Οι πειρασμοί του Αγίου Αντωνίου

Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Σήμερα εορτάζει ο μεγάλος ασκητής άγιος, ο Αντώνιος. Πάνω στο

συναξάρι του Μεγάλου Αντωνίου έχουν γραφεί πολλά σχόλια και

άπειρες θέσεις και προβληματισμοί, που αφορούν τον εσώτερο ψυχικό

κόσμο μας, αλλά και τον ανθρώπινο χαραχτήρα, που δεν μπορεί εύκολα

να «χαράξει» την επιλογή που «θέλει». Δηλαδή, το συναξάρι του αγίου

Αντωνίου, γίνεται ένας ιδιαίτερος καθρέπτης μας, που για τον καθένα

μας, το είδωλο του, παίρνει τα χρώματα και τις εκφράσεις του κρυφού κι

αληθινού του κόσμου.

Βέβαια, σ’ αυτό το μικρό κείμενο, δεν θα αναφερθώ στο συναξάρι

του μεγάλου Αγίου ασκητή, τον οποίον έχω - ως Δάσκαλο Μορφής, των

Εσώτερων και Υψίστων ενεργειών-, αλλά θα σταθώ στο διαφορετικό από

το σύνηθες, για μιαν άλλη εικονική (εικαστική) ανάγνωση, συνδυασμένη

και πλασμένη από το σκοτεινό «του Σύμπαντος Κόσμου», ο οποίος γεννά

το Φως.

Είναι αλήθεια, πως, ο βίος του αγίου αυτού, απασχόλησε, ποιητές,

καλλιτέχνες, ποικίλους και ιδιόρρυθμους, ιδίως όμως ζωγράφους, με

αποτέλεσμα να έχουν παραχθεί πολλά και καλά έργα στην παγκόσμια

κονίστρα της καλλιτεχνίας.

Ο πίνακας του εξτρεμιστή από τους υπερρεαλιστές ζωγράφους,

του Σαλβαδόρ Νταλί- Οι πειρασμοί του Αγίου Αντωνίου, στέκεται

ως ένα μεγάλο κι ενδιαφέρον έργο, το οποίο και έκθεσε, περισσότερο

από τ’ άλλα του έργα, τον δημιουργό του, προκαλώντας τον Φρόυντ, να

φανερώσει στο πρόσωπο του Νταλί, και για τον κάθε τέτοιον τύπο

ανθρώπου- δημιουργού, εικόνες υποσυνείδητου , που χαρακτηρίζονται

ως « παρανοϊκο-κριτικές ενέργειες ».

Στον πίνακα του Νταλί, κρύβονται οι εσώτερες παλίνδρομες

σκέψεις και ενοχικές αντιδράσεις του, ζώντας ο ίδιος μια έξαλλη και

ακραία σεξουαλική ζωή, την οποία και φανέρωνε κάθε φορά που του

δινόταν η ευκαιρία. Ο Νταλί , «Ταυτίζει το ρόλο» του Αγίου Αντωνίου

με τον εαυτό του, δείχνοντας τις αναστολές του, τον φόβο του για τον

θάνατο και το εφήμερο της ζωής…

Ο πίνακας είναι μια «παγωμένη στιγμή», αιώνιας σύγκρουσης των

δυο δυνάμεων, της Αθανασίας και της Ηδονής, με τη δεύτερη, στον

ενθουσιαστικό καλπασμός της, να μετατρέπεται σε Οδύνη, για να κριθεί

από την Αιωνιότητα των Ενεργειών.

Έτσι, στο πίνακα «Οι πειρασμοί του Αγίου Αντωνίου», ο

πειρασμός εμφανίζεται στον Άγιο Αντώνιο διαδοχικά με τη μορφή ενός

αλόγου που συμβολίζει τη «Δύναμη του Παρόντος», ή καλύτερα τη

Δύναμη της Στιγμής - στην οποία δεν προβαίνει η λογική-, ακολουθεί η

μορφή του ελέφαντα που συνοδεύει τη Δύναμη, μεταφέροντας στην

πλάτη του το χρυσό κύπελλο του πόθου, στο οποίο γυμνή γυναίκα

στέκεται, ισορροπώντας στο εύθραυστο βάθρο, μια εικόνα η οποία

τονίζει τον ερωτικό χαρακτήρα της σύνθεσης. Οι άλλοι ελέφαντες

μεταφέρουν κτήρια στις πλάτες τους.

Η δομή της ζωγραφικής σύνθεσης, με κυρίαρχο όπλο τον Μέγα

Αντώνιο και τον Σταυρό, που ξορκίζει τους πειρασμούς, έχει την κρυφή

κωδικοποίηση του αιώνιου παλέματος, της Ηδονής και της Αθανασίας.

Η πρώτη δίνεται .. «απλόχερα –αλόγιστα και επαναλήψημα»…, ενώ η

δεύτερη, «δίνεται ή παραχωρείται» αθέατα, αγωνιστικά και προοδευτικά

στην εν ζωή πορεία του καθενός που την επιζητά…

Το παραπάνω κείμενο είναι μικρό σπάραγμα από εργασία μου,

που αφορά τον δικό μας, μεγάλον ασκητή, άγιο Γεράσιμο, ο οποίος είχε

μέσα στον ασκητικό αγώνα του, προς το ανέβασμα στο Φως του

Τριαδικού μας Θεού, άπειρους πειρασμούς, τους οποίους νίκησε, μέσα

από το σκοτάδι της υποχθόνιας γης, το υποχθόνιο σπήλαιο, που με τον

ασκητισμό του, το έκανε Πηγάδι Φωτός.

Ο Άγιος Γεράσιμος είχε ως πρότυπο ασκητικού βίου τον Μέγα

Αντώνιο, γι’ αυτό και πολλές εικονογραφικές αγιογραφικές παραστάσεις

των δυο αυτών μορφών, «τεχνολογικά» μοιάζουν.