβάντα, συνέβη η Κάθοδος των Δωριέων, που κατέστρεψε τελείως το μυκηναϊκό κόσμο. Οι αλλεπάλληλες εισβολές δωρικών ομάδων προκάλεσαν ομαδική φυγή των Αχαιών προς το Αιγαίο, την Κρήτη, την Κύπρο και τη Μικρά Ασία, ακόμη και τηΜέση Ανατολή. Παρ' όλα αυτά, κάποιοι Αχαιοί παρέμειναν, και αγωνίστηκαν εναντίον των Δωριέων, ιδιαίτερα στη νότια Πελοπόννησο.

Μετά το διασκορπισμό του αχαϊκού λαού και την ανεπανόρθωτη καταστροφή του μυκηναϊκού πολιτισμού οι Αχαιοί δε διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία.

Ένα τμήμα τους διέφυγε στη βόρεια Πελοπόννησο, στην Αιγιάλεια, απ' όπου εξεδίωξε τους παλαιότερους Ίωνες, οι οποίοι κατέφυγαν στην Αττική. Από τότε η περιοχή πήρε το όνομα των Αχαιών, που διατηρεί ως σήμερα, αν και κατακτήθηκε από ένα δυτικό φύλο αργότερα, που επέβαλε την κυριαρχία του και τη γλώσσα του, δε γνωρίζουμε όμως το όνομά του, γιατί πήρε αυτό των Αχαιών.