Η ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

Η ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
Άρθρο  Γαβριηλ Μανωλατου που δημοσιεύεται στον Τύπο

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Σήμερα, στο άρθρο μας θα αναφερθούμε, κατόπιν αιτήματος αναγνώστη μας,  στην έννοια και στη θεωρία της  «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ» και στον Γιόζεφ Σούμπετερ τον δημιουργό της. Αφορμή για το εν λόγω άρθρο υπήρξε ο τίτλος άρθρου μας «Η Αυτοκαταστροφή του Συστήματος ή Αλλαγή Σκηνικού;» που δημοσιεύθηκε στον τύπο, μετά την απρόσμενη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ.

Οι αναγνώστες μας, μπορούν να προτείνουν θέματα για παρουσίαση και ανάπτυξη. Μπορούν επίσης να συμμετέχουν με σχόλια και παρατηρήσεις.

Θεωρία του Γιόζεφ Σούμπετερ (Joseph Schumrpete 1883-1950) περί αυτοκαταστροφής του καπιταλισμού. Πίστευε, ότι η ευημερία που δημιουργεί ο καπιταλισμός θα δημιουργούσε τελικά ακατανίκητη πίεση για την αναδιανομή του εισοδήματος από τους έχοντες στους μη έχοντες. Αυτό με τη σειρά του, θα μείωνε τα επιχειρηματικά κίνητρα, εξαντλώντας το δημιουργικό σθένος του καπιταλισμού. Έτσι, στην ουσία, η πιο σαρωτική του πρόβλεψη ήταν ότι θα αυτοκαταστρεφόταν ο καπιταλισμός. Πολλοί σύγχρονοι οικονομολόγοι, βλέπουν την υπερμεγέθη κυβερνητική ανάπτυξη στις ανεπτυγμένες χώρες ως οιωνό της πρόβλεψης του Σούμπετερ.

Ο Σούμπετερ Γιόζεφ ήταν καθηγητής οικονομικών, στατιστικής, ιστορίας και φιλοσοφίας. Ήταν ακαδημαϊκός και συμμετείχε ενεργά στα παγκόσμια δρώμενα. Υπήρξε δικηγόρος, τραπεζίτης και υπουργός οικονομικών στην πατρίδα του την Αυστρία. Τα βιβλία του «Οικονομική Ανάπτυξη» και «Καπιταλισμός, Σοσιαλισμός, και Δημοκρατία» τα οποία εκδόθηκαν πριν από τα 30 του, χαίρουν ακόμη μεγάλης εκτίμησης. Το 1932 δέχτηκε την έδρα των οικονομικών στο Χάρβαρντ όπου δίδασκε μέχρι το θάνατό του. Τα γραπτά του Σούμπετερ καλύπτουν σχεδόν όλη την οικονομική διαδικασία: ισορροπία, κυκλικές οικονομικές διακυμάνσεις, και προοπτικές διαβίωσης του καπιταλισμού. Θεωρούσε τον ανταγωνισμό κυρίαρχη δύναμη και τις κυκλικές οικονομικές διακυμάνσεις το ίδιο δημιουργικές για την οικονομική διαδικασία. Πίστευε ότι οι οικονομικοί κύκλοι λαμβάνουν χώρα, επειδή η ισορροπία καταστρέφεται από τις επιχειρηματικές καινοτομίες. Η καινοτομία όμως είναι μια μηχανή για την κοινωνική πρόοδο και επομένως αυτού του είδους οι καταστροφές είναι δημιουργικές καταστροφές. Η ευημερία που δημιουργεί ο Καπιταλισμός (και όχι μια καπιταλιστική ύφεση όπως πίστευε ο Μαρξ) θα δημιουργούσε τελικά ακατανίκητη πίεση για την αναδιανομή του εισοδήματος από τους έχοντες στους μη έχοντες. Αυτό, με τη σειρά του, θα μείωνε τα επιχειρηματικά κίνητρα, εξαντλώντας το δημιουργικό σθένος που διαθέτει ο καπιταλισμός στη διαδικασία ανάπτυξης. Έτσι, ο καπιταλισμός θα έπεφτε θύμα της ίδιας του της επιτυχίας. Αυτή η αυτοκαταστροφή είναι όμως μια δημιουργική καταστροφή. Πολλοί σύγχρονοι  οικονομολόγοι βλέπουν την κυβερνητική υπερμεγέθυνση στις ανεπτυγμένες χώρες, ως οιωνό της δημιουργικής καταστροφής του Σούμπετερ.

Ο Σούμπετερ διέκρινε τρία είδη οικονομικών κύκλων. Το μέγεθος καθενός εξαρτάται από την αναταραχή που τον προκαλεί. Ο πιο βραχυχρόνιος κύκλος (ο κύκλος Kitchin) προέρχεται από μεταβολές στα αποθέματα και διαρκεί περίπου τρία χρόνια. Ο μέσος Κύκλος, o Juglar, εξαρτάται από σχετικά μικρές καινοτομίες όπως τα ραντάρ ή οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και ολοκληρώνεται σε 8 με 11 χρόνια. Ο μακροπρόθεσμος κύκλος, ο Kondratieff, διαρκεί 40 έως 60 χρόνια και προκαλείται από καινοτομίες όπως η ηλεκτροδότηση ή οι πτήσεις με τζετ.

Η Αυστριακή Σχολή οικονομικής σκέψης βασίζεται σε πολλές ιδέες του Σούμπετερ. Επίσης, πολλές από τις σύγχρονες θεωρίες για τον τρόπο που μια υπανάπτυχτη χώρα θα μπορούσε να στραφεί δυναμικά σ’ ένα μονοπάτι ανάπτυξης, βασίζονται στις ιδέες του για τον καπιταλισμό και την επιχειρηματικότητα.

Για τα σχόλια σας ή για να προτείνετε θέματα για ανάπτυξη επικοινωνήστε μαζί μας: manolatos@trigono.info